Doorbraken in Alzheimer onderzoek deel 2

Inleiding

Image539546g.jpg

Dementie, onder meer ten gevolge van de ziekte van Alzheimer, is de meest gevreesde ziekte voor mensen van boven de 55 jaar oud.

Van de ouderen boven de 90 is bijna de helft dement en dus hulpbehoevend, en dat vind ik persoonlijk geen prettig vooruitzicht. Gelukkig wordt er veel tijd en geld gestoken in onderzoek en daaruit komen veelbelovende doorbraken.

Waarom zijn deze doorbraken zo belangrijk?

In deel 1 van dit artikel werd al opgemerkt dat het stellen van zo vroeg mogelijke diagnose enorm veel voordelen kan opleveren, ondanks het feit dat er nog geen behandeling voor handen is voor dementie en de ziekte van Alzheimer.

Eiwitplaques

Een vroegtijdige diagnose, in een stadium voordat er symptomen opgetreden zijn, kan de ziekte, en dus de mentale aftakeling, stabiliseren en vertragen en in de toekomst onherstelbare hersenschade voorkomen.

Het vinden van biomarkers is daarbij van onschatbare waarde. Biomarkers zijn in de regel bepaalde eiwitmoleculen die te vinden zijn bij het optreden van bepaalde ziekten. Vind je deze biomarkers ergens in het lichaam, dan is dat een indicatie voor het hebben van die bepaalde ziekte, ook al heb je nog geen duidelijke symptomen.

Testen op veelbelovende biomarkers voor Alzheimer zijn:

1) Hersenfotografie door middel van PET (Positron Emissie Tomografie)
2) Huidtest
3) Oogtest
4) De Hersenvocht test dmv ruggenprik
5) Genetische test

Zie ook het artikel Doorbraken in Alzheimer onderzoek deel 1. Hierin werd reeds 1 belangrijke biomarker besproken, namelijk het voorkomen van eiwitplaques in de hersenen en het zichtbaar maken hiervan door middel van PET scans. In dit deel 2 het vervolg.

2. Een Huidtest voor Alzheimer

Onderzoekers van het "Blanchette Rockefeller Neurosciences Institute" in de VS hebben recent (juni 2009) melding gemaakt van de ontdekking van biomarkers in de huid.

Huidcellen in petrischaal

De ziekte van Alzheimer zou er voor zorgen dat de enzymen Erk 1 en Erk 2 van een specifieke groep PKC enzymen in huidcellen abnormaal of helemaal niet meer reageert op de ontstekingsmolecule bradykinine. De huidtest bestaat uit het afnemen van wat huidcellen, het opkweken van deze cellen in een petrischaal, het toevoegen van de bradykinine en het meten van de enzymreactie.

De voordelen van een huidtest zijn groot: het is veel minder ingrijpend en pijnlijk dan een ruggeprik, er is geen ingewikkelde apparatuur nodig en het zou door een huisarts uitgevoerd kunnen worden.

Deze huidtest zit nog in de proeffase maar voorlopige resultaten stemmen hoopvol. Er is een partnerschap aangegaan met een farmaceutisch bedrijf dat diagnostische tests produceert, Inverness Medical Innovations, om de duizenden klinische testruns uit te voeren die nodig zijn om de huidtest legaal op de markt te kunnen brengen.

De PCK enzymen zijn betrokken bij de opslag van het lange termijn geheugen. De ontdekking van het niet meer functioneren van deze enzymen bij Alzheimer in huid- en hersencellen is niet alleen een doorbraak gebleken in het ontwerpen van diagnostische tests, het kan ook een doorbraak vormen bij het zoeken naar een behandeling tegen Alzheimer. Bij het (opnieuw) activeren van deze enzymen bij proefdieren bleek dat het de symptomen verminderde, geheugenverlies verhinderde en bovendien een preventief effect had op de aanwezigheid van de abnormale eiwitplaques in de hersenen. In de VS heeft de FDA dan ook toestemming gegeven om een stof die de enzymen activeert als experimenteel medicijn te gebruiken bij mensen.

3. De Oogtest

Weinig mensen weten dat het netvlies in de oogbol een verlengde is van de hersenen.

Een groep Britse wetenschappers, waaronder Professor Francesca Cordeiro van de University College London, heeft ontdekt dat het afsterven van zenuwcellen in het netvlies gelijk opgaat met het afsterven van zenuwcellen in de hersenen.

Afstervende zenucellen in het oog

Door middel van een injectie in de arm of oogdruppels word een chemische marker ingebracht die zich hecht aan afstervende zenuwcellen en ze laat oplichten. Een opticien of een ophtalmoloog kan dan door middel van een foto met een infrarood camera zichtbaar maken hoeveel schade er aan de oogzenuwcellen is. Meer dan 20 oplichtende puntjes zou een aanwijzing zijn voor het begin van Alzheimer.

Op dit moment is men bezig met klinische testen op mensen en men verwacht dat deze technique binnen twee jaar beschikbaar zou moeten zijn.

De voordelen van deze test zijn enorm. Het kan snel, de methode is niet invasief en relatief goedkoop. De oogdruppels kunnen worden toegediend door een opticien die daarna ook de foto neemt.

Hierdoor kan bij regelmatige screening Alzheimer in een zeer vroeg stadium ontdekt worden, kan er heel vroeg behandeld worden om het definitief afsterven van hersencellen te vertragen en kan het effect van verschillende behandelingen en medicijnen beter gemonitored worden.

Vervolgartikel

In deel 3 van deze serie zullen de laatste twee biomarkertesten besproken worden, de hersenvocht test dmv een ruggeprik en de genetische testen.