Hoeveel soorten vluchtgedrag zijn er
Wat is dat eigenlijk
Als mensen iets meemaken wat ze niet leuk vinden dan kunnen ze daar op twee manieren mee omgaan. Ze kunnen de gebeurtenis tegemoet treden of ze kunnen er voor vluchten. In het Engels ook wel fight and flight response genoemd. Als het gaat om tegemoet treden dan zijn er net zoveel vormen als er mensen zijn, maar als het om vluchten gaat dan kun je het indelen naar vermijden en ontkennen. Vervolgens kun je binnen die twee groepen heel veel vormen ontdekken.
Vluchtgedrag
Mensen hebben eigenlijk maar twee manieren om met de wereld om te gaan. Ze vluchten er voor of ze treden haar tegemoet. Hoe iemand de wereld tegemoet treedt is een persoonlijke keuze. Sommige mensen springen er blind in en gaan ervoor. Andere onderzoeken eerst de situatie en kijken of ze kunnen inschatten hoe ze er mee om moeten gaan. Beide vormen zorgen ervoor dat mensen op veel manieren, maar vooral hun eigen manier met dat wat de wereld hun aanbiedt omgaan. Wat in ieder geval blijkt uit de wereld confronteren is dat de persoon geen angst kent of de situatie kent en weet dat hij niet bang hoeft te zijn.
Maar er zijn ook veel situaties waarvoor we bang zijn en waarin we vluchtgedrag vertonen. Het vreemde is echter dat vluchtgedrag zowel een passieve als actieve vorm kent. Een bekende passieve vorm is doen alsof iets niet bestaat. Een Amerikaanse organisatie adviseur heeft daar ooit een mooie naam voor bedacht:
De olifant in de kamer.
Iedereen weet dat er een probleem is, maar doet net alsof er niets aan de hand is, omdat we bang zijn een ongemakkelijke situatie te creëren. Zo hebben we jarenlang gedaan alsof het geroep over exorbitante zelfverrijking in de financiële wereld onzin was en nooit tot een bedreigende situatie zou kunnen uitgroeien. Nu blijkt die zelfverrijking een mondiale crisis ingeleid te hebben en moeten we de komende jaren belasting betalen om de fouten van anderen te corrigeren.
Het was echter makkelijker om te doen alsof er niets aan de hand was met de zelfverrijking, omdat we er zelf ook rijker van werden.
Passief vluchten
Mensen kunnen dus zowel op een passieve als actieve manier vluchten. Een passieve manier zoals ik in de vorige paragraaf beschreef is doen alsof het probleem niet bestaat. Maar dat is niet de enige passieve manier om te vluchten.
Ook als we niets zeggen in een gesprek en doen alsof we het eens zijn met wat de ander zegt, zijn we aan het vluchten. In dit geval vluchten we niet voor de ongemakkelijke situatie die kan ontstaan als we aangeven dat er een probleem is. In plaats daarvan vluchten we voor de verwachte ruzie als we onze eigen mening naar voren brengen. Of we vluchten voor onze angst, die ons vertelt dat we ontslagen zullen worden als we ingaan tegen de mening van de baas. Die vervolgens versterkt wordt door onze angst om zonder geld te komen en daardoor status en “vrienden” te verliezen.
Maar ook altijd je mond dichthouden in iedere situatie is een vorm van vluchtgedrag, zo kun je nooit in een situatie terechtkomen waarbij iemand te dichtbij komt en iemand je kan kwetsen. Of dat iemand kwaad op je kan worden omdat je iets zegt wat de ander niet leuk vindt om te horen.
Dat zijn een paar passieve vormen van vluchten. Als het om actieve vormen gaat zien we echter iets vreemds.
Actief vluchten
We denken vaak dat actief vluchten betekent dat je letterlijk wegloopt bij de situatie. Je neemt bijvoorbeeld ontslag zodra je ziet dat het even minder gaat met het bedrijf waar je werkt. Of als je iets slimmer bent zoek je eerst een nieuwe baan, voordat je ontslag neemt. Maar het is wel vluchtgedrag.
Ook het ontslaan van een medewerker, omdat hij of zij opmerkingen maakt die je vervelend vindt, is actief vluchtgedrag. Helemaal als je vervolgens allerlei verklaringen zoekt buiten je irritatie over de opmerkingen om, om het ontslag te rechtvaardigen. Andere vormen van actief vluchtgedrag zijn:
- Tijdens vergaderingen roepen dat er pragmatisch gedacht moet worden. Zodat je weet dat er maar weinig zal veranderen ten opzichten van de huidige situatie.
- Ruzie maken over een futiliteit, zodat je niet hoeft te kijken naar wat je echt irriteert.
- Als eigenaar van een bedrijf een nieuwe directeur aanstellen, omdat het bedrijf onder de vorige directeur rode cijfers schreef. Zodat je niet hoeft te kijken wat er niet goed was met je bedrijf.
- Een ander onderwerp aansnijden tijdens een gesprek, omdat je het gevoel hebt dat het huidige onderwerp te persoonlijk wordt.
- Zelf altijd aan het woord zijn, zodat jij bepaalt waar er over gesproken wordt en mensen dus geen onderwerpen kunnen aansnijden of vragen kunnen stellen die je te persoonlijk vindt.
- Regels formuleren die zorgen dat verandering onmogelijk wordt.
- Als iemand je kritiek geeft antwoord geven met je eigen punten van kritiek, zodat je de ander duidelijk maakt dat zijn kritiek ongeloofwaardig is.
- Wegkijken of -lopen als je ziet dat iemand wordt lastig gevallen.
Zo zijn er natuurlijk nog veel meer manieren om actief en passief te vluchten. Ook altijd op dezelfde partij stemmen, zelfs als die partij nog nooit iets gerealiseerd heeft van zijn plannen is een vorm van passief vluchtgedrag. Ook al vlucht je in dit geval niet voor een gevaar, maar voor je angst dat als je dit keer anders stemt de partij misschien wel wint. Zelfs fysiek met iemand vechten is vluchtgedrag, omdat je vlucht voor de mening van de ander door te kiezen voor geweld om het meningsverschil uit te werken.
Conclusie
Vluchten is één van de twee natuurlijke gedragingen die mensen kunnen vertonen in het leven. In de meeste gevallen lijkt het erop dat mensen ervoor kiezen om het leven aan te pakken zoals het komt. Maar veel van die actieve reacties, blijken vaak eerder vlucht- dan vechtgedrag. Waardoor je eigenlijk twee vormen van vluchtgedrag kunt waarnemen: actief en passief. Waarbij actief vluchtgedrag eigenlijk pas duidelijk wordt nadat de situatie achter de rug is, met uitzondering van het letterlijk weglopen. Terwijl passief vluchtgedrag vaak direct zichtbaar wordt, hoewel het soms ook uitgelegd kan worden als beleefdheid of nadenken. De olifant in de kamer is een mooi voorbeeld van passief vluchtgedrag, veroorzaakt door de angst gezichtsverlies te leiden of een ongemakkelijke situatie te creëren.