Hoeveel mensen vinden niet van anderen dat ze moeten veranderen? Het vreemde is alleen dat ze vervolgens het geduld niet op kunnen brengen om de ander de kans te geven te veranderen. Hoeveel vrouwen trouwen niet met een man die ze denken te zullen veranderen, waarna ze verwachten dat hij zal veranderen omdat zij dat verwacht? Hoeveel werkgevers nemen niet werknemers aan met het idee dat ze zich zullen ontwikkelen die vervolgens niet blijken te veranderen?

Veranderen

Ontevredenheid met jezelf is natuurlijk de belangrijkste reden waarom je wilt dat anderen veranderen. Want als de ander zo verandert dat jij niet meer met jezelf geconfronteerd wordt, dan hoef jij niet aan jezelf te werken om tevreden te worden. Maar dat lukt natuurlijk nooit. Maar aangezien we niet graag naar onze eigen tekortkomingen kijken, wat overigens helemaal niet verplicht is, proberen we onszelf af te leiden door naar anderen te kijken. Helaas zien we dan weer vooral onszelf. Want waar het hart vol van is, daar loopt de mond van over. Dus al die fouten die we bij anderen zien, zijn veelal onze eigen fouten. Wat het dan ook begrijpelijk maakt dat we willen dat anderen veranderen, want als zij geen fouten meer hebben, dan hebben wij ze ook niet. Maar zo werkt het natuurlijk niet met veranderen.

Overigens sta ik op het standpunt dat veranderen alleen moet als je dat zelf wilt. Er zijn namelijk nog genoeg andere dingen in dit leven te doen dan veranderen. Maar ja, dan is het wel de kunst om te erkennen dat anderen en jezelf fouten zullen en kunnen hebben. Waarnaast je dan het vermogen moet ontwikkelen om de ander toe te staan om te zijn zoals hij is, met al zijn fouten en tekortkomingen. Tja, dat wordt natuurlijk wat moeilijk in een wereld waarin fouten maken een bewijs is van menszijn en iedereen perfect wil zijn.

Verandering

Maar als je nu zegt dat je echt wilt veranderen, waarbij je niet vindt dat je moet veranderen omdat anderen vinden dat je moet veranderen, dan zijn er een paar belangrijke punten om te herinneren.

Tijd

Ten eerste kost veranderen tijd. Zoals het tijd gekost heeft om bepaald gedrag aan te leren, zo kost het tijd om nieuw gedrag aan te leren. Niemand heeft leren lopen in één dag zullen we maar zeggen.

Ons brein

Ten tweede is het belangrijk om te herinneren dat ons brein niet het slimste instrument is van ons lichaam. Het kan eigenlijk maar één ding en dat is verbanden tussen zenuwcellen aanleggen of verbreken, dat is alles. De snelheid waarmee die verbanden gelegd worden wordt voor een deel bepaald door hoe we ons voelen. Voelen we niets voor een verandering, dan gaat ons brein echt niet tegen onze zin in veranderen. Verder heeft het brein natuurlijk bouwstoffen nodig. Dat betekent dat je vooral niet voortdurend bezig moet zijn om het brein bouwstoffen te ontnemen, bijvoorbeeld door veel te drinken of te weinig te slapen. Tevens moet het brein het idee krijgen dat de verandering belangrijk is. Dat kun je op twee manieren doen. De eerste is door een emotionele band te creëren met de verandering. Dat is bijvoorbeeld de manier waarop we geleerd hebben van wie we houden. De tweede is door het gewenste gedrag veel te herhalen. Zo hebben we bijvoorbeeld taal geleerd.

Adviezen

Vanuit punt twee komen dan eigenlijk een paar belangrijke adviezen. Maak de verandering niet te complex. Hoe complexer de handeling, hoe moeilijker het brein het vindt om de verandering te leren. Ga dus niet en een nieuwe baan beginnen in een vreemd land waar je de taal niet spreekt, terwijl je meteen een nieuwe relatie aangaat met iemand uit een land dat je niet kent. Gegarandeerd dat je in de problemen komt en ergens de mist in gaat. Ons brein houdt dus van eenvoudige opdrachten en handelingen die vervolgens samengevoegd kunnen worden tot complexe gehelen. Daar is ons brein zelfs geweldig goed in. Ons brein kan van complexe handelingen doodsimpele handelingen maken, een voorbeeld is lopen. Als we dat iedere keer dat we dat deden zouden moeten doen op basis van alle afzonderlijke handelingen, dan zouden we compleet uitgeput zijn van het concentreren op wat we allemaal moeten doen. Nu is het een kwestie van armen zwaaien en benen verplaatsen en we lopen.

• Anders gezegd breek de verandering op in kleine veranderingen.

Een tweede advies is dan zorg dat je plezier beleeft aan de verandering. Een verandering tegen je zin is gedoemd te mislukken. Het oude gedrag voelt namelijk te lekker en vertrouwd aan om vervangen te worden door gedrag dat je ongelukkig en ontevreden maakt. Want veranderen betekent uit je vertrouwde gevoel stappen. Ga dus niet veranderen als je op een plek zit die je niet leuk vindt. Want dan grijp je te snel terug naar gedrag dat je een goed gevoel geeft. In zekere zin betekent dit dat je jezelf mag belonen voor de successen die je behaalt tijdens het veranderen.

• Zorg er dus voor dat veranderen leuk blijft.

Omdat veranderen zo gehinderd wordt door de manier waarop ons brein werkt, is het belangrijk dat we gebruik maken van ons vermogen om ons brein te helpen. Bijvoorbeeld door structuur aan te brengen in het veranderproces. Net zoals je eerste leerde kruipen, voordat je leerde lopen en toen leerde rennen. Zorg dat er een volgorde in het proces zit dat je begrijpt en  dat logisch voortkomt uit wat je wilt veranderen en leidt tot de verandering. Dus naast het opbreken van de verandering in kleine stappen, zorg ervoor dat die stappen logisch op elkaar volgen.

• Geef structuur aan het veranderingsproces.

Zoals je bij veranderingen in de wereld om je heen ook doet, kan het geen kwaad om in de gaten te houden hoe het gaat. Omdat veranderen zo moeilijk is als je bijvoorbeeld gedrag wilt veranderen dat je al jaren vertoont is het goed om voortdurend te controleren of het allemaal lukt. Je houdt eigenlijk ook in de gaten dat je niet terugvalt in je oude gedrag. Die controle betekent overigens niet dat je vervolgens iedere keer dat het mislukt of dat je oud gedrag vertoont jezelf voor je kop moet slaan. Dan wordt veranderen een straf en dat is iets waar mensen helemaal niet van houden. Jezelf straffen zou onbewust zelfs een reden kunnen zijn om jezelf te belonen met het vertrouwde gedrag dat je juist wilt veranderen. Dat is nog een reden om de voortgang van het veranderingsproces in de gaten te houden. Want iedere keer dat er iets goed gaat kun jezelf belonen. Iedere keer dat het misloopt kun je onderzoeken waar het verkeerd ging. Om vervolgens een andere oplossing te proberen.

• Hou je voortgang in de gaten.

Tot slot kan het geen kwaad om anderen te betrekken bij je veranderingsplannen. Dat kan in de vorm van hulp bij het bedenken van oplossingen. Of simpelweg emotionele steun bij het veranderen. Maar ook bijvoorbeeld in de vorm van objectieve waarneming van je veranderingen. Want hoeveel mensen denken niet dat ze nooit veranderen, tot ze twintig jaar later iemand ontmoeten die hun zegt dat ze veranderd zijn.

• Vraag hulp van anderen.

Veranderen is dus mogelijk, al hopen sommige mensen dat je op stel en sprong kunt veranderen. Maar als je bereid bent plannen te maken, er tijd voor wil nemen en het jezelf niet moeilijk maakt, dan kun je een heel eind komen.