Het bedrog van zelfbedrog

Zelfbedrog

Bedriegelijk

In een mooi artikel schrijft Marleen--92 over het onderzoek dat is gedaan naar zelfbedrog . Nu is niet helemaal duidelijk waarom we onszelf voor de gek houden. Zo zou het een manier kunnen zijn om onszelf te beschermen tegen depressiviteit en de sleur van alledag. Maar waarschijnlijk ligt zelfbedrog in dezelfde groep van persoonlijkheidskenmerken als narcisme en theatraal zijn . Want narcisme is de ultieme vorm van zelfbedrog.

♲ Index

Jezelf bedriegen

Zebra

Vanuit een overlevingsstandpunt is zelfbedrog een sterk middel. Een dier dat namelijk op basis van succesratio zou bepalen of het doorgaat met leven zou waarschijnlijk tot de conclusie komen dat leven teveel moeite is. De meeste dieren zijn namelijk maar tien tot twintig procent van de tijd succesvol. Zelfs olifanten die toch niet veel te duchten hebben van vijanden, zouden tot de conclusie komen dat de inspanning van een dagje eten vrij laag is. Als je ruim zestig procent van wat je eet ongebruikt uitpoept, dan is zestig procent van je tijd besteed aan eten nutteloos te noemen.

Ook de mens heeft een ingebouwd zelfbedrog in de vorm van zijn opportunistische houding tegenover het leven. Dat moet ook wel, want anders zouden we niet blijven proberen om succesvol te zijn.

♲ Index

Fouten

Maar is zelfbedrog de manier om jezelf gelukkig te maken. Want goed bezien blijken we juist heel veel te leren van onze fouten en mislukkingen. In die zin hebben mensen een voorsprong op dieren. Als wij een fout maken dan kunnen we daar van leren. Als dieren fouten maken, dan betekent dat vaak hun einde als roofdier of als prooi.

Je kunt je dus afvragen of mensen zichzelf wel voor de gek moeten houden met zelfbedrog. Moeten we misschien op een andere manier naar onszelf gaan kijken.

♲ Index

Anders kijken

Vanuit een overlevingsstandpunt is jezelf bedriegen een handige taktiek. Je hebt goed bezien ook geen tijd om je met iets anders bezig te houden dan overleven, dus heb je eigenlijk ook geen tijd om jezelf te bedriegen. Maar in een wereld waarin overleven zo makkelijk is als wekelijks

Winkelwagen

naar de supermarkt lopen en je winkelwagen met de benodigde producten volladen, daar is zelfbedrog eigenlijk overbodig. Jezelf bedriegen in een wereld waarin je de tijd hebt om te genieten van wat het leven te bieden heeft, is eigenlijk jezelf bedriegen met zelfbedrog. Want je houdt jezelf voor de gek, terwijl je jezelf helemaal niet voor de gek hoeft te houden. Je hoeft jezelf namelijk niet te motiveren om achter de volgende boom te gaan kijken of daar misschien een prooi zit. Je hoeft jezelf niet voor de gek te houden dat het voedsel onder de volgende struik ligt. Je loopt naar de supermarkt en koopt wat je nodig hebt.

♲ Index

Zelfbedrog

Waarom houden we onszelf dan nog steeds voor de gek, als dat niet nodig is? Waarom vertellen we onszelf dat geluk bepaald wordt doordat je iets bijzonders doet in plaats van dat geluk puur toeval is? Waarom blijven we vasthouden aan het idee dat je iets speciaals moet doen om geluk te hebben? Waarschijnlijk omdat we nooit echt stilstaan bij wat ons iedere dag overkomt.

♲ Index

Radicaal

We gaan pas ergens bij stilstaan als het radicaal afwijkt van het gewone. Dus het overlijden van een geliefde vriend, een ouder of een kind confronteert ons met het ongewone en laat ons stil staan bij wat het ons doet. Maar dat auto ongeluk waar we langs rijden en waarvan we ‘s-avonds op het nieuws zien dat er een dode bij is gevallen, dat doet ons op het moment zelf niets. Misschien is dat maar goed ook. Het zou niet goed zijn als we achter het stuur de macht over onszelf en onze auto zouden verliezen en een ongeluk krijgen omdat we een ongeluk langs de weg zien.

♲ Index

Beleven

Maar hoeveel plezier beleven we aan het feit dat onze baas vriendelijk goedemorgen roept. Hoe ervaren we het dat onze collega een kop koffie meeneemt, terwijl wij druk aan het werk zijn? Wat vinden we ervan dat de buurman even aanklopt om te melden dat hij een feestje geeft? Zijn we daar echt dankbaar over of vinden we het eigenlijk wel goed en dat het zo hoort. Of wat te denken van het feit dat als we ‘s-avonds thuiskomen het eten klaar staat en we alleen nog onze handen hoeven te wassen en direct kunnen aanschuiven. Hoe ervaren we dat? Wat zou u zeggen van het feit dat er iedere dag gewoon stroom uit de stopcontacten komt en water uit de kraan. Zijn we daar wel eens dankbaar voor. Meestal nemen we het aan als de gewoonste zaak van de wereld. We worden er pas door getroffen als er geen stroom is of geen water. Maar dan staat onze wereld vaak ook meteen op zijn kop, alsof het iets uitzonderlijks is dat er geen stroom of water is.

♲ Index

Het wordt tijd

Het wordt dus eigenlijk wel eens tijd dat we anders tegen onszelf gaan aankijken. Bijvoorbeeld dat wij als soort bijzonder zijn en als individuen. Maar we zijn niet zo speciaal dat we als enige

Wekker

uniek zijn. We zijn allemaal op onze eigen manier uniek. Dat betekent echter dat we onszelf niet voor de gek hoeven te houden met het feit dat iets voor ons speciaal is omdat het van ons is of omdat wij er moeite voor gedaan hebben.

♲ Index

Waarde

Het betekent wel dat we moeten vaststellen dat alles wat we meemaken door ons tot iets bijzonders gemaakt kan worden door er waarde aan te hechten. Gelukkig is dat niet een waarde die in geld is uit te drukken. Het gaat dan om een waarde die iets krijgt omdat we er bewust betekenis aan geven. Iets krijgt dus geen hogere waarde omdat we onszelf vertellen dat iets bijzonder is omdat wij bijzonder of speciaal zijn. Maar iets krijgt waarde omdat wij het meemaken of er gebruik van maken of het bezitten en het ons iets doet.

Als we die benadering kiezen hoeven we waarschijnlijk ook niet zoveel te hebben, want niet wat bezitten geeft ons waarde, maar wij geven waarde aan wat wij bezitten. Wat weer betekent dat we onszelf niet voor de gek hoeven te houden dat we speciaal zijn. We zijn speciaal en alles wat we doen is speciaal, maar niet omdat we het zeggen, maar omdat we het zijn. Dat is wel handig omdat we dan niet langer bezig hoeven te zijn met onszelf te bedriegen, maar gewoon kunnen ervaren en genieten van wat we meemaken.