De waarnemer bepaalt
Waarnemen
Wij willen graag geloven dat de wereld buiten ons los van ons staat. Wij hebben geen invloed op wat die wereld ons laat zien, is wat we graag geloven. Maar in essentie is er buiten ons geen wereld zoals wij denken dat hij bestaat. Wij zien namelijk maar een klein deel van die wereld en wat we zien is dan ook nog eens een interpretatie die ons brein ons geeft. Want we zien de infrarode elektromagnetische straling niet. We nemen de Ultraviolette elektromagnetische straling die er is niet waar. Heel veel informatie die er wel is, zien of horen wij niet omdat onze waarnemingsmiddelen dat niet kunnen. Het is dus de waarnemer die bepaalt wat hij ziet en hoort, niet de zender. Zelfs niet als die zender een hele planeet is.
☏ Index
Waarnemingen
In een wereld waarin overleven, zowel als eten of eter, afhangt van wat je waarneemt is het logisch dat het leven waarnemingsinstrumenten heeft ontwikkeld. We kennen ze allemaal wel:
- Ogen (Zien)
- Oren (Horen)
- Neus (Ruiken)
- Tong (Proeven)
- Huid (Voelen)
- Ampullen van Lorenzini (elektriciteit)
☏ Index
Interpretatie
Maar dan zijn we er nog niet. Het punt met al onze waarnemingen is dat ze nog geïnterpreteerd moeten worden. Hoewel sommige waarnemingen gewoon meteen een reactie opwekken. Zo zullen de meeste mensen bij iets bitters of iets dat te groot is voor hun slokdarm kokhals neigingen krijgen. Maar als je je bedenkt dat we onszelf bijna een alcoholcoma moeten drinken voordat ons lichaam overgeeft als we alcohol drinken, dan is het wel duidelijk dat er niet al teveel echte ongecontroleerde reacties zijn. Zo krijgen we vaak al het gevoel dat we moeten overgeven als we alleen maar aan iets denken waarvan we geleerd hebben dat het vies is. Hoeveel mensen krijgen een kokhals neiging van het idee dat er een bepaald soort vlees is gebruikt in eten, bijvoorbeeld hersenen of struikgewas hert, zoals ratten blijkbaar eufemistisch genoemd worden in het Chinees.
Blijkbaar is onze interpretatie belangrijker voor onze reactie, dan de werkelijke waarneming. Zo dachten we ook jarenlang dat negers, kinderen van de duivel moesten zijn, ze waren tenslotte zwart, en dus waren ze minder dan blanken. Met als gevolg dat we het terecht vonden een neger anders te behandelen dan blanke mensen.
☏ Index
De ontvanger
Het is dus de ontvanger die bepaalt wat een waarneming betekent, zeker als het om waarnemingen gaat die we doen met onze ogen en oren.
Hoeveel mensen schrikken bijvoorbeeld niet van een geluid, nog voordat ze eigenlijk weten waar het vandaan komt, hoe ver ze er van verwijderd zijn en wat het werkelijk betekent? Zo zitten we allemaal bijna rechtop in onze stoel als we een krakend geluid horen in huis, terwijl we nog helemaal niet weten of het echt een mens is of alleen maar een tak die langs de dakrand schraapt. Maar als het om zien gaat dan wordt het helemaal vreemd. We zien nog geen promille van alle elektromagnetische straling die er in het universum wordt uitgezonden en moeten dat kleine beetje informatie dat we waarnemen dan ook nog eens vertalen naar vorm en kleur. Met als gevolg dat ons oog het ene kan zien en ons brein ons iets anders vertelt. Vandaar ook het effect van gezichtsbedrog. Een natuurlijk voorkomend fenomeen is de maan naast een hoog gebouw, plots blijkt de maan vele malen groter dan we hem in situaties waarin hij vrij voorkomt waarnemen.
☏ Index
Ontvangen
Maar niet alleen in de zichtbare wereld geldt dat het de waarnemer is die bepaalt. Ook in de communicatie is het de waarnemer die bepaalt wat hij hoort, nadat hij de boodschap heeft ontvangen. Niet voor niets al die communicatieproblemen. Want hoe je als zender ook je best doet om zo duidelijk mogelijk te zijn, je zult nooit duidelijk genoeg kunnen zijn voor iedereen. Soms leidt die onduidelijkheid tot grappige situaties, maar meestal vormt het de basis voor een ruzie of in ieder geval tot een verschil van mening die alleen in de hoofden van de ontvanger en zender bestaat.
☏ Index
Verwarring
Als zender is je enige wapen tegen die interpretatieverwarring het stellen van vragen. Maar dan ook net zolang doorvragen tot je snapt wat de ander begrepen heeft. Natuurlijk zijn er situaties waarin je na één vraag al weet waar de schoen wringt, maar meestal blijkt het verschil in interpretatie veel te diep te gaan om het met één vraag duidelijk te krijgen. Overigens is het stellen van vragen ook een manier voor de ontvanger om zijn verwarring over een verhaal op te heffen. Het betekent echter wel dat je tijd moet maken na je verhaal om of zelf vragen te stellen of de ander vragen te laten stellen. Wat in de huidige tijd van haast en nog meer haast bijna niet mogelijk is. Want blijkbaar is het de schuld van de zender als zijn verhaal verkeerd begrepen wordt, ondanks het feit dat we steeds beter begrijpen dat de verwarring ontstaat in het brein van de ontvanger. Waarna het gewoon tijd kost om zender en ontvanger tot een afstemming over wat er nu eigenlijk verteld en ontvangen is te laten komen. Niet voor niets het advies aan interviewers en vragenstellers te werken met instrumenten als doorvragen, parafraseren en samenvatten nadat je geluisterd hebt. Je weet tenslotte nooit of je de ander goed verstaan of begrepen hebt. Maar ja, dan geldt voor interviewers vaak dat ze vragen stellen in naam van anderen, die zelf geen vragen kunnen stellen als ze iets niet begrijpen of een verkeerde interpretatie vormen. Dan blijkt er vaak wel meer tijd te zijn om door te vragen
☏ Index
Extra
Afbeeldingen
Luisteren door Dave E. Lepkowski
Index van koppen
⌖ Waarnemen
✉ Waarnemingen
✍ Interpretatie
⚐ De ontvanger
⚑ Ontvangen
⟴ Verwarring
﹡ Extra
♨ Afbeeldingen
✆ Index van koppen