Het nadeel van goede bedoelingen

Nadeel?

De mensheid doet veel zaken met de beste bedoelingen. Zo leert de bijbel ons dat we goed moeten zijn voor anderen. De koran vertelt ons dat we aalmoezen moeten geven aan de armen. De Nederlandse wetgever heeft bepaald dat zij 0,7% van het BNP uitgeeft aan ontwikkelingshulp. Als er ergens een ramp plaatsvindt in de wereld dan zijn we er als de kippen bij om geld te doneren. Maar daarbij vergeten we echt onszelf niet, want import uit bepaalde landen wordt met een paar ingewikkelde regels moeilijk gemaakt. Maar waar het allemaal op neerkomt is dat we anderen en onszelf een vis geven, maar zelden leren vissen om het Chinese spreekwoord aan te halen.

Een vis geven

De mens is van nature een sociaal wezen, met als gevolg dat we er niet goed tegen kunnen om ellende te zien. Let maar eens op hoe mensen er moeite voor doen om iemand die er uitziet als een dakloze te ontwijken. Of hoe mensen niet kijken als ze iets zien wat hun een onaangenaam gevoel geeft.

Diezelfde sociale natuur zorgt ervoor dat we mensen in onze directe omgeving willen helpen om te ontsnappen aan hun ellende. Dus we troosten onze kinderen, partner, ouders en broers en zelfs goede vrienden. Omdat het gewoon in ons zit om de ander te troosten. Dus vinden we het ook niet leuk om mensen in de ellende te zien zitten, omdat we het zelf ook voelen.

Maar het gevolg van die sociale natuur is dat we op de korte termijn gaan denken. In zekere zin is ons troosten geen vorm van medeleven, maar een vorm van medelijden met onszelf. We voelen ons niet fijn, omdat we zien dat de ander verdriet of pijn ervaart en willen ons eigen gevoel bezweren. We vinden het namelijk helemaal niet fijn om verdrietig te zijn of pijn te voelen. We willen vrolijk en blij zijn en ons gelukkig voelen. Dus is in veel gevallen onze hulp aan anderen vooral bedoeld voor onszelf.

Het gevolg

We zijn dus lief voor mensen die het moeilijk hebben. We troosten ze en geven ze hulp. Maar vaak blijft het daarbij en vinden we zelfs dat vanaf een bepaald moment de mensen die we geholpen hebben niet meer mogen laten blijken dat ze een probleem hebben. Het punt is echter dat onze hulp vaak niet veel meer was dan troost bieden en wat geld of fysieke hulp. We hebben nooit gekeken of de problemen die de ander had ook echt een probleem was of alleen maar een incident.

Incident of probleem

Zo is een incident een gebeurtenis waarvan je kunt zeggen dat het eenmalig is. Een incident is bijvoorbeeld een glas laten vallen dat je mooi vindt en verdrietig zijn. Vervolgens troosten we de persoon die verdrietig is over het kapotte glas. Een incident wordt echter een probleem als de gevolgen definitieve veranderingen veroorzaken. Zo is het overlijden van een partner geen incident, maar een probleem. Natuurlijk is iemand verdrietig en verdient hij of zij ons medeleven als zijn of haar partner overlijdt. Maar het probleem is niet het overlijden, het probleem is de verandering in het leven van de achterblijver. Als je partner overlijdt verandert er van alles in je leven. Je doet de dingen in je leven niet langer met z’n tweeën, maar moet weer alleen leren leven. Je moet als weduwnaar misschien weer voor jezelf leren koken. Je moet als weduwe er aan wennen om voor maar één persoon te koken. Het komt er op neer dat je als achterblijver plots de taken van je gestorven partner moet oppakken om ze gedaan te krijgen, terwijl je dat misschien wel jarenlang niet hebt gedaan.

Het probleem

Het probleem met de meeste problemen is echter dat we als omgeving ze behandelen als incidenten. Zo is geld geven aan een goed doel, om slachtoffers van een ramp te helpen, een oplossing voor een incident. Ook het overlijden van een partner behandelen we als een incident. We doen net alsof het verdriet over het sterven van de partner troost vraagt en daarmee onze hulp klaar is. Vaak willen we ook nog wel een paar weken de dagelijkse taken op ons nemen om de weduwe of weduwnaar te ontlasten in hun verdriet. Maar als we denken dat het verdriet niet meer zo zwaar is, dan stoppen we met onze hulp en verwachten dat de ander die we hielpen plots alle taken zelf oppakt. Of we stoppen er mee als we de tijd weer voor onszelf willen gaan gebruiken.

Maar door plots te stoppen met onze hulp maken we het probleem van het overlijden plots een veel groter en ernstiger probleem. De weduwe of weduwnaar moet nu opeens niet alleen verder met zijn verdriet en de dagelijkse confrontatie met de afwezigheid van de overleden partner. De weduwnaar en weduwe moet ook opeens zelf gaan ontdekken hoe alles werkt.

Een oplossing

Vaak is de oplossing voor veel problemen een eenvoudige. Ook al is het niet zo eenvoudig als radicaal stoppen met het helpen van een weduwnaar of weduwe. Soms is de oplossing juist stapsgewijs stoppen terwijl je steeds meer taken afgeeft aan de persoon die weer voor zichzelf moet gaan zorgen. Of de oplossing is hulp zoeken bij maatschappelijke organisaties, die speciaal bedoeld zijn voor hulp aan mensen die niet voor zichzelf kunnen zorgen. Of de oplossing ligt in het maken van afspraken met meerdere personen over hoe je de taken verdeelt om de weduwnaar of weduwe te helpen. Met als doel dat je niet teveel tijd hoeft te besteden aan het helpen van de weduwnaar of weduwe. Het is tenslotte niet de bedoeling om de vervanger te worden van de partner die overleden is.

Maar welke oplossing je ook kiest het moet passen bij de persoon voor wie de oplossing bedoeld is. Huishoudelijke hulp organiseren voor een weduwe die heel goed weet hoe ze haar huishouden moet en wil doen is bijvoorbeeld geen oplossing, als ze eigenlijk hulp nodig heeft bij de financiën. Of boodschappen doen voor een weduwnaar die het juist leuk vindt om iedere dag zelf boodschappen te doen is ook geen oplossing, terwijl hij er meer aan heeft om geholpen te worden bij leren hoe je die boodschappen gebruikt om eten te maken.

Praten en observeren

Wat wel belangrijk is bij het vinden van de juiste oplossing is praten met en observeren van de persoon die geholpen wordt en hulp nodig heeft. Het is dus niet voldoende om een oplossing te kiezen en die bijvoorbeeld met meerdere personen uit te voeren. Het is ook belangrijk om een oplossing te vinden en kiezen die past bij wat de hulpbehoevende nodig heeft en kan. Daarvoor moet je praten met de hulpbehoevende en kijken of de hulpvrager ook werkelijk iets kan met het hulpaanbod. Want iemand kan bijvoorbeeld wel zeggen dat hij kan koken, maar als hij iedere dag zijn eten aanbrandt, dan kan hij het dus niet. Of als iemand zegt de financiën goed bij te kunnen houden, maar na drie maanden aanmaningen krijgt voor niet betaalde rekeningen, dan gaat er duidelijk iets niet goed. In beide gevallen is er specifieke hulp geboden. Soms van specialisten die precies weten hoe je het probleem oplost, soms van mensen in de directe omgeving die even de tijd willen nemen om samen met die persoon met het probleem het probleem aan te pakken en op te lossen.

Dat betekent overigens dat je zowel in de fase van het vinden van een oplossing moet praten met de persoon met het probleem en hem of haar moet observeren. Maar dat je ook moet praten met hem of haar en haar of hem moet observeren in de fase dat je de oplossing aan het uitvoeren bent. Want alleen door met de persoon te praten weet je of alles duidelijk is en door te observeren zie je of de persoon het zonder hulp kan.

Goede bedoelingen met een nadeel

Mensen bedoelen het goed als ze andere mensen helpen. De reden dat het bij goede bedoelingen blijft ligt vaak in het feit dat we niet weten hoe we van onze goede bedoelingen acties moeten maken die verder gaan dan het incident dat we waarnemen. Want de meeste van onze goede bedoelingen ontstaan omdat we een incident zien waarvan we denken dat de beste hulp die we kunnen geven directe hulp is. Dus troosten we iemand die zich pijn doet. We geven geld aan goede doelen om rampen te bestrijden.

Nog een reden dat het bij goede bedoelingen blijft is het feit dat we daarmee de pijn die we zelf voelen door de pijn die we zien, willen bezweren. Want zodra we geen pijn meer zien, verliezen we alle motivatie om te helpen.

Een probleem

Maar als iemand echt een probleem heeft, zoals bijvoorbeeld iemand die een nieuw leven moet opbouwen na het verlies van een levenspartner, dan is het niet voldoende om naar het incident en de bijbehorende pijn van het verlies te kijken. Als iemand een echt een probleem heeft, bijvoorbeeld omdat hij door het verlies van zijn levenspartner plots voor zichzelf moet gaan koken, dan is een tijdlang voor die persoon zorgen na het verlies van de partner heel aardig, maar geen oplossing. Als je een probleem dat iemand heeft wilt oplossen, dan moet je praten en observeren en een oplossing bedenken en weer observeren en praten.

Je moet observeren om vast te stellen wat je denkt dat iemand nodig heeft en praten over wat je gezien hebt. Vervolgens kun jij op basis van je observaties en gesprekken met oplossingen komen, die het probleem proberen op te lossen. De volgende stap is kijken of de oplossing werkt en praten over wat er anders zou kunnen als de oplossing niet blijkt te werken.

Het nadeel

Goede bedoelingen hebben dus een nadeel, tenminste als je vindt dat anderen helpen om zelfstandig te worden een nadeel is. Het nadeel van goede bedoelingen is dat ze vaak niet meer zijn dan een aanzet om een ander te helpen, maar dat ze niet voldoende zijn om het probleem van de ander echt op te lossen. Goede bedoelingen zijn dus geschikt om te helpen bij incidenten, maar ongeschikt om problemen op te lossen. Want om problemen op te lossen moet je observeren, praten, oplossingen bedenken, oplossingen uitproberen en de toepassing van de oplossing in de praktijk observeren en bespreken. Pas dan maak je een kans dat je het probleem ook werkelijk oplost en dat vraagt vaak meer motivatie dan je van goede bedoelingen krijgt.

Het voordeel

Je zult je goede bedoelingen dus moeten gebruiken om jezelf te motiveren om te observeren, praten, oplossingen bedenken, de uitvoering van de oplossing te observeren en te praten over de oplossing. Op die manier maak je van het nadeel van goede bedoelingen een voordeel.

Afbeeldingen

Zonsopkomst door Joanna Poe

Gebroken glas door Normyo

Observeren door Chad Cooper

Opgelost door David Singleton