Burn-out symptomen

Een op de vier werknemers lijdt in de loop van zijn leven wel eens aan een psychische aandoening. De meest voorkomende aandoeningen zijn depressies, angststoornissen en verslavingen. Hoe kunnen leidinggevenden de eerste symptomen ontdekken en zieke medewerkers helpen?

Omvang burn-out in bedrijven

Het aantal dagen afwezigheid veroorzaakt door psychische aandoeningen is in de afgelopen jaren met ongeveer 80 procent toegenomen. Gemiddeld lijdt een op de vier personen in zijn leven een keer aan een geestelijke stoornis die behandeling verlangt. Voor bedrijven is dit een groot probleem: tien tot elf procent van het totale aantal ziektegevallen is terug te voeren op een psychische aandoening. Het aantal niet gemelde gevallen is zelfs nog hoger. Veel werknemers durven niet openlijk te spreken over hun ziekte, omdat ze bang zijn dat dit hun carrière zou kunnen schaden. Daarom negeren ze hun problemen liever en reageren daardoor vaak te laat. Dat is fataal voor alle betrokkenen.

Wie lijdt aan een psychische ziekte is gemiddeld 30 dagen per jaar afwezig. Dat is voor bedrijven een aanzienlijke kostenpost. Maar nóg ernstiger is de tijd die een getroffen werknemer doorwerkt terwijl hij al lijdt aan een geestelijke aandoening. De foutenkans van iemand met een aankomende depressie bijvoorbeeld, is zes keer hoger dan normaal.

Burn-out of depressie, het verschil

De voortekenen van een depressie zijn een gedrukte stemming, verminderde interesse en somberheid, soms zelfs fysieke symptomen en suïcidale gedachten. Een burn-out is een toestand van emotionele en fysieke uitputting, die vaak voorkomt in combinatie met overbelasting in de werksfeer. Niet altijd is er duidelijke afbakening tussen beide aandoeningen en een burn-out kan makkelijk overgaan in een depressie.

Burn-out klinkt beter

Depressies gelden nog steeds als een teken van zwakte; Het is een gestigmatiseerde ziekte. Met name managers willen daarom niet toegeven dat ze lijden aan een depressie. Een burn-out klinkt dan gewoon beter.

Hoe depressie of burn-out herkennen?

Als een collega gedurende langere perioden stil in een hoek zit en niet meer deelneemt aan conversaties kan dat een eerste aanwijzing zijn. Maar vaak komen een leidinggevende de eerste symptomen van een burn-out-syndroom zelfs positief voor: de werknemer blijft 's avonds langer op kantoor en neemt in het weekend werk mee naar huis. Wat zich in eerste instantie laat aanzien als ijver, is echter alleen maar een teken dat hij niet langer met de werkdruk kan omgaan.

Andere symptomen zijn:

gebrek aan eetlust;
weinig mimiek;
een vlakke, nauwelijks gemoduleerde stem;
in extreme gevallen de toespeling op suïcidale gedachten.

Hoe reageren als leidinggevende?

Wie als leidinggevende tekenen van een depressie bij een medewerker waarneemt, moet het thema uiterst omzichtig ter sprake brengen. Om niet als een soort hobbypsycholoog over te komen, moet men zich goed op dat gesprek voorbereiden en het uitsluitend op het arbeidsgedrag van de betrokkene toespitsen zonder nadrukkelijke verwijten te uiten. Gewoon de dingen noemen die u zijn opgevallen; Misschien heeft de betrokkene wel een afdoende verklaring daarvoor. Niet elke psychische opvallendheid heeft een medische betekenis.

Aan het eind van het gesprek dient men in ieder geval aan te geven waar professionele hulp verkregen kan worden. Hoe eerder zich een zieke medewerker laat behandelen, hoe beter voor hem en het bedrijf.

Depressie een carrièrekiller?

De eerst aangewezen persoon voor hulp is uiteraard de bedrijfsarts. Maar veel mensen schromen om die in vertrouwen te nemen omdat ze menen dat daardoor hun kwaal bekend zal raken, wat hun carrière zou kunnen schaden. En soms is die angst misschien ook wel gerechtvaardigd. Maar voor andere getroffenen is het een grote opluchting als ze niet langer een geheim van hun depressie hoeven te maken. In wéér andere gevallen is het juist aan te bevelen om de ziekte eerst voor zichzelf te houden, bijvoorbeeld tijdens een proeftijd. Een eenduidig advies kan men niet geven.

Burn-out en depressie vaak een taboe

Ondanks het feit dat psychische aandoeningen op het werk zeer vaak voorkomen, is het nog altijd een zeer gevoelig onderwerp. In veel hoofden heerst nog altijd de perceptie dat wie ooit geestelijk ziek was, nooit meer goed kan functioneren. Maar dat is een misvatting. Sommige mensen met een psychische aandoening zijn vaak na een zestal weken al weer volledig inzetbaar. Maar het moet met klem worden ontraden om mensen met een burn-out of depressie na hun ziekte weer meteen volledig in het arbeidsproces te laten terugkeren.

Getroffen werknemers zouden eigenlijk weer geleidelijk in het arbeidsproces moeten worden ingezet, in eerste instantie slechts voor enkele uren. Deze reïntegratiefase moet ongeveer twee maanden duren. Maar met name in tijden van economische crisis wil men zo snel mogelijk weer aan de slag. In de regel nemen leidinggevenden dit aanbod graag aan, wat echter erg kortzichtig is. Wie te snel weer 100 procent meedraait, valt meestal vrij snel weer op zijn neus.

Rol van het werk bij ontstaan van een depressie

Vaak hoor je de opmerking dat werk ons ziek maakt. Bewezen is echter dat de stabiliserende werking van werk veel groter is dan de ziekmakende werking. Dat is ook af te leiden aan de vele gevallen van depressie bij werkelozen. Toch kan werk ook stress betekenen, vooral in tijden van herstructurering. Veel medewerkers weten immers vandaag niet waar ze morgen zullen werken. Deze constante onzekerheid is een uitstekende voedingsbodem voor psychische aandoeningen. Maar vaak spelen ook privéproblemen een rol.

Wie zijn bijzonder kwetsbaar voor psychische aandoeningen?

In principe kan het ieder van ons treffen maar er bestaat een erfelijke aanleg die het risico van de ziekte verhoogt. Statistisch gezien vormen met name leidinggevenden een risicogroep.

Hoe burn-out bij werknemers voorkomen?

Met name in tijden van economische crisis moet men naar werknemers openlijk over geplande veranderingen communiceren om hen onnodige onzekerheid te besparen. Bovendien bestaan er enkele simpele maatregelen om stress te verminderen: dagelijks 10 minuten bewegen, liefst in een eigen fitnessruimte van het bedrijf, tijdens het werk perioden inlassen om favoriete muziek te beluisteren, kort de frisse lucht opzoeken. Iedereen moet zich ervan bewust zijn dat werk alléén niet zaligmakend is. Ook aan ontspanning moet voldoende ruimte worden geboden.