Wat is een burn out

Inleiding

Wat is een burn-out? Zijn de symptomen van deze welvaartsziekte altijd even gemakkelijk herkenbaar en op welke manier is deze aandoening te behandelen? Eist zo'n burn-out professionele hulp en wat is het effect van deze kwaal op zowel onze dagdagelijkse bezigheden  als op onze professionele activiteiten?

Wurggreep

De fel omstreden Duitse ronderenner Jan Ullrich kampt sinds kort met een burn-out. In onze jachtige samenleving hebben we allemaal wel eens last van vermoeidheid, stress en teveel werk. Als het leven ons zodanig in zijn wurggreep houdt, dat we zelfs niet meer aan werken toe komen, dan is de kans bijzonder groot dat we het slachtoffer zijn van zo'n burn-out. Deze welvaartsziekte verloopt in verschillende stadia, en de symptomen  zijn niet altijd even gemakkelijk te herkennen. Maar wat eraan gedaan?

Professionele uitputting

De term burn-out is een begrip dat uiteindelijke vele ladingen dekt. Het is inderdaad een verzameling van verschillende, meest uiteenlopende ervaringen. In geneeskundige kringen, wordt dat meer en meer als "professionele uitputting" omschreven. Een burn-out is dus een verzameling van een ganse reeks eerder vage klachten, die gaan van complete lusteloosheid en fysieke uitputting, tot overdreven emotionele reacties en zelfs depressies. Belangrijk hierbij is ongetwijfeld  al deze uiteenlopende klachten te bundelen en na te gaan wat ze allen gemeen hebben, om op die manier tot een passende einddiagnose te komen.

En de diagnose van al deze eerder beschreven klachten, luidt meestal burn-out. Lang géén nietszeggend modewoord, maar voor velen keiharde realiteit, een welvaartsziekte die men beslist niet in één handomdraai overwint. Het is inderdaad pas na een langdurige "studieronde" dat men met de eigenlijke behandeling van deze ziekte kan starten.

Combinatie van verschillende problemen

Een burn-out vindt zijn voedingsbodem in het al te drukke professionele bestaan van zijn slachtoffers. Deze arbeidsproblemen, gecombineerd met zijn persoonlijkheid en privé-problemen, doen in vele gevallen deze ziekte ontstaan. Deze kwaal komt in de meest uiteenlopende beroepscategorieën voor gaande van politie-agent, tot verpleegkundigen, onderwijzers en (top)sporters, zoals nu dus de gewezen Duitse ronderenner Jan Ullrich. Personen met een helpende en ondersteunende functie lopen een duidelijk verhoogd risico, zo blijkt uit de resultaten van een recent onderzoek.

Slachtoffers van een burn-out slagen er meestal niet meer in hun beroeps-mogelijkheden te combineren met wat organisatorisch mogelijk is. Ze houden hun klachten meestal zo lang mogelijk voor zichzelf. Niet verwonderlijk, want de buitenwereld kijkt nogal smalend op hen neer. Patiënten met een burn-out worden in vele gevallen omschreven als "zacht gekookte etjes". Ten onrechte, want een slachtoffer van een burn-out stelt al te vaak té hoge eisen aan zichzelf. De aanloop naar deze psychische ziekte duurt in vele gevallen langer dan het genezingsproces zélf, gemiddeld méér dan twee jaar.

Aanloopfase in verschillende stadia

Gedurende deze aanloopperiode van ruim twee jaar, doorloopt de patiënt vijf verschillende en bijzonder goed herkenbare stadia. Het gaat hem meestal om erg gemotiveerde en enrgieke personen die, na enige tijd, beginnen in te zien dat hun eerder gestelde verwachtingen niet reëel zijn en ze er dus schoorvoetend moeten op terug komen. Dan slaat de frustratie toe. Er komt een gevoel van onmacht, ontgoocheling en verlies van concentratie. Het enthousiasme van weleer, maakt plaats voor chronische vermoeidheid en prikkelbaarheid. Vanaf dit punt gaat het met de zieke van kwaad naar erger, apathie is het volgende stadium. Motivatie én zelfvertrouwen ebben weg, en maken plaats voor verveling emotionele afstandelijkheid.

In de laatste aanloopfase, is men zijn vertrouwen in de toekomst compleet verloren en ligt het risico op sociaal isolement op de loer. Van daar naar een depressie is slechts een kleine stap. Tijdens deze aanloopperiode zijn er een aantal symptomen herkenbaar die, gecombineerd, tot een burn-out kunnen leiden: verveling op het werk, té veel of té weinig werk, stress, tijdbewustzijn, concentratiestoornissen, een lage eigenwaarde, teruggetrokkenheid, en het niet meer aankunnen van zijn job. Een burn-out leidt in vele gevallen tot depressie, hulpeloosheid, onverklaarbare huilbuien, angstaanvallen, geïriteerdheid, oververmoeidheid, maagklachten en migraine. Despersonalisatie, anderen zijn niet meer belangrijk, is een ander kenmerk van deze ziekte. Mensen die het slachtoffer zijn van professionele uitputting, gedragen zich ook vaak cynisch en a-sociaal en zonderen zich af. Men komt op die manier in een vicieuze cirkel terecht van verminderde zelfwaardering, onzekerheid, pessimisme en afnemende prestatie's.

Actief blijven en professionele hulp zoeken

Bij een burn-out is het van groot belang actief te blijven, door hoofdzakelijk datgene te doen wat men graag doet. Andere belangrijke tips van deskundigen: één opdracht tegelijk uitvoereni n plaats van half werk af te leveren, zijn tijd efficiënt gebruiken, zijn prioriteiten duidelijk stellen, neen durven zeggen, naar de signalen van zijn lichaam leren te luisteren,  voldoende bewegen en de problemen onmiddellijk aanpakken, perfectionisme uitschakelen, leren jezelf te zijn en de dingen te relativeren.

Conclusie

Het zoeken van professionele hulp is bij een burn-out beslist onontbeerlijk. Huis-en/of bedrijfsarts en de psycholoog inschakelen zijn de meest aangewezen deskundigen om van de ziekte verlost te raken. Eens de diagnose gesteld, hoeft het genezingsproces niet altijd lang te duren. Soms is het veranderen van  werk voldoende om de aanslepende problemen een halt toe te roepen, al is dat zeker niet altijd het geval...