Wat is stress
Inleiding
Hoe vaak horen we niet iemand zeggen, “ik ben onwijs gestresst”.
Maar wat is dat eigenlijk precies, stress?
Definitie van stress
In het woordenboek staat stress beschreven als: spanning of geestelijke druk. Als je deze ruime omschrijving letterlijk neemt, betekent dat dat stress niet persé negatief hoeft te zijn.
Iedere prikkel of situatie die spanning oplevert kan als reactie stress opleveren.
Positieve voorbeelden van stress zijn plezierige situaties die spanning opleveren, zoals bijvoorbeeld:
- op vakantie gaan,
- in een kermisattractie of een achtbaan stappen,
- je huwelijksdag,
- gaan bungee-jumpen,
- aan een wedstrijd meedoen,
- een griezelfilm kijken of
- een belangrijke presentatie geven voor je werk.
Deze vorm van stress hoort in de regel bij uitdagingen. Sommige mensen houden hier juist van en groeien hierdoor juist. Het houdt ze alert, wakker en doelgericht. Deze spanning duurt in de regel maar kort en daarna komt het lichaam weer tot rust.
We spreken pas van negatieve stress wanneer:
- de spanning langer duurt dan normaal, bijvoorbeeld door langdurige mentale inspanning en werkdruk of
- wanneer iemand zelf de spanning als negatief ervaart, er niet mee om kan gaan en
- deze omslaat in faalangst of als bedreiging gezien wordt.
Hoe stress wordt ervaren is dan ook zeer individueel. Het hangt af van je persoonlijke respons op spanningen, of je hebt leren omgaan met bepaalde situaties, of je “nee” hebt leren zeggen als iets niet in jouw belang is en of je genoeg controle hebt over je leven. Dit kan onder meer te maken hebben met ervaringen uit het verleden. Bij negatieve stress is de belasting van de geestelijke druk groter dan je persoonlijke geestelijke draagkracht.
Reactie van ons lichaam op stress
De fysiologische reacties die in ons lichaam optreden bij geestelijke druk of spanning, bij stress dus, dienen voornamelijk als bescherming. Het lichaam activeert zichzelf als het ware om de uitdaging of de bedreiging de baas te kunnen.
Stel je voor dat je in een noodsituatie terecht komt waarbij je snel en adequaat moet handelen, zoals bijvoorbeeld het redden van iemands leven. Dan heb je geen tijd om na te denken, je moet snel actie ondernemen en je moet wellicht een fysieke krachttoer leveren, die je anders nooit klaar zou spelen.
De reactie ontstaat onder andere onder invloed van de bijnierhormonen adrenaline, noradrenaline en cortisol.
Deze hormonen, de stresshormonen genoemd, veroorzaken de volgende fysieke reacties:
- Stijging van je bloeddruk
- Snellere ademhaling
- Stijging van je hartslag
- Verscherping van je zintuigen
- Aanspanning van spieren
- Hogere alertheid
- Transpireren
Allemaal zaken die er voor zorgen dat je kracht, uithoudingsvermogen, focus en reactiesnelheid toenemen zodat je een bepaalde situatie het hoofd kan bieden en alert kunt reageren.
Denk maar aan het moment dat je onverwachts hebt moeten remmen met de auto omdat er een kind opeens de weg oversteekt. Je hart bonkt in je keel, je zit strak aan je stuur, je hebt klamme handen en het duurt daarna veelal nog een tijdje voordat je weer rustig kunt ademhalen.
Niet essentiële functies van het lichaam vertragen zich daarentegen, zoals de spijsvertering en het immuunsysteem.
Na de alarmfase keert het lichaam weer terug in zijn normale ruststand, maar dit duurt enige tijd. Blijft de geestelijke druk of spanning bestaan, dan krijgt het lichaam geen tijd om naar de rustfase terug te keren en zich te herstellen en raakt het lichaam uitgeput en gaat je weerstand zienderogen achteruit.
Vervolg
In de vervolgartikelen zullen we de gevolgen en de effecten van (chronische) stress behandelen en aangeven hoe je in een vroeg stadium stress symptomen kunt herkennen.
Links
- Gevolgen van stress
- Stress vroegtijd herkennen