Leugens herkennen
Inleiding
Iedereen vertelt weleens een leugentje om bestwil, om de ander gerust te stellen of blij te maken, of om gewoon even niet ingewikkeld te doen. Hier is uiteraard niets mis mee, want bij bepaalde dingen zou je mensen kunnen kwetsen als je de waarheid spreekt. Ik heb het hier over kleine, onwillekeurige dingetjes, die in het algemeen niet heel belangrijk zijn. Maar wat nu, als de kleine leugentjes zich omzetten in grotere leugens?
Leugens
Een leugen is in principe niets anders, dan iets aan iemand vertellen, dat niet waar is. Of niet volledig op de waarheid berust. Vanaf kleins af aan zijn we eigenlijk al opgegroeid met de gedachte dat een halve waarheid hier en daar, geen kwaad kan. Want waarom zou u uw vriendin teleurstellen als ze vraagt of u haar nieuwe broek mooi vindt? Daar is eigenlijk geen reden toe, en u hoeft de broek zelf ook niet te dragen, dus zegt u waarschijnlijk gewoon dat u het mooi vindt. Iedereen herkent waarschijnlijk deze kleine halve waarheden wel.
Je hebt echter ook de grotere leugens, zoals criminelen en pathologische leugenaars gebruiken. Een pathologische leugenaar is iemand, die als het ware verslaafd is aan het vertellen van leugens, en eigenlijk verstrikt raakt in zijn eigen wereld van leugens. Als één leugen bijna uit dreigt te komen, verzint een pathologische leugenaar er snel een leugen bovenop. Zo kan dit jaren doorgaan, zonder dat iemand de pathologische leugenaar doorheeft. De drijfveer van een pathologische leugenaar is vaak het mooier maken van zijn leven, en vaak ook het goedmaken van een stukje onzekerheid. Voor een pathologische leugenaar is het heel moeilijk precies te onthouden wat hij allemaal verteld heeft. Een mens onthoudt namelijk ook automatisch de waarheid, en op het moment dat je twee keer hetzelfde moet vertellen, maar dat gelogen is, kan dat best ingewikkeld worden. Zeker als het niet het eerste leugen is.
Criminelen vertellen leugens uiteraard voornamelijk om eventuele celstraffen en boetes te ontlopen, met de hoop dat justitie er intrapt. Ook criminelen moeten goed opletten wat ze in eerdere interviews of ondervragingen vertellen, anders redden ze zich er de volgende keer niet uit als ze weer iets nieuws verzinnen.
Leugens herkennen
Het herkennen van leugens, draait voor het grootste gedeelte om het kunnen doorzien en herkennen van lichaamstaal. Lichaamstaal bestaat uit de manier waarop men praat, de bewegingen die men (bewust of onbewust) maakt en de houding die men aanneemt.
Uit meerdere studies is voortgekomen dat lichaamstaal betrouwbaarder is dan het gesproken woord. Lichaamstaal gaat immers vanzelf, en zelfs als men het probeert te forceren, blijft de lichaamstaal altijd aanwezig.
De volgende non-verbale acties kan men onderscheiden:
- Het aanraken van de oren, wat volgens verschillende studies duidt op: 'Ik hoor het kwaad niet, ik hoor niet wat ik fout heb gedaan'
- Het aanraken van de ogen, wat aan zou geven dat de spreker geen kwaad wil zien.
- De handen voor de mond slaan, dit zou aangeven dat de persoon een leugen vertelt, maar het eigenlijk niet wil.
Ook oogbewegingen spelen een belangrijke rol in het herkennen van leugens. Wie over het verleden spreekt, houdt zijn ogen naar linksboven. Wie echter over de toekomst spreekt, doet dit juist naar rechtsboven. Als men dit verwisselt, zou er iets niet kloppen aan wat er verteld wordt.
Velen schamen zich ook (achteraf) voor het feit dat ze een leugen hebben verteld, krijgen het warm en krijgen rode wangen. Ook kan men gaan stotteren, ofwel niet goed meer uit de woorden komen.
Hoe maakt men hier gebruik van?
Bij verhoren door de politie of iets dergelijks, wordt er extra gelet op bovenstaande non-verbale communicatie. Ze zijn er vaak op getraind om zulke signalen te herkennen.
Zo ziet u maar weer, eerlijkheid duurt het langst! Maar uw buurvrouw met haar broek die lang niet zo fantastisch staat als ze zelf denkt, mag u best geruststellen door te zeggen dat het haar inderdaad fantastisch staat, hoor! (Of het moet haar belachelijk maken natuurlijk, maar u snapt vast wel wat ik bedoel!)