Wat is Houding

Houding

De Nederlandse taal kent twee bekende betekenissen voor houding. De ene gaat over de manier waarop ons lichaam staat. Een goede lichaamshouding wordt vaak geassocieerd met zelfvertrouwen. De andere gaat over de manier waarop we geestelijk ergens tegenover staan. Eigenlijk is die houding dan een uiting van wat we ergens van vinden of wat we willen bereiken. Deze betekenis wordt vaak gebruikt in relatie tot andere mensen of werkzaamheden. Zo denken veel hard werkende mensen dat werklozen een luie houding hebben, ook al weten ze eigenlijk niet wat werklozen de hele dag doen. Er is echter nog een derde betekenis.

⟡ Index

Onderwijs

Naast de lichamelijke en geestelijke houding gebruikt het onderwijs het begrip houding in een uitgebreidere wijze dan alleen de geestelijke houding. In het onderwijs wordt houding veelal gebruikt in relatie tot iemands voorkennis en motivatie ten opzichte van een leervak, maar ook tegenover het leren zelf. Het is dus ook een geestelijke houding, maar omvat niet alleen de door

Trots

andere waarneembare kenmerken, maar ook iemands voorkennis en levenservaring. Iemands persoonlijkheid, voorkennis en levenservaring bepalen namelijk mede hoe iemand zich een houding aanmeet tegenover een bepaalde situatie of nieuwe informatie.

⟡ Index

Dagelijkse leven

In het dagelijks leven wordt een houding als een feit gezien. Hij heeft een negatieve houding. Hij heeft geen houding. Hij weet zich geen houding te geven. In het onderwijs is het begrip houding flexibeler. Iemands houding kan namelijk veranderen in de loop van de tijd of van de situatie. Vandaar ook dat men in het onderwijs liever niet werkt met groepen van dertig leerlingen. Met zoveel leerlingen wordt het bijna onmogelijk om iemands houding te beïnvloeden door vanuit zijn voorkennis en ervaringswereld te werken. Maar het is ook bijna onmogelijk om te ontdekken wat iemands houding op een bepaald moment is tegenover de aangeboden informatie. Iets wat we in het dagelijks leven bijna niet toepassen, behalve als we er persoonlijke belangen bij hebben.

⟡ Index

Houding is

Klaslokaal

In het dagelijkse leven is houding dus de manier waarop ons lichaam staat of de benoeming van ons gedrag door andere.

In het onderwijs is houding een element van iemands geestelijke toestand, dat beïnvloed moet worden om leren mogelijk te maken. Anders gezegd een lerende houding creëren. Om dat voor elkaar te krijgen heeft het onderwijs een aantal ideeën, maar vooral taktieken ontwikkeld. Zo probeert men kennis aan te bieden die een uitbreiding is op wat iemand al weet. Dus niet radicaal andere kennis aanbieden, maar net zo anders dat de lerende het kan begrijpen vanuit de kennis die hij al bezit. Een andere taktiek is de verantwoordelijkheid op een bepaald moment bij de lerende leggen. Dus niet de leerkracht zorgt voor de kennis, maar de lerende zoekt zelf de kennis die nodig is om een opdracht uit te kunnen voeren. Dat heet ook wel probleemgestuurd onderwijs. Een taktiek die al weer wat ouder is, is dicht bij de ervaringen van de lerende te blijven. Een voorbeeld daarvan is het leesplankje van Hoogeveen, dat probeert beelden uit het gewone leven te gebruiken om te leren lezen en schrijven. Ook het model van Kolb is gericht op de interne houding van de lerende tegenover leren. Zo heb je lerenden met een actieve conceptualiserende houding of een reflectief ervarende houding. Op basis van die verschillende houdingen moet je nieuwe kennis steeds op een andere manier aanbieden zodat de lerende vanuit zijn voorkeurshouding de kennis op kan nemen. Ook het model van sociaal constructivisme, dat aan de basis ligt van de basisvorming en het studiehuis, heeft betrekking op de houding van de lerende. In het sociaal constructivisme is het idee dat mensen leren in relatie tot en met andere mensen. Je zou het samen kunnen vatten als:

Mensen leren om om te kunnen gaan met andere mensen.

Wat dus betekent dat als je mensen bij elkaar zet, ze van elkaar en met elkaar zullen leren.

⟡ Index

Belangrijk

Hoe belangrijk de houding van een lerende is, kan iedere leerkracht je vertellen. Een ongemotiveerde leerling is als trekken aan een dood paard. Hoe hard je ook probeert de leerling zal geen enkele moeite doen om te laten blijken dat hij wat leert. Vandaar ook de wens om de houding van de lerende te veranderen, zodat het mogelijk wordt om te bepalen of de leerling iets heeft geleerd. De kunst van de leerkracht is dus in zekere zin van een dood paard een leerling te maken, zodat het de leerling is die trekt en niet de leerkracht. De simpelste techniek die daarvoor overigens bestaat is de super gemotiveerde leerkracht. De leerkracht die het vak dat hij onderwijst zo leuk vindt dat zijn motivatie zelfs een ongemotiveerde leerling motiveert. Als die leerkracht dan ook nog redelijk goed gebruik maakt van de verschillende didactische taktieken dan komt hij heel ver met het aanpassen van de houding van zijn leerlingen tegenover het leren van zijn vak.

⟡ Index

Wat is houding

Houding is dus een belangrijke factor in het leerproces, maar het is geen statische onbeïnvloedbare factor. Met de juiste motivatie van de leerkracht en wat handige didactische

Ondersteunen

taktieken is het goed mogelijk om van een leerling met een negatieve houding een meewerkende en lerende leerling te maken.

Voor leerkrachten en docenten die vakken moeten onderwijzen die hun niet aan het hart liggen zijn er dan de verschillende taktische modellen van lesgeven om met de houding van de leerling te werken.