De hang naar perfectie

Perfectie

Natuur

Nu weten we allemaal dat perfectie niet bestaat. Maar toch hebben we er blijkbaar allemaal behoefte aan om perfectie na te streven. Als het niet in de vorm is van het perfecte artikel, ook nog afhankelijk overigens van wat je als norm neemt, dan is het wel in de vorm van de behoefte om perfect Nederlands te schrijven. Het bijzondere is echter dat we allemaal de hang naar perfectie hebben, maar dat niemand voor hetzelfde onderwerp perfectie nastreeft. Zo zal de één perfect Nederlands willen schrijven terwijl een ander een perfecte gedachtengang wil opzetten.

⬙ Index

Perfectie nastreven

Er zijn genoeg voorbeelden van het streven naar perfectie. De Nederlandse regeringen proberen de perfecte overheidsbegroting te creëren. Een begroting die schuldenloos alle kosten van de overheid kan betalen. Een waarlijk onmogelijke taak, omdat er altijd wel iets verkeerd gaat op een kolossale schaal waardoor je heel veel geld moet lenen.

Begroting 2011

Maar niet alleen de Nederlandse overheid probeert perfect te zijn. Bijvoorbeeld in de vorm van het perfect verzorgen van de Nederlandse burger. Wat ook voortdurend mislukt omdat het ze maar niet lukt om kindermishandeling te voorkomen. Of burgers te beschermen tegen willekeur van ambtenaren met beslissingsmacht. Ook bedrijven streven perfectie na. Nu is dat voor het ene bedrijf belangrijker dan voor een ander bedrijf. Maar ze streven er allemaal naar: “Het pefecte bedrijf, met het perfecte product.” Van Microsoft die voortdurend probeert om systeemsoftware te creëren die nooit crasht, volkomen veilig internetten mogelijk maakt en zo gebruiksvriendelijk is, dat het van tevoren weet wat zijn gebruiker wil. Maar niet verder komt dan een product dat je eigenlijk alleen goed kunt gebruiken als je er jarenlang op studeert. Tot British Petroleum (BP) die op de meest veilige manier het meest vervuilende product ter wereld boven de grond probeert te halen en te verwerken tot niet vervuilende brandstoffen. Die vervolgens moet ontdekken dat naar olie boren onder een laag van driehonderd meter water tot een ongeluk leidt dat alle moeite om perfect te zijn teniet doet.

Naast al die organisaties die een hang naar prefectie hebben streven ook “gewone” mensen naar perfectie. We willen de perfecte vriend zijn of de perfecte moeder. Wat we echter bereiken is dat we voortdurend gestresst zijn, omdat het maar niet lukt om die perfectie die we zoeken te bereiken. Dat gaat zelfs zover dat we tegenwoordig al op onze dertigste burn-out verschijnselen hebben die we twee generaties terug (de jaren zeventig en tachtig van de twintigste eeuw) pas hadden rond ons veertigste of vijftigste levensjaar.

⬙ Index

Perfectionisme in de natuur

Hommel

Als je echter kijkt naar hoe het leven voortstrompelt in onze ogen, dan is die hang naar perfectionisme vrij zinloos. Perfectionisme is duidelijk niet waar het omgaat in dit leven. Alleen al als je naar de natuur kijkt, zie je een halfslachtig werken. Als een bepaald orgaan voor meer zaken te gebruiken is, dan zal de natuur niet proberen om het perfect passende orgaan te realiseren. In plaats daarvan wordt het bruikbare orgaan enigzins aangepast, zodat het ook geschikt is voor die andere functie. Kijk bijvoorbeeld naar het feit dat ons lichaam met keratine, de basisbouwstof van ons haar ook onze huid verstevigt en gebruikt om onze nagels hard te maken. Daarnaast wordt het ook gebruikt om baleinen te maken en komt het voor in het pantser van insecten en de snavel van vogels. Of keratine daarbij nu de best mogelijke oplossing is, is niet van belang voor de natuur, werkt het is de simpele vraag. Zo ja, dan is dat goed genoeg. Zo nee, dan komt er wel een andere oplossing in de loop van de tijd.

Een ander voorbeeld uit de natuur die duidelijk maakt dat de basisvraag in de natuur altijd is:

“Werkt het?”

Alle zoogdieren hebben hetzelfde skelet, dat ze van de eerste beenvissen die aan land gingen hebben overgenomen. Waar die beenvissen de botten en spieren in hun vinnen gebruikten om over het land te kruipen, daar gebruiken wij mensen diezelfde botten en spieren nu om dingen vast te houden en te apparaten te bedienen. Terwijl vogels die botten en spieren gebruiken om te vliegen. Blijkbaar hoeft het allemaal niet perfect te zijn, als het maar werkt. Het gaat dus niet om de perfectie, maar de effectiviteit.

⬙ Index

De hang naar perfectie

Blijft de vraag over waarom mensen zo’n sterke hang hebben naar perfectie, terwijl ze afstammen van een natuur die zich alleen maar druk maakt over effectiviteit. Zoals met eigenlijk alles zal de hang naar perfectie wel begonnen zijn met het idee van ondergeschiktheid of minderwaardigheid. Alle andere soorten in de natuur lijken perfect te doen waar ze voor gemaakt zijn. Alleen wij mensen moeten allerlei trucen uithalen om te realiseren wat we willen bereiken. Blijkbaar heeft dat voorbeeld van de natuur ons nooit het inzicht gegeven dat het gaat om de effectiviteit. In plaats daarvan hebben we het idee ontwikkeld dat we beter willen zijn dan de natuur. Dat idee heeft zich vervolgens ontwikkeld tot de in veel religies terugkomende idee dat de mens het ultieme ontwerp is van de god die door die religies wordt aangehangen. De mens is dus plots van minderwaardig belangrijk geworden. Ook al zijn we nog steeds niet veel meer dan

Vulkaan

dieren en hebben we dezelfde behoeftes en noden als dieren. We zijn dus van minder dan een bacterie verworden tot de koning van de natuur. Want zelfs tegen een bacterie of een virus zijn wij niet opgewassen.

⬙ Index

Uitsterven

Onze hang naar perfectie komt dus blijkbaar voort uit onze angst om minderwaardig te zijn aan andere wezens uit de natuur. Waar dan die angst vandaan komt dat we minderwaardig zijn, weet ik ook niet. Misschien hebben we dat allemaal 75.000 jaar geleden bedacht toen we bijna op uitsterven stonden, dankzij de uitbarsting van een supervulkaan. Toen we moesten vaststellen dat moeder natuur ook boze momenten kende en ons met één velle klap met uitsterven kon bedreigen. Misschien heben we toen in onze onnozelheid bedacht dat we moesten proberen om de perfecte mens te worden. Zodat moeder natuur of de goden die we toen aanbaden ons welgevallig zouden zijn en ons nooit meer zou bedreigen met uitsterven.

⬙ Index

Manipulatie

Als ik echter kijk naar hoe we meestal gebruik maken van de wens van anderen om perfect te zijn, lijkt het me eerder dat het idee van perfect moeten zijn een bedenksel is geweest van religieuze machthebbers. Want wat is makkelijker om mensen onder de duim te houden dan met het idee dat als ze niet perfect zijn, de goden ze zullen straffen. Zeker als je daar vervolgens de sublieme oplossing aan koppelt die jouw positie als religieuze leider veilig stelt:

“Als je mij vertelt wat je verkeerd hebt gedaan, dan doe ik een goed woordje voor je bij de goden en laat je weten of ze je vergeven hebben.”

Waarmee je vervolgens als religieuze tussenpersoon twee vliegen in één klap slaat. Ten eerste weet je wat voor slechte dingen de leden van je religieuze groepje uitvoeren. Waarmee je ze kunt chanteren als dat noodzakelijk mocht zijn om je machtspositie te behouden. Ten tweede maak je de leden van je groep afhankelijk van jouw goedheid. Want als ze je niet goed behandelen, dan zien de goden dat als een tweede belediging en zullen dus helemaal niet willen vergeven.

⬙ Index

Perfectie behoefte

De meest waarschijnlijke verklaring voor onze behoefte naar perfect zijn zal dus wel te maken hebben met het feit dat het zo’n handig middel is om mensen te manipuleren. Je kunt namelijk als religieuze machthebber steeds de normen aanpassen als teveel mensen perfect blijken te kunnen zijn. Zonder dat je bang hoeft te zijn dat ze er achter komen dat jij vooral je eigen belangen nastreeft, namelijk een lekker makkelijk leven in luxe. Want jij weet allang dat perfectie niet te bereiken is. Want anders had je natuurlijk nooit gezegd dat de leden van je religieuze groep via jou om vergeving konden vragen aan hun god of goden. Want je weet ook dat de meeste mensen in hun behoefte om te overleven meer bezig zijn met hoe ze vandaag en morgen aan hun eten zullen komen, dan met de onzin die je hun voorspiegelt over de goden. Waarbij ze voortdurend opzoek zijn naar informatie en signalen dat ze niet bang hoeven te zijn voor de dag van morgen.