De liegende mens

Liegen mag

Het is soms apart wat voor reacties je ontvangt op artikelen die je schrijft. Soms zijn het inhoudsloze uitingen van emoties. Soms zijn het inzichtelijke verdiepende reacties, die een mooie aanvulling zijn op het artikel. Zo mocht ik op een artikel van mij op Infoyo over het feit dat liegen mag een mooie uitgebreide inhoudelijke reactie ontvangen.

❤ Index

Liegen

Sommige mensen beweren dat liegen de beste manier is om het samenleven met andere mensen vlekkeloos te laten verlopen. De vraag die echter zelden gesteld wordt is:

“Wat wordt bedoeld met vlekkeloos?”

Een andere vraag, die zelden gesteld wordt, is:

“Waarom willen we dat het leven vlekkeloos verloopt?”

❤ Index

Vraag één

De eerste vraag is vrij eenvoudig te beantwoorden:

Met een vlekkeloos leven wordt bedoeld dat het leven een lange aaneengesloten reeks van leuke en plezierige momenten is. Er zitten in zo’n vlekkeloos leven geen momenten van pijn, verdriet, emotionele ellende, depressie, ziekte, ongeluk, pech. Een leven als een wensdroom zullen we maar zeggen.

We weten allemaal dat vlekkeloos leven niet bestaat, zelfs in sprookjes loopt het leven altijd eerst uit op rampspoed voordat het gelukkig wordt. Doornroosje moet eerst honderd jaar slapen voordat haar prins haar wekt en zij lang en gelukkig leeft. Klein Duimpje moet eerst allerlei problemen overwinnen voordat zijn familie in rijkdom kan leven. De Gelaarsde Kat moet eerst allerlei ellende overwinnen, voordat hij zijn meester in rijkdom kan laten leven. Zelfs de meeste religieuze documenten gaan over een leven van strijd, verliezen en overwinningen voordat genoten kan worden van het geluk.

Toch liegen we onszelf en anderen voortdurend voor over wie we zijn en wat we kunnen. Alsof we met de leugens gelukkiger worden, dan met de waarheid. Terwijl iedere keer weer blijkt dat leugens tot problemen leiden en niet tot een vlekkeloos leven. Want misschien worden we zelf een beetje gelukkiger van de leugen die we vertellen, maar de ontvanger van de leugen komt vaak in de problemen. Er is natuurlijk wel een verschil tussen liegen en een leugen verder vertellen. Ik kan tenslotte de waarheid niet vertellen als ik haar niet ken.

❤ Index

Vraag twee

De vraag waarom wij een vlekkeloos leven willen leiden is iets moeilijker om te beantwoorden. Dat vraagt namelijk om inzicht in de motivatie van de mens die liegt. De basaalste motivatie om te liegen is waarschijnlijk het feit dat in onze cultuur verwacht wordt dat we succesvol zijn. Waarbij we met succesvol bedoelen rijk en gezien.

“Gezien” betekent dan weer dat anderen ons waarderen en positief beoordelen. Maar achter dat succesvol zijn ligt een motivatie die ook door Maslow werd genoemd, namelijk de angst voor honger en gevaar. We willen dus succesvol zijn om niet bang te hoeven zijn honger te leiden of gevaar te lopen. Die angsten leren we echter van onze ouders. De wens om succesvol te zijn, zodat we het idee kunnen hebben vlekkeloos te leven komt dus voort uit de wens van onze ouders. Onze ouders willen graag dat wij een beter leven zullen hebben dan zij hadden:

een leven zonder ellende en angsten.

Het vreemde is echter dat onze ouders en omgeving het niet uitmaakt of wij echt zo’n leven hebben. Wat zij willen is dat wij de schijn hoog houden dat we zonder angst en ellende leven. Natuurlijk zijn niet alle ouders zo. Er zijn ook ouders die wel begrepen hebben dat het leven niet voorbij gaat zonder ellende en angst, dat het vlekkeloze leven niet bestaat. Maar er zijn teveel ouders die menen dat hun kinderen een beter leven moeten leiden en hebben dan zij. Zodat zij als ouder zich gerust gesteld kunnen voelen. Waarbij het hun niet uitmaakt of je als kind daarvoor moet liegen. Zij hebben tenslotte ook tegen hun ouders gelogen over hun vlekkeloze leven.

❤ Index

Ouderlijk liegen

Dat liegen leren we al heel vroeg van onze ouders. Zo lachen onze ouders tegen ons, zelfs als ze zich niet lekker voelen en zien we al snel dat die lach of glimlach niet echt is. Onze spiegelneuronen zorgen er tenslotte al snel voor dat we beide emoties in het gezicht van anderen ervaren, ook als we ons er niet bewust van zijn. Zo vinden onze ouders het ook belangrijk om overdreven te reageren op momenten dat we ons pijn doen. Hoeveel ouders troosten hun kind dat zich pijn heeft gedaan niet met woorden als:

Het is al goed.
Het is niet erg.
Het gaat wel weer over.
Huil maar niet.
Zo’n pijn doet het toch niet.
Kom, kom, ben jij nou een jongen.”

Hiermee zeg je toch impliciet tegen je kind, dat je verwacht dat het tegen je liegt over zijn ellende. Het is dus niet vreemd dat uit onderzoek blijkt dat 20% van de kinderen al rond hun tweede verjaardag begint met te liegen. Hun wordt geleerd om pijn en ellende te verbergen. Hoewel er ook wordt gedacht dat het liegen gebeurd om te kijken of ouders gedachten kunnen lezen. Andere wetenschappers zullen dan echter weer denken dat het een natuurlijke eigenschap is van mensen om te liegen. De kans is groot dat er nog veel andere redenen te bedenken zijn afhankelijk van het standpunt dat je aanneemt t.a.v. kinderen en hun ontwikkelingsmogelijkheden.

❤ Index

Bekende leugens

Maar ouders liegen niet alleen tegen hun kinderen over hun eigen ellende en vragen van hun kinderen te liegen over hun ellende. Iets wat nog redelijk begrijpelijk is, als je wens is dat iemand een vlekkeloos leven leidt.

Ouders liegen ook over sprookjes en zaken als sinterklaas, paashaas en de hemel. Hoeveel ouders zeggen bijvoorbeeld niet om hun kind te troosten over de pijn van het verlies van een huisdier of misschien zelfs een ouder of grootouder, dat die nu in de hemel zijn. Waarmee je eigenlijk zegt dat het kind geen verdriet mag hebben, want de overledene is nu op een mooie plaats waar het of hij of zij gelukkig is. Terwijl het toch niet gaat over de overledene, maar over het verdriet van het kind en het eigen verdriet over het verlies. Met daarnaast het feit dat je als mens helemaal niet kunt weten of de hemel een leuke plek is. Je hebt tenslotte geen enkel bewijs over de situatie in de hemel en je hebt al helemaal geen bewijs voor het bestaan van de hemel.

❤ Index

Gerechtvaardigd

Ouders vinden het echter volkomen gerechtvaardigd om te liegen over sinterklaas, de paashaas en de hemel. Het doel van de leugen rechtvaardigt namelijk de leugen. Het doel is het gelukkig maken en beschermen van kinderen tegen ellende en pijn. Maar hoeveel ouders vragen zich af of het werkelijke doel van het beschermen van de kinderen tegen ellende en pijn niet een egoïstische motief heeft. Zou het niet eerder zo kunnen zijn dat ouders tegen kinderen liegen over sinterklaas, de paashaas en de hemel om zichzelf even een moment van geluk te schenken.

We liegen dus niet tegen onze kinderen om hun plezier te bezorgen, maar om onszelf een moment van plezier te geven. Want om goed te liegen moet je stem en je lichaamstaal overeenstemmen met de boodschap van de leugen. Dat betekent dat liegen dat sinterklaas cadeautjes geeft aan lieve kinderen, jezelf voorliegen is over het feit dat je kind lief is. Waarmee je jezelf een kort moment van geluk bezorgt met het idee dat je een lief kind hebt. Want dat is ook wat van je verwacht wordt als ouder, dat je lieve kinderen voortbrengt.

Daarmee zijn we eigenlijk weer terug bij de grootste zichtbare leugen van allemaal. Namelijk dat we ervoor moeten zorgen dat wij anderen gelukkig moeten maken, door een vlekkeloos leven te leiden. Waarbij het niet uitmaakt of we echt of slechts voor de buitenwereld een vlekkeloos leven leiden. Maar achter die zichtbare leugen gaat een andere leugen verborgen, namelijk dat we onszelf niet gelukkig mogen en kunnen maken. We mogen alleen anderen gelukkig maken, zelfs als we daarvoor moeten liegen. Vervolgens zullen anderen ons dan wel vertellen dat wij gelukkig mogen zijn, omdat wij hun gelukkig hebben gemaakt.

❤ Index

De liegende mens

Blijkbaar is liegen dus iets wat mag. Als het doel maar is dat je anderen gelukkig maakt met je leugen. Helaas hebben de meeste mensen ontdekt dat je er zelf gelukkiger van wordt als je liegt tegen anderen, dan wanneer je afwacht of anderen tegen je zullen liegen om je gelukkig te maken. Je kunt je dus afvragen of het begrip homo sapiens sapiens wel de juiste benaming is voor de mens als soort.