Waarden omzetten in normen
Normen en waarden
Er is iets vreemds aan de hand in onze wereld. We hebben onze mond vol van waarden en normen, hoewel we het vaak andersom gebruiken in vorm van normen en waarden. Maar wat we vergeten is dat normen niet meer zijn dan regels, die gebaseerd zijn op waarden. Terwijl waarden de basis vormen voor de normen die we hanteren. Het zou dus veel handiger zijn als we wisten hoe we waarden om moesten zetten in normen. In plaats van dat we voortdurend normen formuleren om zo de waarden die we belangrijk vinden te realiseren.
⬇ Index
Waarden
Als mensheid hebben we behoorlijk wat waarden. Waar de belangrijkste wel is dat alle mensen gelijkwaardig zijn. Maar zo vinden we het bijvoorbeeld ook belangrijk om integer (rechtschapen) te zijn. Of we vinden dat de wereld moet blijven zoals hij is (conservatief). Dan vinden we het bijvoorbeeld ook belangrijk dat ieder mens in vrijheid moet kunnen leven. Maar naast dit soort algemene waarden hebben we dan ook nog cultureel en persoonlijk bepaalde waarden. Zo vinden de meeste religieuze culturen liefde voor de naaste een belangrijke waarde. Terwijl een persoonlijke waarde bijvoorbeeld zelfverwerkelijking kan zijn.
Als het om waarden gaat kun je dan ook onderscheidt maken in instrumentele en intrinsieke waarden en culturele en persoonlijke waarden. Een paar voorbeelden van instrumenteel waarden zijn:
- Behouden
- Beleven
- Bezitten
- Ontplooien
- Veiligheid
- Verwennen
- Vrijheid
Een paar voorbeelden van intrinsieke waarden zijn:
- Gelijkheid
- Gerechtigheid
- Liefde
- Matigheid
- Overgave
- Respect
- Verantwoordelijkheid
Natuurlijk kan je over deze waarden nog een discussie voeren of er nog een andere waarde achterligt. Zo kun je gerust stellen dat achter een waarde als behouden van wat we al hebben een waarde als zekerheid en verantwoordelijkheid ligt. Alles wat je namelijk het zelfde probeert te houden, zorgt nu eenmaal voor zekerheid en laat zien dat je verantwoordelijk bent.
Ons grootste probleem met waarden is echter niet dat ze bestaan of dat we vinden dat ze niet de juiste zijn. Ons grootste probleem met waarden is dat we niet goed weten hoe we ze kunnen verwerkelijken. Als ik namelijk een waarde als behouden hanteer, dan ontneem ik daar anderen die willen veranderen hun vrijheid om te veranderen mee. Echter als ik stel dat iedereen het recht heeft om in vrijheid te leven, maar ik wil wel iedereen rechtvaardig behandelen, dan moet ik vrijheid inperken. Want anders kan de vrijheid van de één de vrijheid van de ander beperken.
Waarden hebben dus het probleem dat ze tegenstrijdig kunnen zijn. Maar nog groter is ons probleem dat we niet goed weten hoe we waarden om kunnen zetten in gedrag. Het gevolg is dan ook dat we liever met normen werken, dan met waarden. Waarbij de waarde achter die keuze gemakzucht is. We hebben namelijk ontdekt dat het niet zo moeilijk is om allerlei normen te formuleren en mensen te leren volgens die normen te leven. Helaas hebben we echter ook moeten ontdekken dat als mensen dan bijvoorbeeld de waarde persoonlijke vrijheid gaan nastreven, dat zij de waarde vrijheid voor iedereen met voeten gaan treden.
⬇ Index
Waarden realiseren
De kunst van leven met waarden is dan ook ontdekken hoe iedere waarde zich in iedere situatie waarin men terechtkomt gerealiseerd kan worden. Maar omdat ons slechts geleerd wordt welke normen gelden in situaties, moeten we zelf ontdekken hoe we waarden de basis laten vormen van ons leven.
Dus hoe kun je waarden omzetten in gedrag. Je zou denken dat dat niet moeilijk is. We leven tenslotte naar ons idee in veel gevallen al vanuit waarden. Maar dat is niet waar. We leven volgens normen en die blijken in veel gevallen aan een bepaalde waarde toegewezen te kunnen worden. Zo kan ik de norm met twee woorden spreken koppelen aan de waarde respect voor anderen. Maar goed bezien is de waarde respect veel breder dan met twee woorden spreken. Daarbij kun je je afvragen of dat wel van respect getuigt als ik vanuit een automatisme met twee woorden spreek. Dat automatisme betekent namelijk dat ik mijn norm opleg aan de situatie, waarmee ik dan eigenlijk de waarde gemakzucht uitdraag. Ik wens namelijk niet te onderzoeken welke normen er actief zijn in een situatie waarin ik terecht kom.
Het omzetten van waarden in gedrag vraagt dus om tijd. Want je moet waarde toekennen aan je gedrag. Je moet durven kijken naar wat je gedrag nu eigenlijk veroorzaakt, niet alleen voor jezelf maar ook bij anderen. Zeker als je stelt dat je respect en liefde belangrijke waarden vindt in de omgang met anderen. Maar ook als je meent dat je alleen maar respect en liefde wilt hebben voor jezelf en dat anderen jou waardevol moeten vinden.
Hoewel tijd vrijmaken dus het belangrijkste is. Is het niet het enige wat je moet doen. Je moet ook onderzoeken wat je nu precies belangrijk vindt. Je moet je afvragen welke waarden je belangrijk genoeg vindt om te vertalen in bijpassend gedrag. Waarna je vervolgens moet gaan kijken welk gedrag volgens jezelf die waarden laten zien. Maar daarnaast moet je ook onderzoeken welk gedrag, dat je nu al vertoont, een uiting is van de waarden die je wilt uiten in je leven.
⬇ Index
Conclusie
Het is naar verhouding makkelijker om vanuit normen te leven dan vanuit waarden. Normen worden je namelijk in je opvoeding en gedurende je leven voortdurend aangegeven door anderen. Anderen maken door de manier waarop ze op je reageren duidelijk of ze bepaald gedrag als normaal of afwijkend ervaren en maken zo duidelijk welke normen ze vinden dat je moet hanteren. Als het gaat om waarden dan moet je de tijd nemen om ze te realiseren. Je moet namelijk beoordelen of het gedrag dat je vertoont de waarden die je wilt naleven ook werkelijk laten zien. Als je dus zegt dat je anderen lief wilt hebben, dan zullen je gedrag moeten vertonen waar dat ook uit blijkt. Maar dat is vaak veel moeilijker dan normen na leven, omdat mensen het nu eenmaal moeilijker vinden om de tijd te nemen om hun leven in te richten volgens de waarden die ze belangrijk vinden.
⬇ Index
Extra
Afbeeldingen
Index van koppen
Normen en waarden
Waarden
Waarden realiseren
Conclusie
Extra
Afbeeldingen
Index van koppen