Een paar kwadrantjes

Kwadranten

Johari window

Er zijn nogal wat kwadranten in dit leven te vinden. Zo kennen we bijvoorbeeld het Johari kwadrant waarin openbare versus privé persoonlijkheid wordt gedefinieerd. We kennen het kernkwadrant waarin onze allergie, valkuil, kwaliteit, uitdaging beschreven worden. We kennen het bewust versus bekwaam kwadrant, waarin we beschrijven hoe mensen zich ontwikkelen van onbewust onbekwaam, naar onbewust bekwaam. Maar je zou ook een kwadrant sociaal versus bewust kunnen maken.

Inzicht geven

Het doel van de meeste kwadranten is het creëren van een bepaald inzicht in een situatie of toestand.

Bewust versus onbekwaam

Zo maakt het bewust versus bekwaam kwadrant het inzichtelijk waarom mensen soms heel goed ergens in kunnen zijn, maar je niet kunnen vertellen hoe jij dat ook kunt worden. Het maakt ook duidelijk dat het tijd kost om onbewust bekwaam te worden, we beginnen tenslotte allemaal als onbewust onbekwaam en moeten verschillende fasen doorlopen om onbewust bekwaam te worden.

Kernkwadrant

Zo maakt het kernkwadrant duidelijk dat we allemaal kwaliteiten bezitten. De mate waarin we echter iets een kwaliteit of een allergie vinden ligt aan onszelf. Wij zijn degene die ervoor kiezen om ons aan de kwaliteit van een ander te irriteren of ons volledig op een kwaliteit te werpen waardoor het een valkuil wordt. Het kernkwadrant probeert ons dus duidelijk te maken dat het goed is om evenwicht te zoeken en verder te kijken dan onze kwaliteiten.

Prive versus openbaar

Het Johari kwadrant probeert ons dan weer duidelijk te maken dat er zoiets bestaat als een indeling van onze persoonlijkheid in vier delen. Eén deel is bekend bij iedereen. Een ander deel is onbekend voor onszelf, maar wel zichtbaar voor andere mensen. Het voor onszelf onbekende deel is vaak het deel waar andere mensen zich aan irriteren, maar ons niet op aanspreken. Dan is er een deel van onze persoonlijkheid die we met liefde voor onszelf houden en een deel dat niemand kent ook wijzelf niet. De kunst is nu om het deel dat iedereen kent zo groot mogelijk te maken, want dat betekent dat je thuis hetzelfde bent als buitenshuis.

Sociaal versus bewust

Nu zou je op basis van de manier waarop mensen met de wereld omgaan nog een inzichtgevend kwadrant kunnen maken. Op de as sociaal krijg je dan individu versus groep en op de as bewust krijg je onbewust versus bewust.

		Bewustzijn
		Bewust	Onbewust
Sociaal	Individu	Bewust / Individu	Onbewust / Individu
	Groep	Groep / Bewust	Groep / Onbewust

Gedrag

Wat de vier kwadranten eigenlijk laten zien is dat iemand bewust kan zijn van zichzelf of onbewust. Maar iemand kan ook bewust zijn van de groep waartoe hij behoort of onbewust. De belangrijke toestand is echter niet het bewustzijn, maar het gedrag dat gekoppeld is aan het soort bewustzijn.

Bewust individu Groeps onbewust

Zo kan iemand die bewust is van zijn individualiteit zich onbewust zijn van het feit dat de groep bestaat. Zo iemand noemen we vaak egocentrisch. De groep is er slechts voor het individu. Iemand die egocentrisch is, is zich dan vaak wel bewust van het feit dat gebeurtenissen die hem overkomen hem gelukkig of ongelukkig maken. Maar hij vindt en denkt vervolgens dat dit alleen opgelost kan worden door anderen te misbruiken. Hij legt de verantwoordelijkheid bij anderen.

Onbewust individu Groeps bewust

De groep bewuste mens die zich niet bewust is van zichzelf, zal gedrag vertonen waarin hij zich volledig aanpast aan de groep. Al zijn gedrag is gericht op de groep en wordt bepaald door de groep. Dit is het groepsdier zou je kunnen zeggen. Alles wat de groep doet en zegt wordt door deze persoon als goed beoordeeld. Je mag als buitenstaander ook geen kritiek hebben op de groep. Het individu voelt zich ook schuldig als het de groep in de steek laat of iets doet wat de groep benadeeld. Dit individu ervaart zichzelf eigenlijk alleen als onderdeel van de groep en wil ook het liefst als lid van een groep deelnemen aan de buitenwereld. Hij of zij voelt zich ook ontheemt en vreemd als het geen deel uitmaakt van een groep.

Bewust individu Groeps bewust

Het individu dat zich zowel bewust is van zichzelf als de groep, ziet in dat het leven uit meer bestaat dan zichzelf en dat alles met elkaar samenhangt. Het is bijvoorbeeld maar weinig mensen gegeven om zonder de hulp van anderen te overleven. Maar ook onze persoonlijke ontwikkeling hangt samen met onze omgang met anderen, want het is vaak de ander die ons onszelf laat zien. Maar om die persoonlijke ontwikkeling mogelijk te maken is het dus wel noodzakelijk dat je bewust bent van jezelf en de mensen om je heen. Deze persoon begrijpt ook dat het zelf keuzes kan maken die afwijken van wat de groep verwacht. Maar hij begrijpt ook dat het leven meer is dan het zijn van een individu.

Onbewust individu Groeps onbewust

Het individu dat zich noch bewust is van zichzelf als de groep, doet eigenlijk niet veel meer dan overleven. Het leven overkomt hem en het gevoel van slachtofferschap is groot. Het lijkt wel alsof niets in dit leven waarde heeft en het individu nergens invloed op uitoefent. Als je met dit individu praat lijkt er alleen maar ongeluk te bestaan en een wereld die tegenwerkt. Dat wil niet zeggen dat het individu geen leuke ervaringen heeft. Het heeft net zo vaak leuk ervaringen als anderen. Maar het praat alleen over die leuke ervaringen als de omgeving laat merken dat dat mag. In alle andere gevallen doet het individu gewoon zijn omgeving na, waarvan het geleerd heeft om vooral over de vervelende ervaringen in het leven te praten. Dit onbewuste individu dat zich ook niet bewust is van het bestaan van de groep aapt dus gewoon zijn omgeving na, maar dan wel onbewust. Wat dat betreft is dit individu voor zijn omgeving niets meer dan een spiegel van het gedrag in zijn omgeving. Hoewel deze persoon lijkt op het groepsbewuste onbewuste individu is het toch iets anders. Het is ook heel moeilijk om deze persoon te onderscheiden van de groepsbewuste persoon, omdat hij zo’n geweldige naäper is. Maar waar een groepsbewuste individualiteit onbewust mens bang is als het alleen is met een ander, twee personen zijn tenslotte geen groep, daar aapt de groepsonbewuste individualiteit onbewuste mens gewoon de ander waarmee hij samen is na.

Conclusie

Eigenlijk kun je bijna over bijna iedere dichotomie (tweedeling) wel een kwadrant maken. In veel gevallen beoordelen we vervolgens dat tenminste één van de kwadranten negatief is, twee zijn neutraal en de vierde is positief. Maar goed bezien zijn kwadranten gewoon een poging om de werkelijkheid inzichtelijk en begrijpelijk te maken. Het zijn dus geen middelen om een veroordeling te formuleren over de werkelijkheid of een deel van de werkelijkheid. Iemand die dus niet bewust is van zichzelf en niet ziet dat er groepen bestaan is dus niet slechter dan iemand die zich zowel bewust is van zichzelf als de groep. In zekere zin zou je zelfs kunnen stellen dat zo’n naäper minder slecht is dan een bewust mens, omdat hij niets anders doet dan wat anderen hem laten zien. Terwijl een bewust mens de keuze heeft om ten voordele van zichzelf en ten nadele van de groep te leven. Maar dat is dus weer een andere kubus.