Ik wil zekerheid

Inleiding

Als mensen ergens naar opzoek zijn dan is het zekerheid. Is er een leven na de dood. Heb je maar één leven en daarna niets meer. Heb ik wel de juiste motivatie. Doe ik hier wel goed aan. Heb ik hem wel goed begrepen. We gaan zelfs zover dat we dan maar concluderen dat de enige zekerheid de dood is en de zekerheid dat we niets zeker weten. Cogito ergo sum, omdat ik twijfel weet ik dat ik besta.

Twijfel

Twijfel is de kern van het menselijke bestaan lijkt het wel. In natuurkundige termen zou dat uitgedrukt worden in een maat voor de entropie. Hoe groot is de wanorde die je in een

systeem aantreft? In de informatie theorie zou dat beschreven worden als de mate aan informatie en keuzes die je hebt door de hoeveelheid informatie.

Twijfel is dus een gegeven als je mens bent. Je zult nooit met zekerheid weten of je plannen voor de toekomst uit zullen werken zoals jij dat wilt. Zal de vakantie echt zo leuk zijn als je verwacht op basis van de informatie van vrienden en de vakantiebrochures. Zal die nieuwe baan echt beter zijn dan de baan die je nu hebt. Moet je nu wel of niet dat nieuwe merk wasmiddel proberen om te zien of hij beter werkt dan je huidige merk of blijf je je irriteren aan die niet helemaal schone was.

Het is ook nog eens zo dat alles ons aan het twijfelen brengt. Hoe meer informatie we hebben hoe groter onze twijfel. Het lijkt wel alsof we minder twijfelen als we minder weten en afgaan op onze intuïtie. De enige zekerheid die we hebben is dat we zullen twijfelen.

Zekerheid

Ondanks het feit dat we altijd twijfelen of we de juiste keuze hebben gemaakt, zelfs jaren nadat gebleken is dat we er vooral voordeel van onze keuze hebben gehad blijven we

zoeken naar zekerheid. Hoewel het soms lijkt dat mannen minder last hebben van twijfel, geldt voor hun ook dat ze blijven twijfelen. Het enige verschil tussen mannen en vrouwen is dat mannen geleerd hebben om hun twijfel niet uit te spreken tegen iedereen die ze ontmoeten. Zelfs succesvolle mannen houden hun twijfel. Hoewel ze in de loop der jaren wel geleerd hebben te vertrouwen op hun keuzes.

Toch zijn we voortdurend opzoek naar zekerheid. Soms vinden we die zekerheid in iets wat volkomen twijfelachtig is, namelijk het geloof dat er meer is dan wat we zien. Zeker extremisten hebben de neiging om hun twijfel te onderdrukken door vast te houden met volledige overtuiging aan hun geloof. Ze gaan daarin zelfs zover dat iedere twijfel gezien wordt als afvalligheid. Soms vluchten we voor de twijfel in verslavingsachtig gedrag. Waarbij we onszelf voortdurend bezighouden zodat we niet hoeven en kunnen nadenken over wat we doen. Soms vluchten we in de twijfel zelf, door over alles waaraan we twijfelen te overdenken en allerlei hulpmiddelen in te zetten om de beste keuze te kunnen maken. Waarna we bij ieder moment van twijfel onszelf corrigeren door te stellen dat we de beste keuze hebben gemaakt die mogelijk was.

We zijn dus voortdurend bezig om de twijfel te beheersen en te zoeken naar zekerheid, ook al twijfelen we voortdurend aan die zekerheid die we zoeken.

Oplossingen

Er zijn waarschijnlijk betere oplossingen om met twijfel om te gaan dan extremistisch onderdrukken van twijfel. Bijvoorbeeld onszelf overgeven aan de twijfel en het gevoel dat aan de basis ligt van die twijfel. Want waarom twijfelen wij? In de meeste gevallen omdat we een tegenstrijdigheid zien tussen wat we zelf willen en weten wat anderen verwachten.

Maar omdat we geleerd hebben niet te mogen twijfelen aan de mening van anderen, twijfelen we over onze eigen keuzes. Een mogelijke oplossing om minder te twijfelen is dan bijvoorbeeld meditatie , waarbij de twijfel het centrale aandachtspunt wordt van de meditatie sessie. Waarbij je alle twijfel die opkomt niet veroordeeld of beoordeeld maar vrij laat stromen terwijl je het observeert tot zij oplost in een gevoel van zekerheid. Je zou het kunnen vergelijken met een brainstormsessie in je eigen hoofd.

Een andere optie is veel cognitiever, maar voor sommige mensen net zo effectief als mediteren. Je kunt ook stellen dat het niet uitmaakt wat je doet, twijfel hoort er bij. Zoals Descartes zei:

De enige zekerheid die ik heb is dat ik twijfel. De twijfel is dus het bewijs dat ik besta.

Als twijfel de zekerheid biedt, dan is het dus niet erg om te twijfelen, het is zelfs goed. Vervolgens kun je dan ook nog stellen, dat welke keuze je ook maakt de gevolgen nooit vastliggen. Maar als de gevolgen niet vastliggen dan maakt het niet uit wat je kiest. Dan is het enige wat je kunt doen genieten van de reis, die je keuze creëert. Dit principe wordt eigenlijk geuit in het spreekwoord:

De mens wikt, maar god beschikt.

Een derde keuze is die van gewoon doen of je nu twijfelt of niet. Gewoon aan de gang gaan met het idee waarover je twijfelt of het iets wordt of niet is niet belangrijk, als je maar bezig bent. Twijfel heeft namelijk geen invloed op waar je mee bezig bent. Handelen doe je zonder te twijfelen. Actief bezig zijn zorgt er zelfs voor dat je geen tijd hebt om te twijfelen. Je zou het zelfs een vorm van fysiek mediteren kunnen noemen. Zoals in het Zen boeddhisme het aanleggen van een rotstuin volgens vaste regels en vastgelegde symboliek een vorm van fysiek mediteren is.