De oorzaken van ADHD, een overzicht

Inleiding

ADHD is een aandoening van de hersenen, waardoor onder meer de concentratie en het gedrag beïnvloed worden. De oorzaken van ADHD zijn nogal complex en nog niet helemaal duidelijk. Maar met nieuwe medische technieken zoals de PET scan, ontdekken we steeds meer.

Hier een zo uitgebreid mogelijk overzicht van de (vermeende) oorzaken van ADHD.

ADHD en de besturing van de hersenen

Omdat ADHD een gedragsstoornis is, kijkt men vooral naar veranderingen in de gebieden van de hersenen die de zogenaamde hogere hersenfuncties besturen. Psychologische vaardigheden en gedragsvaardigheden, zoals emoties, geheugen en sociale interacties met anderen zijn allemaal taken die uitgevoerd worden door een ingewikkeld netwerk van neuronen in de hersenen. Die neuronen communiceren met elkaar door middel van neurotransmitters, zoals epinefrine (ook wel bekend als adrenaline), norepinefrine, dopamine en serotonine.

In eerste instantie werd er baanbrekend werk verricht door het National Institute of Mental Health in Amerika, die ontdekten dat het glucose gehalte (bloedsuikergehalte) in ADHD hersenen lager lag dan in “normale” hersenen. Zij ontdekten ook dat er verschil was in hersengrootte, kinderen met ADHD zouden een kleinere rechterhersenhelft hebben. Maar die ontwikkeling zou ongeveer 3 jaar later wel plaatsvinden, en dit zou de reden zijn waarom sommige kinderen ADHD uiteindelijk ontgroeien.

Bij hersenscans waarbij de activiteit van de hersengolven werden gemeten zag men ook duidelijk verschil tussen ADHD hersenen en “normale” hersenen. Het  verschil in hersengolf activiteit wordt gebruikt als basis voor de ADHD neurofeedback training, een alternatieve behandeling voor ADHD in plaats van medicatie. Overigens zijn de bevindingen voor ADD (Attention Deficit Disorder) hetzelfde, ook hier zit men andere hersenscans, en ook hier maakt men gebruik van ADD neurofeedback training.

Een PET scan (Positron Emissie Tomografie) is een manier om de chemische activiteit van de hersenen zichtbaar te maken op beeld. Door studies met deze PET scan techniek heeft men ontdekt dat er verschillen zijn in chemische activiteit bij mensen met ADHD en mensen zonder. Hieruit heeft men geconstateerd dat de oorzaak van ADHD ligt bij een “abnormale” werking van de hersenen, namelijk een verkeerde balans van bepaalde neurotransmitters. Het zou dan vooral de balans van de neurotransmitters norepinefrine en dopamine betreffen. Omdat er bij een PET scan gebruik gemaakt wordt van een radioactief element om de chemische activiteit van de hersenen te laten zien, wordt een PET scan bij ADHD vooralsnog alleen in onderzoekstudies gebruikt en niet als techniek om een ADHD diagnose te stellen.

De oorzaken van ADHD

Zoals hierboven al te lezen valt, heeft de oorzaak van ADHD te maken met een verstoring van de chemische balans in de hersenen. Bij deze verstoring van de chemische balans spelen ook weer twee oorzakelijke componenten een rol, te weten genetische factoren en milieufactoren of omgevingsfactoren.

1) Genetische factoren: 

Deze spelen de meest voorname rol, in zo’n 50 tot 80% van de gevallen. Men spreekt dan ook over een erfelijke biochemische aandoening. Deze theorie is bevestigd door middel van tweelingstudies, studies met adoptiekinderen en familiestudies.

Eerste-lijns familieleden van iemand met ADHD hebben 8 keer zo veel kans om zelf ADHD te hebben dan de rest van de bevolking. Eerste-lijns familieleden zijn vaders, moeders, broers en zussen. Ongeveer 50% van de ouders met ADHD hadden zelf ook een kind met ADHD.

Het komt veel vaker bij jongens voor dan bij meisjes, hetgeen ook wijst op een erfelijke oorzaak.

2) Omgevingsfactoren:

Een individuele gevoeligheid, die reeds aanwezig is vanwege een erfelijke aanleg, kan verergerd worden door een abnormale ontwikkeling van de hersenen in de baarmoeder. Op het moment dat de hersenen van een baby zich in de baarmoeder ontwikkelen (vooral de eerste 13 weken) kan blootstelling aan toxinen, zoals lood of nicotine of alcohol bijdragen aan het ontstaan van ADHD. Roken en alcoholgebruik tijdens de zwangerschap: niet doen!!!! Verder zouden ontwikkelingsstoornissen, voeding en hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap en vroeggeboorte bij kunnen dragen. Lees meer informatie over gewichtstoename tijdens de zwangerschap en de invloed op uw baby. Als laatste: hoofdletsel dat tot hersenschade leidt kan ook veranderingen in de chemische balans veroorzaken.

Wat zijn in ieder geval géén oorzaken van ADHD

Er zijn een hoop broodje aap verhalen in de omloop over de oorzaken van ADHD.

• Het kan er wel voor zorgen dat ADHD in de volwassenheid blijft bestaan. Factoren die hierbij een rol spelen zijn o.a. lage maatschappelijke en sociale positie in de maatschappij, het opgroeien in een gezin met criminaliteit, laag inkomen, vrijwel geen opleiding en/of huwelijksproblemen, plaatsing in pleeggezinnen etc.
• Te veel televisie kijken is geen reden om ADHD te krijgen.
• Bij kinderen, die geboren zijn met een verstandelijke handicap, vindt men net zo vaak ADHD als bij "gewone" kinderen.
• Zoals hierboven aangegeven, spelen genetische factoren, en daardoor een verhoogde gevoeligheid voor ADHD, samen met een aantal niet-geïdentificeerde milieufactoren een rol bij het ontstaan van ADHD.