Een kijk op autisme

...oftewel een andere kijk.

Acht jaar ben ik werkend in de zorg voor verstandelijk gehandicapten en een van de meest boeiende stoornissen vind ik autisme. Autisme werd aanvankelijk omschreven als een stoornis waarbij een persoon extreem naar binnen gekeerd is. De ouders werd vaak verweten niet de goede opvoeding en te weinig aandacht te geven aan het kind (zgn. koelkastouders). Maar dit bleek te simpel gedacht. Personen met een autistische (of aanverwante) stoornis verwerken informatie van buitenaf anders dan mensen zonder autisme.

Tijdens het werken met mensen met autisme kwam ik vaak voor situaties te staan die ik niet direct begreep of wist op te lossen. Waarom werd die ene man toch altijd zo geïrriteerd als ik hem vroeg te gaan werken? Waarom moest ik dat altijd meerdere keren vragen en reageerde hij dan zo geagiteerd?

Dit soort situaties herhaalden zich regelmatig, totdat ik een cursus kreeg, waarbij voor mij alle puzzelstukjes op zijn plek vielen.

Een erg goed voorbeeld om de informatieverwerking van een persoon met autisme te beschrijven is het volgende.

Een hamer ligt op tafel. Een 'normaal' mens ziet: een hamer op tafel; en weet ook meteen wat hij ermee kan.

Iemand met autisme ziet: ...eerst een stuk hout met een stuk metaal eraan; bedenkt dan dat die twee samen een hamer vormen (want dat heeft hij ooit geleerd). En bedenkt daarna dat hij daar spijkers mee kan slaan.

De persoon met autisme doet er dus langer over om te bedenken dat er een hamer ligt. En wanneer de hamer een kwartslag gedraaid wordt, begint het hele proces weer van voor af aan. Een 'normaal' mens ziet dan nog steeds een hamer, zonder daar opnieuw over na te denken.

Misschien een wat extreem voorbeeld en niet altijd geldend voor elke persoon met autisme, maar het geeft een goed beeld van het verschil in informatieverwerking. En met die kennis zul je kunnen bedenken dat het verwerken van informatie voor iemand met een autistische stoornis, trager zal verlopen dan die van een persoon zonder deze stoornis en meer moeite zal kosten.

Dus in mijn geval betekende dat: niet meerdere keren achter elkaar dezelfde vraag stellen, maar 1 keer vragen en geduldig afwachten. En guess what: het hielp. Gevolg: minder agitatie en minder problemen.

Sinds die tijd heb ik dit ene voorbeeld in mijn geheugen geplant en heeft het me in het werken met mensen met een autistische stoornis erg geholpen. Daarnaast hebben die mensen dan ook meer baat bij mijn hulp, omdat het werkt en ze benaderd worden zoals het zou moeten.

Punten die belangrijk zijn in de communicatie met mensen met autisme:

Geduld! Accepteer dat niet alles zo snel gaat als je wil. Met wachten bereik je vaak meer, ook al duurt het 5 of 10 minuten.
Mensen met autisme hebben vaak 'schakeltijd' nodig. Een overgang van de ene plaats naar de ander (bijvoorbeeld wonen en werk) heeft tijd nodig. Soms is er eerst weerstand. Wanneer de nieuwe omgeving weer vertrouwd is, zal de weerstand verdwijnen.
Wees duidelijk in wat je doet en wat je zegt: 'ik kom zo' is te vaag, dus zeg hoe laat je komt, of wijs de wijzers van de klok aan indien nodig en kom je afspraak na. Wijk je af van die afspraak: leg het dan uit.
Geef bij alles wat je doet een ondertiteling: BV. Gaat de deurbel. Zeg dat de bel gaat en dat je gaat kijken wie het is. Als je weet wie het is, zeg wie het is en wat die persoon komt doen. Dus: uitleggen, uitleggen, uitleggen.
Grapjes worden niet altijd begrepen.
Dingen waarbij voorstellingsvermogen nodig is worden niet altijd begrepen.

Interessante en leerzame informatie over autisme

http://www.templegrandin.com/

Temple Grandin, ook wel bekend als de vrouw die denkt als een koe (zoek op YouTube), is hoogleraar en autistisch. Zij geeft een goed uitleg van wat autisme is en hoe het brein van een autist werkt.

Boek: Ik wil geen inmij meer zijn - berichten uit een autistische kerker. Door Birger Sellin, een autistische jongen met een bijzonder verhaal.

(Uitgeverij Thoth, ISBN 90 6868 073 0)