Resistente bacterie en voeding

Inleiding

Kunnen wij nu helemaal niets meer eten? De ESBL-bacterie blijkt vooral in kippenvlees, maar ook in rund- en varkensvlees te zitten en blijkt daarnaast ook nog voor te komen in groente. Na de varkenspest, de BSE-problematiek, zijn nu ook kippenvlees en groenten verdacht. Wat kunnen we dan nog wel eten? Wat is er aan te doen? En wat voor gevolgen heeft besmetting met deze voor (bepaalde soorten?) antibiotica resistente bacterie? Dit artikel gaat in op enkele vragen.

Wat is ESBL nu precies?

ESBL betekent Extended Spectrum Beta Lactamase. De ESBL-bacterie is een enzym die bepaalde soorten van antibiotica (waaronder cefalosporines en penniciline) kan afbreken. Door dit afbreken werkt de antibiotica niet goed meer. Deze enzymen worden gemaakt door bacteriën die in de darmen van de mens voorkomen. Deze enzymen schakelen dus de werking van de antibiotica uit.

Hoe raakt de mens besmet met de ESBL-bacterie

In Nederland wordt de laatste jaren steeds meer gebruik gemaakt van antibiotica bij het pluimvee. Er wordt op dit moment onderzoek gedaan naar het feit of de ESBL-bacterie die kippen bij zich dragen overdraagbaar is naar de mens, maar de eerste bevindingen blijken niet al te rooskleurig te zijn.

Kippen

In Nederland wordt door veel pluimveebedrijven antibiotica gebruikt. Voor een aantal jaren geleden werd antibiotica door het voedsel van de dieren gedaan om te zorgen dat de dieren sneller gingen groeien, dus als groeibevorderaars. Op een gegeven moment is daar een stokje voor gestoken en is dat verboden. Tegenwoordig wordt antibiotica vaak door de dierenarts voorgeschreven. Dit is vaak niet nodig en wordt gebruikt om ziekten te voorkomen in plaats van te behandelen. Om een voorbeeld te geven. In een stal waar 10 kuikens ziek zijn en er totaal 30.000 kuikens zijn, zal aan al die 30.000 kuikens preventief antibiotica worden gegeven. Omdat het niet mogelijk is om dit handmatig te doen, wordt de antibiotica door het voer van alle kuikens gedaan. Op dit moment denkt men dat maar liefst 80% van de kippen in Nederland al dragers zijn van de ESBL-bacterie. Nu wordt er onderzoek gedaan naar het feit of de mens en de kip dezelfde genetische structuur hebben. Is dit het geval dan zal de ESBL-bacterie via de kip overdraagbaar zijn naar de mens.

ESBL in groenten

Met alleen de veeteeltsector zijn wij er nog niet. Uit Frans onderzoek blijkt dat de ESBL-bacterie ook voorkomt in groenten die onder en op de grond voorkomen. De bacterie die zich in onze darmen bevindt is anders dan die zich in groente bevindt. Het is dus een ander verhaal dan bij vlees. Het is wel zo dat het mechanisme dat zorgt voor de resistentie van de antibiotica in het DNA zit van de ESBL-bacterie. Uit onderzoek is boven gebleken dat er een behoorlijke toename is van resistente bacteriën in de Nederlandse bodem de afgelopen 50 jaar.

Gevolgen ESBL-bacterie

Indien zal blijken dat de ESBL-bacterie van kip naar mens overdraagbaar is, dan zullen de gevolgen enorm zijn. Indien je eenmaal bent besmet door de ESBL-bacterie dan zal een overgroot deel van de antibiotica niet meer bij je werken omdat je daarvoor immuun bent geworden. Met name blaasontstekingen en andere urineweginfecties waarvoor penicilline wordt voorgeschreven zijn dan niet meer te behandelen. Bovendien bestaat ook het gevaar dat deze bacterie longontstekingen kan veroorzaken die dan ook slecht te behandelen is.

Maatregelen pluimveesector

Minister Gerda Verburg (ministerie van Landbouw) wil dat het gebruik van antibiotica in de veeteeltsector in 2011 met 20% is teruggedrongen. In 2014 moet het gebruik van antibiotica in de veeteeltsector met 50% zijn teruggedrongen. Voorzover het nu laat aanzien worden er echter door de overheid geen sancties aan verbonden.

Wereldwijd probleem

Het resistent worden van de bacteriën tegen antibiotica is inmiddels een wereldwijd probleem. In India is het zelfs zo erg dat er al een resistentie is opgetreden tegen carbapenem, een antibiotica die in Nederland gebruikt wordt als er echt niets anders meer werkt. In Nederland zijn de eerste gevallen van resistentie tegen carbapenem inmiddels ook bekend.