Wat is blaasspoelen in de gezondheidszorg

Inleiding

Dit artikel kan interessant zijn voor zorgvragers met een katheter waarbij de blaas gespoeld moet worden of voor medewerkers in de gezondheidszorg die hun kennis willen opfrissen of bijhouden. Het blaasspoelen is een vaardigheid die gemakkelijk aan te leren is. Het gaat echter niet alleen om het uitvoeren van deze vaardigheid. Juist de achtergrond informatie kennen en weten wat de contra indicaties zijn is belangrijk bij het uitvoeren van verpleegtechnische vaardigheden. Blaasspoelen valt volgens de wet BIG onder de risicovolle handelingen. Het is dus van het grootste belang dat de uitvoerder op de hoogte is van de risico's.

Blaasspoelen

De urineblaas is een van de organen in ons lichaam die ons in staat stelt afvalstoffen uit het lichaam te verwijderen. Als er een stoornis in deze functie ontstaat kan dat verstrekkende gevolgen hebben zowel bij onvoldoende vermogen om urine vast te houden (incontinentie) als bij een onvermogen de blaas te legen (retentie). Zo kan de situatie ontstaan dat de blaas soms met behulp van een katheter geleegd moet worden. Soms zal de blaas ook gespoeld moeten worden.

Het inbrengen van een blaaskatheter is voor een zorgvrager vrijwel altijd een aangrijpende gebeurtenis. Gevoelens van schaamt, angst en onzekerheid spelen daarbij een rol. Het hebben van een verblijfskatheter kan mensen in een sociaal isolement brengen. Door goede voorlichting is het mogelijk een zorgvrager te leren omgaan met die gevoelens en de negatieve aspecten ervan te bespreken.

Als bij een zorgvrager de blaas moet worden gespoeld is het van belang de zorgvrager op tijd en voldoende in te lichten. Het gaat erom de noodzaak van het blaasspoelen toe te lichten en informatie te geven over de manier waarop de handeling wordt uitgevoerd. Voor de handeling wordt uitgevoerd vraagt men altijd eerst toestemming aan de zorgvrager. Dit is verplicht in het kader van de wet WGBO.

Welke methoden zijn er voor blaasspoelen?

Als het noodzakelijk blijkt de blaas te spoelen gaat dat op de volgende manier. Er wordt via de katheter een vloeistof met een bepaalde samenstelling in de blaas gebracht. De vloeistof verlaat de blaas na een korte of langere tijd weer via de katheter. Het spoelen van de blaas gebeurt in opdracht van de arts. Uitzondering is het spoelen met fysiologisch zout (NACL) voor bijvoorbeeld het opheffen van een verstopping. Het spoelen van de blaas om een verstopping op te heffen staat overigens wel ter discussie maar wordt op dit moment nog voor deze reden gebruikt.

Er zijn 3 manieren om de blaas te spoelen:

Met behulp van een spoelzakje (urotainer).
Met behulp van een gesloten driewegsysteem en een driewegkatheter.
Met behulp van een blaasspuit (van 50 ml).

Het spoelen met een blaasspuit komt echter nog weinig voor en geniet geen voorkeur ivm een groter infectierisico dan bij een spoelzakje.

De vloeistoffen waarmee gespoeld kunnen worden zijn:

Fysiologisch zout.
Desinfecterende vloeistoffen.
Vloeistoffen waarin medicijnen zijn opgelost.

Redenen voor blaasspoelen:

Het voorkomen van blaassteenvorming.
Het voorkomen of opheffen van verstoppingen van de katheter door stolsels (staat zoals eerder genoemd ter discussie).
Het voorkomen of beperken van urineweginfecties.
Het laten inwerken van een vloeistof wanneer medicijnen in de blaas gebracht moeten worden.

Er kunnen bij blaasspoelen ook complicaties optreden:

Infecties: Door het inbrengen van ziektekiemen kan er een infectie ontstaan. Het is dus van groot belang aseptisch te werken. Er mogen dus alleen steriele materialen gebruikt worden.
Verstopping: Door het verplaatsen van stolsels kan verstopping in de urinekatheter ontstaan. Het is zinvol even te wachten zodat stolsels de kans krijgen los te weken.
Blaaskramp: Blaaskramp kan ontstaan door overprikkeling van de blaas door de vloeistof. Dit kan je voorkomen door de vloeistof eerst op kamertemperatuur te verwarmen en daarna rustig in te laten lopen.
Overrekking: Door te veel vloeistof in te spuiten kan de blaas overrekt worden.

Verdere aandachtspunten

Er kan actief of passief gespoeld worden. Actieve spoeling zorgt ervoor dat vlokken, gruis of stolsels worden verwijderd. Dit doe je met NACL. Passief spoelen moet het ontstaan van vlokken juist voorkomen. In overleg met de arts wordt besloten of er actief of passief gespoeld moet worden en hoe lang de vloeistof eventueel in de blaas moet blijven zitten.

Conclusie

Er zijn een aantal aandachtspunten die belangrijk zijn bij het spoelen van de blaas. De belangrijkste is het aseptisch werken omdat voorkomen dient te worden dat er juist meer ziektekiemen de blaas in komen. Om deze reden staat het blaasspoelen net als het spoelen met als doel een verstopping op te heffen ook ter discussie.