Hoe kun je mond en keelholte uitzuigen

Inleiding

Het uitzuigen van de mond of keelholte gebeurt soms in de gezondheidszorg als er een teveel aan slijm zich heeft opgehoopt in de mond of keelholte. Een patiënt kan hier erg veel last van hebben wat zich kan uiten in klachten van benauwdheid, hoesten etc. Het doel van deze behandeling is de luchtwegen vrij te houden bij patiënten die dit zelf niet kunnen doen door bijvoorbeeld het slijm op te hoesten bijvoorbeeld bij ernstig verzwakte patiënten of bij comateuze patiënten. Het uitzuigen van de mond en of keelholte is naar voor een patiënt en dient voorzichtig te worden gedaan.

Het uitzuigen van oppervlakkig slijm

Met behulp van een uitzuigkatheter die via de neus of mond wordt ingebracht kan slijm worden verwijderd uit de neus mond of keelholte. De uitzuigkatheter wordt aangesloten op een zuigpomp met opvangfles of op een centrale uitzuigsysteem.

Aan reutelgeluiden is te horen dat zich sputum heeft verzameld in de luchtwegvertakkingen. Door dit slijm uit te zuigen wordt de uitwisseling van gassen in de longen bevorderd en wordt voorkomen dat opgehoopt slijm een longontsteking (pneumonie) veroorzaakt. Afhankelijk van de toestand van de patiënt kan de frequentie waarmee de luchtwegen uitgezogen worden variëren van om de acht uur tot om het kwartier.

Degene die de patiënt uitzuigt vraagt de patiënt om de ogen dicht te doen tijdens het zuigen aangezien spetters van het secreet een ooginfectie kunnen veroorzaken. Als de patiënt niet aanspreekbaar is of het zelf niet kan worden de ogen afgedekt.

Het uitzuigen van de mond of keelholte

Er wordt uitsluitend gebruik gemaakt van steriele uitzuigkatheters voor eenmalig gebruik. Wanneer glijmiddelen worden gebruikt worden deze op de katheter gespoten (niet de katheter in het flesje dopen). Het doorspoelen van de uitzuigkatheter (om de katheter weer doorgankelijk te krijgen) gebeurt met steriel water uit een flesje voor eenmalig gebruik. Bij frequent uitzuigen kan als alternatief gebruik worden gemaakt van flesjes met een groter inhoud (25 ml). Deze mogen niet langer dan 8 uur worden gebruikt.

Tijdens het uitzuigen worden ter bescherming van de zorgverlener een (over) schort en niet- steriele handschoenen gedragen evenals een bril en een mondneusmasker. Met de hand die de zuigsonde vasthoudt mag niets anders worden aangeraakt. Het uitzuigen wordt bij voorkeur door 2 personen verricht. Een persoon kan de steriele sonde hanteren terwijl de andere de noodzakelijke handelingen verricht met de besmette tubes, canules etc. Wanneer het nodig is om het uitzuigen tijdens dezelfde procedure te herhalen wordt de uitzuigkatheter eerst doorgespoeld met steriel water. Het is niet nodig om een nieuwe zuigsonde te nemen.

Indien de cliënt een tube of een canule heeft wordt deze altijd eerst uitgezogen.

Een steriele werkwijze is geïndiceerd als de slijmvliezen van de luchtwegen beschadigd zijn bijvoorbeeld door brandwonden of plaatselijke bestraling. Uitzuigen is gecontraindiceerd bij mensen met neus en keelbloedingen.

Wanneer het slijm erg taai is kan voor het uitzuigen 1ml fysiologisch zout in de keel worden gedruppeld. Vloeistoffen voor het oplossen van slijm of het verlagen van de oppervlaktespanning zijn patiëntgebonden, steriel en worden bij voorkeur eenmalige verpakkingen gebruikt. Vloeistoffen uit een verpakking die meerdere malen worden gebruikt worden na maximaal 24 uur weggegooid. Datum en tijdstip van openen worden op de verpakking vermeld.

Het inbrengen van een uitzuigkatheter

Dit kan op twee manieren:

via de neus
via de mond

Het uitzuigen via de neus

De uitzuigkatheter wordt zover ingebracht als de gemeten lengte tussen het neusgat en de ooringang. Het inbrengen wordt vergemakkelijkt door de katheter iets naar beneden te richten en de patiënt te vragen langzaam en diep door de mond adem te halen. De katheter wordt niet zuigend in de keelholte gebracht om weefselbeschadigingen te voorkomen. Als de cliënt nooit klachten heeft gehad met de neus verdient het de aanbeveling afwisselend het linker en rechterneusgat te gebruiken om de kans op beschadiging aan een van beide neusgaten te beperken.

Het uitzuigen via de mond

De uitzuigkatheter wordt tot het strottenklepje ingebracht. Het inbrengen wordt vergemakkelijkt door de tong met een spatel naar beneden te drukken. Hierdoor is de keel beter zichtbaar en wordt voorkomen dat de patiënt op de katheter bijt.

Mogelijke complicaties

Benauwdheid door ademtekort en angst (Geef de patiënt tijd om bij te komen, tijdens het uitzuigen neemt de patiënt minder zuurstof op.)
Hypoxie doordat tegelijk met het slijm ook zuurstof uit de luchtwegen wordt gezogen
Beschadiging slijmvliezen door langdurig of onvoorzichtig zuigen
Bradycardie door prikkeling van de nervus vagus
Bloedingen

Conclusie

Het uitzuigen van de mond of keelholte gebeurt soms als er een teveel aan slijm zich heeft opgehoopt in de mond of keelholte. Als dit op een voorzichtige professionele manier wordt gedaan kan het verlichting opleveren voor de patient en kunnen klachten als benauwheid of kans op longontsteking vermindert worden.