Hoe kan je het onderbeen zwachtelen
Inleiding
Het doel van zwachtelen is het verminderen van oedeem (vocht) in de benen. Zwachtelen kan gedaan worden in een zorginstelling, ziekenhuis maar ook in de thuissituatie door de thuiszorg. Zwachtelen dient gedaan te worden door een zorgverlener die daar bevoegd en bekwaam voor is.
Zwachtelen van het onderbeen
Compressietherapie (zwachtelen) kan ingedeeld worden in 2 vormen:
- ambulante compressietherapie met behulp van korte rek zwachtels
- niet ambulante compressie therapie met lange rek zwachtels en therapeutische elastische kousen (steunkousen)
Het doel van compressietherapie
Het doel van compressietherapie is, door druk van buitenaf te geven, oedeem snel en blijvend te laten verdwijnen en de bloed en lymfestroom te verbeteren door de functie van de kapotte kleppen in de aderen te ondersteunen. Als het oedeem vermindert wordt de toevoer van zuurstof en voedingsstoffen verbeterd en geneest een eventuele wond (ulcis) beter.
Redenen voor compressietherapie (indicatie):
- veneuze insufficiëntie
- gevolgen van veneuze insufficiëntie:
- oedeem (vocht)
- veneus ulcus cruris
Contra indicaties (redenen om niet te doen) compressietherapie
Contra- indicaties voor compressietherapie kunnen zijn:
- artiele insufficiëntie
- totaal afgesloten diep veneus systeem
- aanwezigheid van actieve huid aandoeningen
- allergie voor een van de bestanddelen van de zwachtels of therapeutische kousen
- Cardiale klachten kunnen soms een contra indicatie zijn
Compressie
Compressie betekent het uitoefenen van druk. Bij het geven van compressie moet de druk het hoogst zijn rond de enkels en vandaar geleidelijk afnemen in de richting van het hart (in dit geval dus de knie). Dit wordt bereikt door de zwachtel onder constante spanning aan te brengen (van voet richting bovenbeen). Daarna moet de druk gelijkmatig worden verdeeld over alle zijden van het been. Om dat voor elkaar te krijgen moet men rekening houden met het feit dat het been niet overal gelijkmatig rond is. Zo steken scheenbeen en enkels uit en kunnen enkels zelfs hol zijn. Bij het zwachtelen zal de druk het hoogste zijn op de uitstekende delen. De druk zal lager zijn op de flauw gebogen zijkanten van het been terwijl in de holtes geen druk uitgeoefend wordt. Om de holtes op te vullen en het been op die plaatsen zo rond mogelijk te maken wordt gebruik gemaakt van polstermaterialen. Goed de holtes opvullen is ook erg belangrijk omdat er anders venster oedeem kan ontstaan. Tevens kunnen er op de uitstekende delen wondjes ontstaan als de druk niet gelijkmatig verdeeld wordt. Zwachtelen wordt meestal 's ochtends gedaan (vaak als een zorgvrager nog in bed ligt). 's Ochtends is het been namelijk het meest dun, vooral als een zorgvrager nog niet gelopen heeft. Het is goed om met een gezwachteld been (indien mogelijk) zoveel mogelijk te bewegen, dan werkt zwachtelen op zijn best.
Compressiekous
Indien na succesvol compressief zwachtelen het oedeem uit het been ( of benen) is verdwenen kan in overleg met de behandelend arts worden gestart met compressiekousen (steunkousen). De compressiekous kan niet worden gebruikt bij artirieel vaatlijden en/ of gecombineerd vaatlijden.