Uitdroging en uitdrogingsverschijnselen deel 1
Inleiding
Bij reizen naar het buitenland, wordt aangeraden ORS-preparaten (zout –en mineralen-oplossing) in je medicijnkit of reisapotheek mee te nemen.Deze vullen het vochttekort aan bij uitdroging.
Hoe ontstaat uitdroging, hoe herken je uitdrogingsverschijnselen en hoe kan je ze voorkomen?
Uitdroging en uitdrogingsverschijnselen
We denken bij uitdroging vaak aan mensen gestrand op zee of in een woestijn, met gesprongen lippen en op het randje van de dood, of aan mensen met langdurige diarree in tropische landen.
Maar uitdroging komt veel vaker voor dan u denkt. Vooral bij sporten, fietsen, skaten, het bezoeken van popfestivals met alcoholgebruik, tuinieren en andere activiteiten buitenshuis op een warme dag vergeet men vaak genoeg te drinken, zodat er reeds uitdroging optreedt.
En slechts een minimaal vochttekort zorgt al voor hoofdpijn, concentratiestoornissen en vervroegde huidveroudering.
Bij hoogbejaarde mensen is de uiteindelijke doodsoorzaak heel vaak uitdroging. Niet meer drinken, langer dan 3-tal dagen, leidt in de regel tot de dood.
Wanneer spreken we van uitdroging?
Uitdroging, oftewel dehydratie, is het verhoogd verlies aan lichaamsvocht.
Er zijn 3 typen dehydratie bekend:
1) hypotoon: een verlies aan electrolyten, voornamelijk zout
2) hypertoon: een verlies aan voornamelijk water, zonder electrolyten
3) isotoon: een verlies aan water met electrolyten.
Het laatste type is het meest voorkomende type van uitdroging. Door het verlies aan water en electrolyten ontstaat een hypovolemie, een verkleining van de hoeveelheid bloedplasma in het lichaam. Hierdoor worden normale lichaamsfuncties ernstig belemmerd.
Bij een verlies van 2% ontstaan onder meer al een dorstgevoel, een verhoogd afvalstoffengehalte in het bloed (ureum) en constipatie maar bij slechts 5-6% vochttekort onstaan reeds serieuze lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, misselijkheid, tintelende ledematen, verlies van bewustzijn etc.
Wat is onze normale vochtbehoefte?
Zoals inmiddels iedereen wel bekend is wordt er aangeraden minstens 1,5 tot 2 liter water per dag te drinken. Waarom dit zo is kun je lezen in het artikel Waarom 2 liter water per dag.
Ons lichaam verliest dagelijks zo’n 2,5 liter water via de urine, de ontlasting, de ademhaling en via transpiratie.
Aangezien ons lichaam voor zo’n 60% uit water bestaat moet dit tekort door ons aangevuld worden zodat ons lichaam normaal kan blijven functioneren. We krijgen ongeveer een liter vocht per dag binnen via ons voedsel, de rest moeten we via het drinken zien aan te vullen. Wat de precieze functies van water in ons lichaam zijn, vind je hier.
Welke factoren beïnvloeden onze vochtbehoefte ?
Het vochtverlies van 2,5 liter per dag en de dagelijkse vochtbehoefte van ca. 2 liter om de vochtbalans in evenwicht te houden, is berekend voor een volwassene onder normale, doorsnee, omstandigheden.
Echter, de hoeveelheid water of vocht die een lichaam per dag nodig heeft, is afhankelijk van verschillende factoren:
1) Leeftijd
De vochtbehoefte van baby’s, jonge kinderen en ouderen is anders dan die voor volwassenen. Het zijn kwetsbaardere groepen voor wat betreft het onder controle houden van de vochtbalans.
Bij baby’s en jonge kinderen is het lichaamsoppervlak relatief groter dan het gewicht waardoor er relatief meer water kan verdampen. Daarnaast is de opperhuid van baby’s nog niet helemaal volledig opgebouwd waardoor deze niet in staat is om het vocht goed vast te houden. Als vochtbehoefte voor baby’s wordt 150 ml per kilo lichaamsgewicht aangehouden, voor jonge kinderen 50 ml per kilo lichaamsgewicht.
Ouderen vanaf een jaar of 70 moeten meer gaan drinken omdat ze in de regel steeds minder gaan eten, waardoor ze ook minder vocht via het voedsel binnen krijgen. Daarnaast gaat bij het stijgen van de leeftijd de nierfunctie langzaam achteruit, waardoor er meer vocht nodig is om alle afvalstoffen door de nieren naar de urine af te voeren.
2) Temperatuur/klimaat:
Ons lichaam verliest, zonder dat wij het merken, vocht via onze adem en via onze huid. Dit gaat door verdamping. Hoe droger de lucht om ons heen, des te meer vocht wij verliezen.
Denk hierbij aan:
- goed verwarmde huizen met te droge lucht door centrale verwarming
- bij droog, koud weer meer vochtverlies via de ademwolkjes
- warme, droge landen waar we meer transpireren en er meer vocht via de huid verdampt.
3) Inspanning:
Bij lichamelijke inspanning stijgt de temperatuur van het lichaam door verbranding van voedingsstoffen. Om voor een constante lichaamstemperatuur te zorgen en oververhitting van organen te voorkomen, gaat het lichaam zweten, dit voert de warmte af. Hiervoor is dus al extra vocht nodig, en dit geldt nog meer wanneer je de inspanning (sport of zwaar werk) levert bij warm weer of in een warme omgeving.
Regel:
- voor elk uur inspanning 1 tot 3 glazen water extra
- voor elke graad dat je lichaamstemperatuur omhoog gaat een halve liter water extra.
4) Eten en drinken:
Des te zouter je eet, des te meer vocht je nodig hebt om het zout via de nieren te kunnen uitscheiden. Ditzelfde geldt voor voedsel dat veel eiwitten bevat.
Denk hierbij vooral aan het Dr. Frank dieet, of het South Beach dieet, waarbij een eiwitrijk dieet gevolgd wordt. Om de nieren niet te overbelasten, moet hierbij voldoende gedronken worden.
Naast het gebruik van koffie en alcohol, die vochtafdrijvend zijn, is het ook belangrijk water te blijven drinken. In de regel geldt dat voor ieder glas koffie of alchol, één glas water extra gedronken moet worden.
5) Gezondheidstoestand:
Bij stress, bepaalde ziekten zoals diabetes, diarree, overgeven, immuunziekten, brandwonden en diverse chronische aandoeningen of vasten gaat of veel vocht verloren of er is sprake van een verhoogd aantal afvalstoffen in het lichaam, waardoor het belangrijk is meer te drinken dan normaal.
Inhoud deel 2
In deel twee van dit artikel bespreken we: '
- de oorzaken van uitdroging,
- hoe het begin van uitdroging te herkennen middels een checklist,
- welke uitdrogingsverschijnselen er zijn op volgorde van ernst,
- wat de gevolgen van uitdroging zijn en
- wat er aan te doen.