Wanneer is euthanasie wettelijk toegestaan in Nederland

Inleiding

Nederland is een van de landen op de wereld waar euthanasie is toegestaan. Euthanasie is de handeling waarbij een arts iemands leven beëindigt, bijvoorbeeld wanneer hij of zij ongeneeslijk ziek is en geen enkele kans heeft op verbetering. In dit geval kan worden besloten om een einde te maken aan het leven van die persoon. De wetten en regels omtrent euthanasie zijn in Nederland wel erg streng. Er zijn verschillende voorwaarden waaraan moet worden voldaan, voordat euthanasie mag worden toegepast. Maar wat zijn die voorwaarden en wat gebeurt er bij overtreding?

Voorwaarden

De regels waaraan artsen zich moeten houden tijdens het euthanasietraject staan vermeld in de euthanasiewet. Hierin staan onder andere de zogenaamde ‘’zorgvuldigheidseisen’’. Pas als aan al deze zes eisen goed en wel wordt voldaan, is het voor een arts legaal om mee te werken aan euthanasie. Een arts kan trouwens niet verplicht worden om mee te werken aan euthanasie. De zes zorgvuldigheidseisen zijn:

1. Het lijden van de patiënt is ondraaglijk en uitzichtloos.
2. De arts moet er vol van overtuigd zijn dat het verzoek om euthanasie geheel vrijwillig en weloverwogen is.
3. De patiënt is goed geïnformeerd over de huidige situatie en vooruitzichten.
4. Er is minstens één andere arts om een oordeel over de situatie van de patiënt gevraagd aan de hand van deze eisen.
5. De patiënt en arts hebben samen besloten dat er geen andere redelijke oplossing voorhanden was.
6. Het gehele proces moet door de arts medisch verantwoord en zorgvuldig zijn uitgevoerd.

Bij overtreding

Euthanasie is een erg heftig en ingrijpend proces. Daarom is het belangrijk dat er heel goed toezicht op wordt gehouden. Euthanasie moet altijd op een goede en verantwoorde manier gebeuren. In ons land zijn dan ook meerdere toetsingscommissies te vinden. In deze commissies zitten hoe dan ook een jurist, een arts en een ethicus. Deze commissie beoordeelt of de arts de euthanasie goed en volgens alle regels heeft laten verlopen. Het kan voorkomen dat een commissie tot het oordeel komt dat er iets goed fout is gegaan bij de euthanasie, bijvoorbeeld dat een arts niet aan alle zes de zorgvuldigheidseisen voldeed. In dit geval kan er overgegaan worden tot een rechterlijke vervolging van de arts.

Bij de vervolging wordt onderscheid gemaakt tussen euthanasie en hulp bij zelfdoding. Bij euthanasie is het de arts die het leven van een patiënt beëindigt. Bij hulp bij zelfdoding heeft de arts bijvoorbeeld ‘’alleen maar’’ de middelen geregeld die nodig waren bij het beëindigen van een leven. Het is dan uiteindelijk de patiënt zelf geweest die zijn of haar leven beëindigd heeft. Als hulp bij zelfdoding of euthanasie buiten de juiste regels om is gebeurd, kunnen er hoge straffen worden geëist:

• Bij illegale euthanasie kan een gevangenisstraf met een duur van maximaal 12 jaar worden gegeven.
• Bij hulp bij zelfdoding kan een gevangenisstraf met een duur van maximaal 3 jaar worden gegeven.

Cijfers

• In 2010 werd er bij zo'n 60% van de sterfgevallen een (medische) beslissing gemaakt bij het overlijden. In 2,8% van alle sterfgevallen kon daadwerkelijk over euthanasie gesproken worden.
• In 2010 werd bij 3.800 patiënten het verzoek om euthanasie uitgevoerd.
• In 80% van de euthanasiegevallen heeft de patiënt kanker.
• Vanaf 1 april 2002 mag in Nederland legaal euthanasie worden uitgevoerd.

Conclusie

Pas als artsen aan zes zorgvuldigheidseisen (en de andere regels uit de euthanasiewet) voldoen, is het legaal om euthanasie te verrichten. In de zorgvuldigheidseisen staat onder andere dat de patiënt uitzichtloos leidt en er geen andere redelijke oplossing voor zijn of haar situatie te vinden is. Als een arts de regels van euthanasie of hulp bij zelfdoding overtreedt kan er respectievelijk tot 12 en 3 jaar gevangenisstraf tegen hem/haar worden geëist.

Bronnen afbeelding: Wikimedia Commons, Jacob Windham