Euthanasie: praat voor je gaat!

Euthanasie regelen

We mogen ons in België gelukkig prijzen: de regelgeving met betrekking tot het vrijwillige levenseinde zoals dat zo mooi heet, is nergens ter wereld zo vooruitstrevend geregeld als in ons kleine landje. Men spreekt in dat verband over de 'Euthanasiewetgeving'. Maar er is, juist omwille van deze vooruitziende regelgeving, ook een keerzijde aan de medaille: als je zelf niet tijdig een regeling treft, heb je helemaal niets aan de bestaande regelingen.

1. Euthanasie zorg voor later

Uiteraard zit je als actieve twintiger, dertiger, veertiger of vijftiger, in de bloei van het leven, niet met dit toekomstig doemdenken in je hoofd. Maar: er kan elke dag iets gebeuren waardoor je met dit ‘einde levensaspect’ wordt geconfronteerd, op elke leeftijd helaas.
De ouderen in onze maatschappij, wie zij ook mogen zijn, liggen er (soms) wel van wakker. Vooral de verhalen van lotgenoten in het bejaardentehuis waar ze verblijven, stemt hen tot nadenken.
De rol van de kinderen, als die er zijn, als contactpersoon/tussenpersoon/woordvoerder/belangenbehartiger is hierbij niet te onderschatten.

2. Wat is euthanasie?

Om verwarring te voorkomen, volgend citaat:

Euthanasie is het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een arts op verzoek van een wilsbekwame patiënt.

3. Voorwaarden voor de verzoeker

Euthanasie kan enkel onder zeer strikte voorwaarden:

de patiënt moet meerderjarig zijn,
vrijwillig en herhaaldelijk euthanasie vragen. Dit is een belangrijke voorwaarde: de verzoeker moet zelfstandig beslissen tot euthanasie en zelf de wens, bij volle verstand, te kennen geven,
schriftelijk bevestigen.

4. De behandelende arts

De arts mag dit enkel uitvoeren indien de patiënt zich in een toestand van aanhoudend lijden bevindt als gevolg van een ernstige en ongeneeslijke aandoening.
Van de arts wordt verwacht dat hij de patiënt inlicht over zijn gezondheidstoestand, de al dan niet mogelijke behandelingen, het eventueel naderende levenseinde en de mogelijkheden tot medische bijstand hierbij.

5. Mag de arts weigeren?

Een arts heeft het recht om euthanasie te weigeren.
Voor wie euthanasie overweegt, is het dus zaak om tijdig te weten te komen welke de houding is van zijn (huis)arts tegenover euthanasie.
Van de arts zelf wordt verwacht dat hij (of zij) hun patiënt tijdig informeren als hij niet bereid is tot euthanasie en hun patiënt doorverwijzen.
Maar: zie ook verder punt 7.

6. En dan is het eenvoudig?

Nee, dat is het zeker niet. Er moet een en ander schriftelijk worden vastgelegd. Dit kan op 2 manieren.

1. Door een ‘Wilsverklaring'

Levenstestament

Dit is een document waarin is vastgelegd dat de verzoeker euthanasie wil wanneer hij hierover zelf niet meer kan beslissen.
Een 'Wilsverklaring' is enkel geldig wanneer je op een onomkeerbare wijze in een coma terechtkomt.
Voor een 'Wilsverklaring' heb je een speciaal formulier nodig. Sinds kort kan deze verklaring worden geregistreerd bij de gemeente.
Aan te bevelen is om in deze verklaring een vertrouwenspersoon aan te duiden die als taak heeft de behandelende arts(en) te verwittigen van je wens wanneer je zelf niet meer in staat bent deze te uiten.
Een 'Wilsverklaring' is maar 5 jaar geldig.
Indien men een dergelijke 'Wilsverklaring' wil opstellen, is het ten zeerste aan te raden dit mee te delen aan de huisarts en de eventuele andere behandelende artsen.

2. Door een ‘Levenstestament’

Een levenstestament wordt ook wel een ‘negatieve wilsverklaring’ genoemd.
Hierin kan je gedetailleerd vastleggen welke behandelingen of onderzoeken je niet meer wenst te ondergaan indien je dit zelf niet meer kan uiten, bijvoorbeeld: kunstmatige toediening van voeding en vocht, reanimatie of kunstmatige beademing.
Voor het respecteren van een 'Levenstestament' is het raadzaam om een vertegenwoordiger aan te duiden.
U kunt in het 'Levenstestament' ook laten opnemen of u begraven of gecremeerd wil worden en wat er, na de crematie, met uw as moet gebeuren.
Duur! Het 'Levenstestament' is een onderdeel van de 'Wet op de Patiëntenrechten' en blijft van kracht zolang je het niet herroept.

7. Welk is het verschil: 'Levenstestament' en euthanasie?

Er is een heel groot verschil! Anders dan bij de euthanasiewetgeving zijn artsen wèl wettelijk verplicht om dit 'Levenstestament' te respecteren. Het is dan ook zeer vanzelfsprekend dat je de inhoud van je 'Levenstestament' bespreekt met je arts: hij moet immers op de hoogte zijn van je wensen. De eenvoudigste oplossing hiervoor is om hem ook een exemplaar van je 'Levenstestament' te overhandigen.

8. Alles geregeld en toch nog obstakels? Dat kan!

Voor minderjarigen en dementen is er ook nu nog geen afdoende wetgeving.
In een aantal ziekenhuizen en rusthuizen wordt nog altijd systematisch geweigerd de beslissingen van de patiënt over zijn levenseinde te eerbiedigen. Hoewel de arts steeds de mogelijkheid heeft om een vraag van de patiënt hierover te weigeren, kan dit recht niet worden toegekend aan een instelling.

9. Advies van de ‘ziekenkas’ (mutualiteit)

Bespreek tijdig met je (huis)arts hoe hij staat tegenover palliatieve zorg, euthanasie en andere beslissingen bij het levenseinde.
Doe dit ook voor het ziekenhuis of rustoord waar je mogelijk zal verblijven of reeds verblijft.
Het is in elk geval aangewezen om je vooraf grondig en correct te informeren.
Zet je wensen op papier door middel van een Levenstestament. Dit kan jou en je naasten later veel ellende besparen.