Elkaar helpen
Egoïstisch
Met uitzondering van de egoïstische egoïst die alleen zichzelf belangrijk vindt, willen mensen elkaar altijd graag helpen. Voor sommige mensen is het zelfs een noodzaak en een verplichting om anderen te helpen, als ze niet dagelijks iemand helpen dan voelen ze zich lichamelijk niet goed. Onze manier van helpen heeft vaker echter een erg egocentrisch kantje, we willen dat de ander onze hulp op onze manier accepteert. Aan de ene kant is dat ook vaak niet anders mogelijk, we weten geen anderen manier dan de onze. Aan de andere kant is dat natuurlijk niet echt de ander helpen. Want hoe weet je dat jouw manier de manier is voor de ander.
Helpende handen
De mens wordt vaak een sociale soort genoemd, omdat hij in groepen leeft en onderling veel contact heeft. Dit in tegenstelling tot solitaire soorten als beren en tijgers, die eigenlijk negentig procent van hun leven alleen leven en alleen als ze kind zijn of willen paren samenkomen.
Maar als je het begrip sociaal niet wetenschappelijk gebruikt, maar maatschappelijk dan zijn we eigenlijk geen sociale soort maar een helpende soort. We vinden het heerlijk om elkaar te helpen. Hoewel de soort hulp per mens verschilt. Zo willen de meeste mensen het liefst fysiek hulp bieden. We hebben er een hele dienstenmarkt voor opgebouwd binnen onze maatschappij. Van de tuinman die onze tuin bijhoudt tot de chirurg die de kankergroei uit ons lichaam snijdt. Ook onder vrienden helpen we elkaar het liefst met de verhuizing of het repareren van de auto. Als de hulp maar fysiek kan zijn, dan voelen we ons gelukkig. Natuurlijk kennen we niet alleen mensen die elkaar fysiek willen helpen. Er zijn genoeg mensen die veel meer op hebben met geestelijke hulp.
Helpende geesten
Als het om mensen die geestelijke of psychische hulp geven gaat, dan zie je twee soorten. De ene groep die wil graag adviseren. Het principe van 'ik heb ooit deze oplossing gebruikt die werkt voor jou vast ook'. Dat is natuurlijk een erg egocentrische manier van denken:
Iets wat voor mij werkt werkt voor iedereen.
Deze helpers gaan voorbij aan het principe dat ieder mens uniek is en dat hun oplossing dus niet hoeft te werken voor een ander. Geestelijke hulp is tenslotte niet hetzelfde als iemand een kast een trap op helpen dragen. Die kast kan vaak maar op één manier zonder schade door het trapgat. Als je daar ervaring mee hebt, dan is de kans groot dat jou methode geen schade veroorzaakt. Bij geestelijke hulp geldt dat schade voorkomen echter niet. De verkeerde psychische hulp kan juist meer schade veroorzaken dan niets doen. Bijvoorbeeld omdat iemand in een volkomen verkeerde richting zijn oplossing zoekt en zo nog meer problemen ontwikkelt.
(Overigens kun je je afvragen of we dat verschrikkelijk moeten vinden. Het is niet leuk, maar denkend vanuit een onsterfelijke ziel is het wel weer een les voor beide partijen. Je kunt je afvragen of je die les wilt hebben, maar voor een onsterfelijke ziel maakt het niet veel uit, pijn is maar van tijdelijke aard.)
De andere groep kijkt meer naar het oplossende vermogen van de probleemeigenaar zelf en begrijpt dat het niet gaat om de oplossing, maar de hulp. Coaches en goede therapeuten volgen deze aanpak. Daarbij is hun oplossing niet een oplossing, maar een manier van begeleiden. Het gaat er niet om de ander te overtuigen van de eigen oplossing, die bestaat in hun ogen namelijk niet. Het enige wat bestaat is het vermogen van mensen om hun eigen problemen op te lossen met de juiste hulp, namelijk een goed gesprek. Het blijkt bijvoorbeeld dat goede geestelijke helpers niet hun oplossing aandragen, maar de ander helpen zijn oplossing te vinden door een gestuurd gesprek te voeren.
GROW
In het Engels is de afkorting voor dat gestuurde gesprek GROW, wat staat voor:
- Goal
- Reality
- Opportunity
- Will
Iedere goede geestelijke hulp volgt dit model. Het hoeft niet altijd in deze volgorde te gebeuren, hoewel naderhand dan vaak blijkt dat het gesprek wel op deze manier wordt afgesloten. Dus het gesprek kan best beginnen met een beschrijving van de situatie, maar als er een eigen oplossing uit komt dan begint de hulp toch met het stellen van doelen voor het gesprek. Vervolgens worden die doelen getoetst aan de realiteit van de beschreven probleemsituatie. Waarna gekeken wordt welke mogelijkheden de situatie biedt. Welke oplossingen kun je in een bepaalde situatie toepassen. Tot slot wordt het gesprek afgesloten met wat de probleemhebber gaat doen en wat hij echt wil doen.
Voor kleine geestelijke problemen is dit model in een uur toe te passen. Bijvoorbeeld bij het bespreken van carrière problemen tijdens een coaching sessie. Bij diepe geestelijke problemen als depressies kan het model een veel langere tijdslijn volgen waarbij de ene dag gekeken worden naar doelen en de volgende dagen naar de situatie waarin de persoon zit.
Fysiek geestelijk helpen
Overigens bestaat er ook een vorm van fysieke geestelijke hulp. Het is ook meteen de meest eenvoudige vorm van geestelijke hulp die er bestaat. Het gewoon aanwezig zijn samen met iemand in een bepaalde situatie, zonder iets te zeggen. Helaas is het niet veel mensen gegeven om in stilte samen met anderen aanwezig te zijn, waarbij de probleemhebber het gevoel krijgt dat de ander er is voor hem. Een variant op deze stille hulp is de arm om de schouder of de knuffel. Helaas hebben we deze twee varianten beperkt tot de privé sfeer en grote rampen in alle situaties daar tussenin vinden we het ongepast om elkaar fysiek aan te raken. Het liefst gaan we dan over tot hulp in de vorm van veel en betekenisloos praten om onze eigen frustratie over de situatie te uiten.
Conclusie
Helpen kan zowel fysiek als geestelijk. Voor de meeste mensen geldt dat ze het liefst fysiek hulpverlenen, want daar voelen ze zich het beste bij. Maar als het om geestelijke hulp gaat bij problemen dan gaat het vaak fout omdat we vanuit onze eigen oplossing denken en niet vanuit de persoon met het probleem. Vandaar ook dat effectieve geestelijke hulp vaak de vorm aanneemt van het model GROW (Goal, Reality, Opportunity, Will). Of het neemt de vorm aan van geduld en stilte, alsof het geen probleem is dat er een probleem is.
Maar uiteindelijk is de grootste kunst van het elkaar helpen, het aanbieden van hulp die de ander helpt.
