Voorbehouden en risicovolle handelingen in de gezondheidszorg (BIG)

Inleiding

Voorbehouden handelingen zijn die handelingen die voor de zorgvrager een verhoogd risico met zich meebrengen als ze ondeskundig worden uitgevoerd. Ook zijn het handelingen die de integriteit van de zorgvrager kunnen aantasten. Als deze handelingen ondeskundig worden uitgevoerd kan dat rampzalige gevolgen hebben voor de zorgvrager en dienstverlener. Om problemen en onduidelijkheid te voorkomen zijn deze handelingen opgenomen in de wet BIG. In dit artikel staat dit deel van de wet BIG uitvoerig beschreven.

Welke handelingen vallen onder de "voorbehouden handelingen" in de wet BIG?

De wet BIG (wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg) benoemt de volgende handelingen als "voorbehouden handelingen":

Heelkundige handelingen
Katheterisaties
Puncties en injecties

Wie mag de handelingen uitvoeren volgens de wet BIG?

Voorbehouden handelingen mogen worden uitgevoerd door 2 groepen beroepsbeoefenaren;

Zelfstandig bevoegden: artsen, tandartsen en verloskundigen. Zij mogen op eigen gezag, dus zonder opdracht van een ander een voorbehouden handeling verrichten. De bijbehorende indicatie kunnen zij zelf stellen.
Niet zelfstandig bevoegden: verpleegkundigen, ziekenverzorgenden, VIGers, bejaardenverzorgenden etcetera. Zij werken in opdracht van een zelfstandig bevoegde *lees arts) en stellen geen indicatie.

De niet zelfstandig bevoegde mag de voorbehouden handeling slechts uitvoeren onder een aantal voorwaarden:

Er moet een opdracht zijn van een zelfstandig bevoegde

Men moet zich houden aan de eventuele aanwijzingen van de opdrachtgever

Men moet bekwaam zijn (zie artikel boevoegd en bekwaamheid)

Risicovolle handelingen

In de wet BIG (wet beroepen in de individuele gezondheidszorg) wordt alleen gesproken over voorbehouden handelingen. Dat zijn die handelingen die een onaanvaardbaar risico voor de gezondheid van een zorgvrager hebben bij ondeskundige uitvoering. Daarnaast zijn er een aantal handelingen die als risicovol kunnen worden aangemerkt. Voorbeelden hiervan zijn: zuurstof toedienen, wondverzorgen, sondevoeding toedienen bij reeds ingebrachte sonde, klysma toedienen etcetera. Ook voor risicovolle handelingen geld dat de zorgverlener bekwaam moet zijn voordat hij de handeling mag verrichten.

Wat betekent dit nu in de praktijk

De wet BIG maakt een eind aan de verlengde arm constructie waarbij de handeling werd uitgevoerd onder de verantwoordelijkheid van de arts. De nieuwe wet maakt de opdrachtnemers zelf bevoegd de voorbehouden handelingen uit te voeren, het zij onder de volgende voorwaarden:

De handeling wordt in opdracht van de arts uitgevoerd. De arts dient gerechtigd te zijn de indicatie te stellen.

Zowel voor de opdrachtgever (arts) als voor degene die de opdracht zal uitvoeren (opdrachtnemer) moet aannemelijk zijn dat de laatstgenoemde bekwaam is in het verrichten van de handeling.

De arts dient, voor zover redelijkerwijs nodig, toezicht te houden tussenkomst te verzekeren een aanwijzingen te geven voor het observeren van de cliënt en voor het handelen bij complicaties.

Uitvoeringsverzoek

Voordat een handeling wordt uitgevoerd dient er een uitvoeringsverzoek of een opdracht van de arts te moeten zijn. Het gaat om een schriftelijke opdracht waarin de naam van de zorgvrager, de datum van de handeling en de handeling zelf omschreven zijn.