Is de inkt van een tatoeage gevaarlijk voor uw gezondheid

Inleiding

Nu het hebben van een tatoeage de laatste jaren zo populair is geworden en het geen taboe meer is, is ook het vak van tatoeëerder steeds professioneler geworden, iets wat niet meer in achteraf-kamertjes uitgevoerd wordt en waar

tegenwoordig steeds meer controle op uitgeoefend wordt. Maar doordat de focus tegenwoordig vooral ligt op het gebruik van schone en steriele naalden, om het doorgeven van infectieziekten als hepatitis en HIV te voorkomen, vergeet men nog wel eens dat bij een tatoeage met die schone naalden ook inkt onder de huid wordt ingebracht. Dit geldt zowel voor verfraaiingstattoo’s als voor permanente make-up . En hoe zit het met de veiligheid daarvan? Hieronder vindt u informatie over de risico’s daarvan en waar u op moet letten.    

De risico's

De risico’s die u loopt wanneer u tatoeage-inkt onder uw huid laat aanbrengen kunnen de volgende zijn:

1. het voorkomen van giftige of kankerverwekkende bestanddelen in de kleurstof  van de inkt
2. een verontreiniging van de inkt met schimmels of bacteriën, waarmee u dus een infectie in uw huid aanbrengt
3. het optreden van een allergische reactie op de tatoeage-inkt zelf  

Waar zit de inkt precies?  

Een tatoeage is niets meer of minder dan een kleurverandering in de dermis van de huid. Zo’n kleurverandering kan per ongeluk ontstaan, denk maar aan fietsers die een flinke smak maken en waarbij asfaltdeeltjes in een diepe schaafwond terecht komen. Na genezing blijf je deze zwarte deeltjes zien. Of men brengt hem expres aan. De dermis oftwel de lederhuid is de laag nog onder de diepste laag van de epidermis, de opperhuid, waarin je normale huidpigment zit. De diepste laag van onze opperhuid zorgt gelukkig voor een continue vernieuwing, waardoor onze wondjes mooi dichtgroeien. Hierdoor verdwijnt ook het normale pigment, zoals het zonnebruin van je vakantie, langzaam. De kleurstoffen van een tatoeage worden daarom nog dieper, in de dermis, aangebracht. De pigmentdeeltjes van die kleurstoffen zijn dusdanig groot dat ze in macrofagen, onze opruimcellen, worden opgeslagen, niet opgeruimd en afgevoerd kunnen worden en daar hun permanente plek blijven houden.  

Wat voor inkt gebruikt men?  

In vroeger tijden gebruikte men koolstof uit as of kleurpigmenten uit de natuur, dat men in open wonden wreef, om tatoeages mee te zetten. En nog niet zo lang geleden was het in bepaalde kringen populair om amateur-tattoo’s te zetten met oost-indische inkt, zoals de drie puntjes tussen duim en wijsvinger.

Omdat kleurpigmenten uit de natuur niet zo stabiel zijn is men op een gegeven moment gebruik gaan maken van AZO kleurstoffen, die ook in grote hoeveel- heden gebruikt werden voor het verven van textiel en het kleuren van levens- middelen. De voordelen van de AZO pigmenten waren vooral de stabiliteit en de levendigheid van de kleuren in het geel-oranje-rood en het groen-blauw-violette spectrum. Het zijn scheikundige verbindingen die nauwelijks veranderen onder invloed van temperatuur, licht of zuurstof.

1) GIFTIGE BESTANDDELEN

Helaas bleek dat deze AZO kleurstoffen gevaarlijk konden zijn voor de gezondheid en mogelijk kankerverwekkend konden zijn door het afscheiden van kankerverwekkende aromatische amines. Daarom werd er in 2004 een wettellijk bepaling opgesteld die het gebruik van een aantal giftige en kankerverwekkende kleurstoffen, waaronder de AZO-kleurstoffen, in Nederland verbiedt. De Voedsel en Waren Autoriteit controleert middels een kleurenreglement welke stoffen er wel en niet in tatoeage-inkt mogen zitten en neemt ook regelmatig monsters om dit te onderzoeken. Tegenwoordig moet bij  alle verkochte en afgeleverde tatoeage-inkten een certificaat zitten waarop de exacte samenstelling van de inkt beschreven staat.

Hierdoor bent u in Nederland dus wel gevrijwaard van risico’s op giftige bestanddelen, maar helaas wordt in het buitenland nog wel gebruik gemaakt van AZO-pigmenten en zijn er nog steeds heel veel jongeren die op hun vakantie een tatoeage laten zetten.     

2) INFECTIES

Bij controles door de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) zijn er een aantal malen schimmels en bacteriën gevonden in tatoeagekleurstoffen. Er worden zowel op internet als op tatoeage-conventies kleurstoffen verkocht die dus niet altijd veilig blijken te zijn. Daarnaast hangt het ook van de tatoeëerder af hoe hij, na het ontvangen van de inkt in zijn winkel, hier mee om gaat. Het inbrengen van geïnfecteerde inkt onder de huid kan er voor zorgen dat de schimmels en bacteriën zich in uw lichaam gaan vermenigvuldigen met alle gezondheidsrisico’s van dien.

3) ALLERGISCHE REACTIES

Een allergische reactie is niets anders dan een overdreven reactie van het immuunsysteem. Omdat men bij het tatoeeren een voor het lichaam onbekende stof, namelijk de inkt, onder de huid aan brengt, gaat ons afweersysteem hier tegen reageren om ons tegen deze vreemde stof te beschermen. Dit doet zij door het inkapselen van de kleurstof in cellen. Bij veel mensen is hierna de kous af, en houdt het immuunsysteem op met reageren, omdat de verfstof veilig is opgeborgen binnen een kapsel. Maar bij een aantal mensen blijft de afweerreactie doorgaan, zij zijn dan blijkbaar dusdanig overgevoelig, dat zelfs inkapseling de reactie van het immuunsysteem niet stopt.  

In het verleden kwamen allergische reacties voor omdat de oudere pigmenten chroom, kobalt of kwik bevatten. Ook werd er vroeger lood gebruikt in verfstoffen.

Tegenwoordig zijn de kleurstoffen veiliger, ze worden namelijk ook in ons voedsel gebruikt. Maar zelfs wanneer een kleurstof onder de noemer “natuurlijk” valt, of goedgekeurd is met een E-nummer, blijft het voor ons lichaam iets vreemds, iets wat er niet in hoort. En niet iedereen staat er bij stil dat ook tatoeage-inkt een allergische reactie kan veroorzaken en dat die reactie niet direct hoeft op te treden maar zich ook pas veel later kan gaan manifesteren. Bij de meeste mensen blijft het namelijk niet bij één tatoeage. Vergelijk het maar met een bijensteek, de eerste keer valt de allergische reactie nogal mee, maar bij de volgende steek wordt de reactie steeds heviger. Dit komt omdat in het lichaam allergische sensibilisatie optreedt, hoe vaker contact met het “allergeen” (de lichaamsvreemde stof), des te heviger de reactie. Wanneer de allergie langere tijd blijft bestaan, overbelast het het lichaam en kunnen daardoor ook andere overgevoeligheden ontstaan, zoals voor pollen en huismijten. Men denkt dan dat dat de oorzaak is van de allergie, en komt er veelal niet achter dat de oorspronkelijke of echte oorzaak bij de tatoeage-inkt ligt.

Overigens kunnen allergische reacties ook optreden na het laten zetten van een henna-tatoeage op de huid! 

Nieuwe ontwikkelingen

Een professor in de dermatologie aan de Harvard Medical School in Amerika heeft recent een veilige, permanente en makkelijk te verwijderen tatoeage-inkt ontwikkeld. Dit uit frustratie, omdat hij een patiënte had, die na het zetten van een liplijn-tattoo, zo’n allergische reactie kreeg, dat ze niet meer kon eten en dat ze uiteindelijk haar lippen chirurgisch hebben moeten verwijderen. De door hem ontwikkelde inkt zou veel minder allergische reacties geven omdat ze gemaakt is van hele kleine microcapsules van natuurlijke pigmenten. Daarnaast zou hij daardoor ook makkelijker met laser te verwijderen zijn, slechts één laserbehandeling zou volstaan.  

Waar moet u dus op letten?

• Neem alleen een tatoeage bij een bonafide en gecontroleerde tatoeeerder, bij voorkeur eentje die is aangesloten bij de Nederlandse Bond van Tattoeëerders, de NBT.  Zij maken zich hard voor uw veiligheid en zijn bezig een samenwerkingsverband op te zetten met de GGGD via het Ministerie van Volksgezondheid.
• Pas op met het laten zetten van een tatoeage in het buitenland. Informeer eerst via internet in welke landen er richtlijnen aan het vak gesteld worden en aan welke controle-eisen tattoeëerders moeten voldoen.
• Een goed gezette tatoeage heelt, met korstvorming na 2 of 3 dagen, binnen ongeveer een week probleemloos en vanzelf. Dit kan wel per persoon enigszins verschillen. Maar krijgt u na het zetten van een tatoeage last van verschijnselen als jeuk, zwelling, roodheid, huidinfectie of koorts, raadpleeg dan uw huisarts.

Voor meer informatie kunt u terecht op de site van de NBT. Hier vindt u informatie over wetgeving en richtlijnen, maar ook een lijst met alle studio’s die bij de NBT zijn aangesloten.

Links

Nederlandse Bond van Tatoeëerders

Onafhankelijke informatiefolder dermatoloog Tatoeage

Tatoeages, vraag en antwoord GGD

Een tatoeage verwijderen, welke methodes zijn er.