Opvoeden zou meer moeten zijn dan

kinderen de regels leren kennen

Opvoeden

Als het om opvoeden gaat dan lijken we te denken dat het om niets anders gaat dan kinderen leren wat de regels zijn. Nu is dat ook wel logisch die gedachtengang, omdat opvoeden vaak lijkt te bestaan uit het gewezen worden op het feit dat je in je gedrag botst met de regels. Zo wordt een kind dat niet netjes bedankt voor een cadeautje, omdat het helemaal opgaat in dat cadeau, ruw uit zijn plezier rond het cadeau gehaald met de opmerking: “Zeg je geen dank je wel?!?!?” Logisch natuurlijk dat we later denken dat opvoeden vooral regels handhaven betekent. Ook al komt er eigenlijk veel meer kijken bij opvoeden.

⬇ Index

Opvoeden is meer dan

Als we aan opvoeden denken, dan zien we vooral de uiterlijke zaken. Dan gaat het om zaken als voeding en kleding. Maar ook om het aanleren van gedrag dat betrekking heeft op de omgang met anderen. Opvoeden heeft ook te maken met het bereiken van een bepaald niveau aan taalbeheersing en vaardigheden om deel te kunnen nemen aan de maatschappij. Vandaar ook dat we een deel van het opvoeden hebben ondergebracht in het onderwijssysteem. Dan gaat het om vaardigheden die iedereen moet beheersen, zoals rekenen, taal, schrijven, geschiedenis, aardrijkskunde.

Maar dat is niet alles waar het omgaat in opvoeden. Hoewel sommige ouders dat soms wel denken. Vaak als een gevolg van het feit dat ze zelf op die manier zijn opgevoed. Zo gaat opvoeden bijvoorbeeld ook om jezelf kunnen beheersen in situaties waarin je met andere mensen samen bent. Het gaat ook om jezelf kunnen motiveren als het even niet zo gaat als jij zou willen. Of het vermogen om jezelf te kunnen veranderen, zodat je kunt krijgen wat je wilt of voorkomen dat je in levensgevaarlijke situaties terecht blijft komen. Opvoeden gaat ook om het leren krijgen van begrip voor anderen, zodat je anderen kunt helpen en met ze kunt samenwerken. Maar opvoeden gaat bijvoorbeeld ook om het leren opkomen voor jezelf zonder dat je daarvoor voor anderen hoeft te kruipen of stiekem te doen en zonder dat je de ander hoeft te kwetsen of manipuleren. Opvoeden gaat in zekere zin dus over een kind helpen om zichzelf te ontdekken, zodat het zowel zichzelf als anderen gelukkig kan maken. Dat betekent in zekere zin dat opvoeden meer vraagt van ouders dan simpelweg zorgen voor een dak boven het hoofd van de kinderen, voedsel op de tafel en handhaven van de regels. Opvoeden vraagt om het vermogen om je kind te zien zoals het werkelijk is en niet zoals jij graag zou willen dat het is.

⬇ Index

Je kind zien zoals het is

Misschien is dat wel het moeilijkste van alles wat er is aan opvoeden:

“Je kind zien zoals het is en zien wat het nodig heeft om zich te ontwikkelen.”

Dat vraagt niet alleen om hard werken om te zorgen dat alle materiële zaken geregeld zijn, maar

Kijken

ook om het vermogen om met liefde naar je kind te kijken. Waarbij hier met liefde niet bedoeld wordt blinde adoratie en het bedekken van onvolkomenheden met de mantel der liefde, maar het zien zoals het is en accepteren dat het zo is. Dus een kind dat moeite heeft om zich te beheersen leer je niet om zijn ongeduld te verbergen, omdat dat nu eenmaal makkelijker is dan het te leren om te gaan met het eigen ongeduld. En omdat dat nu eenmaal van opvoeders verwacht wordt, omdat ongeduldig zijn gezien wordt als een slechte eigenschap. Of omdat je het verschrikkelijk vindt om je kind ongeduldig te zien zijn, terwijl jij het beeld naar buiten wilt uitdragen dat je welopgevoede kinderen hebt.

Een ongeduldig kind voedt je juist op door te helpen ontdekken waarom het zijn beheersing verliest en wat het zou kunnen doen om zijn beheersing te behouden. Dat vraagt echter vaak om de mogelijkheid om meerdere oplossing aan te bieden. Want je kunt een kind natuurlijk leren om tot tien te tellen als het boos wordt omdat iets niet lukt. Maar misschien moet het kind niet leren om tot tien te tellen, maar om eens beter op zichzelf te letten, zodat het de eerste signalen opmerkt van de eigen boosheid. Waarna het kan leren zien waarom het boos wordt. Wat een kind moet leren als het gaat om ongeduldig zijn is echter afhankelijk van de situatie waarin het ongeduldig wordt. Want een kind dat ongeduldig wordt tijdens een spelletje kan heel goed het geduld zelve zijn als het gaat om lezen of als het in de rij staat bij de schommel. Terwijl een ander kind ongeduldig rondstuiterend zijn ouders tot wanhooop brengt als het in de auto zit, terwijl het een toonbeeld van geduld is als het in de klas zit. Zo zijn er nog vele andere voorbeelden te noemen waarom opvoeden meer is dan je kind leren wat de regels zijn. Behalve natuurlijk als je met regels bedoelt alles wat betrekking heeft op leren omgaan met het leven. Maar dat vraagt natuurlijk wel om een veel bredere vaardigheid dan simpelweg de regels opleggen en handhaven. Dat vraagt om het vermogen om te kunnen zien wie je kind is en wat het nodig heeft. Maar ook vraagt het het vermogen om anderen toe te staan te helpen bij de opvoeding, op die punten waar je als ouder zelf tekortschiet. Wat dus eigenlijk betekent dat opvoeden betekent dat je niet alleen je kind helpt om zichzelf te ontdekken en ontwikkelen. Het betekent ook dat je als ouder bereid moet zijn om eerlijk naar jezelf te kijken en je eigen kwaliteiten ten tekortkomingen durft te erkennen.

⬇ Index

Conclusie

Hoewel veel ouders tegenwoordig het idee lijken hebben dat opvoeden vooral betekent zorgen dat er een dak boven het hoofd van hun kinderen is en genoeg voedsel op tafel. Met daarnaast ervoor zorgen dat je kind niet uit de toon valt bij zijn vriendjes en klasgenoten. Plus ervoor zorgen dat je kind een goede opleiding krijgt, het liefst tot en met universiteit. Is opvoeden veel meer. Opvoeden is je kind zien zoals het werkelijk is en het de mogelijkheid bieden om zichzelf te leren kennen en zich te ontwikkelen. Maar tevens betekent opvoeden ook jezelf leren kennen in relatie tot je kind en durven toegeven dat je het opvoeden niet alleen kunt omdat ieder kind uniek is in zijn behoeftes om zichzelf te leren kennen en zich te ontwikkelen. In zekere zin betekent opvoeden dus niet alleen je kind helpen zich te ontwikkelen, maar ook jezelf de mogelijkheid geven om je verder te ontwikkelen.