Als jij mij niet goed vindt
Minder, gelijk of meer
Dit is een vreemd aspect aan menselijk gedrag. We denken van sommige mensen dat ze minder zijn dan wij zijn. Of we denken dat wij minder zijn. Het gevolg van die gedachtegang is vervolgens dat we geen contact maken met de ander. Het vreemde is echter dat zodra we dit denken, we onszelf ook niet goed genoeg vinden om contact te hebben met die ander. Hoewel we vervolgens denken dat we meer zijn omdat we onderscheid kunnen maken tussen mensen die meer en minder zijn, is dat natuurlijk niet waar. Als je een ander minder vindt, dan vind je jezelf ook minder. Maar hoe kan dat dan.
We zijn minder of meer
Het gros van de mensheid heeft de neiging om zichzelf in te delen in twee of drie groepen. Het meest voorkomende gedrag is de drie groepsindeling. Dat zijn de mensen die vinden dat anderen minder zijn, gelijk of meer zijn dan zij. Dan heb je nog de twee andere groepen die menen dat zij minder zijn en de rest meer of dat zij meer zijn en de rest minder.
Voorbeelden van de drie groepsindeling is bijvoorbeeld de Nederlander die vindt dat Duitsers minder zijn, omdat hun voorouders de tweede wereldoorlog zijn begonnen. Die Nederlanders vinden zichzelf dus beter dan de Duitsers en vinden dat alle Nederlanders net zo zijn als zij. Maar deze groep Nederlanders, die de Duitsers minder vinden, vinden dan de Amerikanen meer, omdat ze geholpen hebben Europa te bevrijden van de Duitse overheersing. Dus voor deze Nederlanders zijn de Duitsers minder aan de Nederlanders en de Nederlanders zijn minder dan de Amerikanen.
Een voorbeeld van een groep die de wereld indeelt in ‘wij zijn minder en de rest is beter’ zijn jarenlang de Duitsers geweest. Zij hebben zich jarenlang geschaamd voor de daden van hun voorouders die gedurende de tweede wereldoorlog zoveel mensen hebben vermoord, omdat ze anders waren. Dus de Duitsers vonden zich minder dan de rest van de wereld. Tenminste dat was jarenlang de teneur van artikelen in de media. Een voorbeeld van een groep die de wereld indeelt in ‘wij zijn beter en de rest is minder’ zijn de Amerikanen. Vooral conservatieve Amerikanen denken dat zij de uitverkorenen zijn van god en de beschermers van de zwakkeren tegen negatieve ideologieën als islamisme, socialisme en communisme. Helaas is het vaak maar een enkeling die de mensheid ziet voor wat het is:
Eén grote groep gelijkwaardigen, die allemaal ervaringen hebben.
Met als gevolg dat hij of zij alle mensen om hem of haar heen behandeld als zijn of haar gelijke, ook als die persoon zichzelf als minder of meer ziet.
Het gevolg van minder of meer denken
Het indelen van de wereld in ‘minder, gelijk of beter’ of ‘minder en beter’ of ‘iedereen is minder dan ik’ leidt tot een bepaald gedrag.
Mensen die de wereld indelen naar de drie soorten mensen ‘minder, gelijk of beter’ proberen contact met minderen te vermijden. Terwijl ze juist graag met hun gelijken en zij die zij als meer of beter zien omgaan. Mensen die de wereld in delen naar ‘iedereen is beter’ vertonen eigenlijk ook vermijdend gedrag. Ze schamen zich tenslotte voor hun positie en zullen alleen met hun eigen groep om willen gaan. Terwijl mensen die zich beter voelen dan iedereen, vinden dat ze met iedereen om moeten gaan. Maar daarbij maken ze onderscheid in hoe ze met hun gelijken en met minderen omgaan. Ze zullen de minderen dus niet vermijden, maar ze zullen ze wel behandelen als minderen. Alsof die mindere mensen kinderen zijn die nog moeten leren hoe je beter moet zijn dan anderen.
De maaren
Hoewel we deze driedeling heel gewoon vinden, zijn er wel mààren aan verbonden. Het mààr dat geen mens minder of meer is of kan zijn dan een ander, mààr ook dat niemand gelijk aan elkaar is. Een toestand die voor veel mensen verwarring veroorzaakt, omdat het voor ons gevoel onmogelijk is dat mensen ongelijk zijn, maar toch niet meer of minder. Maar dat is pas het eerste mààr.
Een tweede mààr aan deze driedeling is dat zodra je iemand anders waardeert je eigenlijk ook jezelf waardeert, maar niet zoals de meeste mensen denken. De meeste mensen denken namelijk dat ze meer worden als ze anderen minder vinden, terwijl mensen die anderen meer vinden zichzelf minder vinden. Die gedachtengang komt voort uit hoe onze ouders en opleiders ons behandelen. Maar ze klopt niet. Want als het zo was dat iemand altijd meer is, omdat hij anderen beoordeeld, dan zouden 
juryleden bij sporten als turnen, skipringen of kunstschaatsen meer zijn dan de sporters. Maar als je vervolgens aan die juryleden zou vragen om dezelfde prestaties te laten zien als de sporters die ze beoordelen, dan blijken de juryleden minder te zijn dan de sporters. Simpelweg omdat ze niet dezelfde prestaties kunnen laten zien. Het is dus mogelijk om als mindere iemand te beoordelen die meer is op een bepaald punt.
Twee maaren
Dus er zitten twee maaren aan de driedeling ‘minder, gelijk, meer’ of de tweedeling ‘minder of meer’. De eerste is dat mensen niet gelijk zijn, maar wel gelijkwaardig. Dus mensen kunnen niet minder of meer zijn, want dat zijn kwaliteitsoordelen die samenhangen met de situatie en de normen die je hanteert. Vandaar dat een jurylid bij een gejureerde sport als turnen een mindere sporter kan zijn dan de turner die hij beoordeelt. Dat jurylid kan namelijk een hele goede beoordelaar zijn, ondanks zijn mindere prestaties op het gebied van turnen. Het vraagt namelijk om hele andere vaardigheden om iemands prestaties te kunnen beoordelen, dan om de prestaties te kunnen neerzetten.
De tweede mààr is dat je jezelf beoordeelt zodra je anderen beoordeelt. Waarbij het eigenlijk niet uitmaakt of je iemand nu als meer of minder beoordeelt. Door het beoordelen van de ander als meer of minder maak je jezelf minder. Het is dus de handeling van het beoordelen van anderen met waardes als meer en minder en je gedrag dat voortkomt uit je beoordeling die je tot minder maakt. Door het minder of meer maken van de ander en je aansluitende gedrag, vaak vermijdend of denigrerend, ontneem je jezelf de mogelijkheid om het volledige menszijn van de ander te ervaren. Terwijl je tegelijkertijd de ander de mogelijkheid ontneemt om jouw volledige menszijn te ervaren. Omdat je hem vermijd of neerbuigend gedrag laat zien.
Mens zijn
Dit in tegenstelling tot anderen waarderen voor wie ze zijn, waardoor je de ander de mogelijkheid geeft om vanuit zijn unieke mens zijn te leven.
In zekere zin dwing je de ander door je beoordeling van hem als minder of meer en je aansluitende gedrag in de rol van een mindere of meerdere. Maar je dwingt jezelf ook in de rol van mindere of meerdere, afhankelijk van de rol die je de ander het opgedrongen met je oordeel en gedrag.
Maar je zelf en een ander in een rol dwingen, betekent dat je jezelf vermindert of minder maakt dan je bent. Een mens is tenslotte altijd meer dan de rol die hij speelt of zichzelf of anderen toedeelt.
We zijn gelijkwaardig
Waar het dus op neerkomt is dat we denken dat we minder, gelijk of meer kunnen zijn, terwijl die gedachte slechts gebaseerd is op een externe norm. We zijn meer omdat we beter kunnen tennissen en dus hoger op de ranglijst van de tennisvereniging staan en daarom meer aandacht krijgen van anderen. We zijn minder omdat we onze zieke partner verzorgen en onze kennis en vaardigheden niet inzetten om veel geld te verdienen zodat we onze zieke partner kunnen laten verzorgen.
Het is goed
Wat we echter niet zien is dat we in dat minder en meer denken gelijkwaardig zijn aan veel andere mensen die dat gedrag ook vertonen. We zien dus niet dat we gelijkwaardig zijn aan anderen, omdat we te druk bezig zijn met te bepalen wat we zelf zijn in verhouding tot anderen. Zonder dat we inzien dat anderen hetzelfde doen. Vervolgens stellen we niet vast dat wij en anderen gelijkwaardig zijn, maar is onze conclusie dat het goed is dat we onszelf minder, gelijk of meer vinden. Met als gevolg dat we anderen en onszelf niet als mens behandelen, maar als de uitkomst van een berekening die op een bepaalde manier behandeld moet worden.
Het getal één of twee
Het is alsof we tot de conclusie komen dat het getal één minder is dan het getal twee, omdat twee meer is dan één. Waarna we tot het besluit komen dat twee beter behandeld moet worden dan één. Terwijl getallen natuurlijk allemaal gelijkwaardig zijn, twee bestaat tenslotte slechts bij de gratie van één. Zou het getal één er niet zijn, dan zou twee automatisch de plaats hebben van één, namelijk de eerste in een reeks van een oneindig aantal getallen.
Wat nu
Maar wat gaan we nu doen nu we duidelijk hebben dat wij en anderen gelijkwaardig zijn. Dat nummer één niet belangrijker of minder is dan nummer twee. Dat het moeilijk is om van discriminerend gedrag naar menswaardig gedrag te gaan is de laatste tweeduizend jaar wel gebleken. Want zo lang kennen we al de uitspraak:
Heb uw naaste lief gelijk uzelf.
Toch lukt het ons niet om dit principe in de praktijk te brengen, want we blijven anderen als minder, gelijk of meer behandelen in plaats van als gelijkwaardig.
Dus hoe krijgen we het voor elkaar om anderen gelijkwaardig te behandelen. Het meest simpele antwoord is van anderen houden zoals je van jezelf houdt. Wat eigenlijk betekent dat je de ander moet gunnen te willen wat hij wil, zoals je jezelf gunt te willen wat jij wilt. Maar daarvoor moet je natuurlijk wel weten wat je wilt en niet alleen maar denken dat je weet wat je wilt. Van een ander en jezelf houden zodat je beiden vanuit je mens zijn kunt leven, betekent voorbij gaan aan wat je denkt te willen.
Je naaste lief hebben gelijk jezelf is ook stoppen met het spelen van rollen en anderen met je gedrag een rol opdringen. Lief hebben kan tenslotte niet gespeeld worden, als het echte liefde moet zijn.
Maar wat houden van jezelf en anderen vooral betekent, is tijd nemen om het leven te ervaren, zonder allerlei hulpmiddelen als externe normen, zodat je jezelf kunt vergelijken met anderen om te zien of je gelijk, meer of minder bent. Want uiteindelijk kun je alleen maar gelijkwaardig zijn.
Extra
Afbeeldingen
Index van koppen
Het gevolg van minder of meer denken