Mensen en vertrouwen misbruiken
Vertrouwen
Wat is dat met mensen dat ze het vertrouwen dat anderen in ze stellen wensen te misbruiken voor hun eigen voordeel? Waarom willen verkopers doen voorkomen dat hun producten geweldig zijn, terwijl ze in China door bijna slaven in elkaar gezet worden? Waarom willen managers ons doen geloven dat ze het antwoord op alle vragen hebben, terwijl ze amper weten hoe ze hun eigen werk goed moeten doen? Waarom willen politici ons doen geloven dat ze al onze problemen kunnen oplossen, terwijl ze moeite hebben om de complexiteit van hun eigen werk te beheersen?
Mensen en vertrouwen
Door de omvang en complexiteit van de wereld waarin we leven, is het nodig dat we anderen vertrouwen. Het is nu eenmaal niet anders. Als we namelijk anderen niet vertrouwen, dan moeten we alles zelf gaan doen en dan zijn we alleen maar bezig met overleven. Dan komen we dus niet toe aan leuke dingen als muziek kopen en luisteren, want we moeten nog even het graan dorsen. Dan komen we niet toe aan naar de bioscoop gaan, want we moeten onze kleren nog naaien. Dan komen we niet toe aan gezellig een praatje maken met een kopje koffie, want we moeten nog even achter die bizon aan, om de vleesvoorraad voor de winter op orde te brengen. Dan komen we niet toe aan het lezen van de leuke boek, want we moeten ons bezit verdedigen tegen de buurman die nu net een slechte oogst heeft gehad.
Het vertrouwen van anderen maakt het dus mogelijk om allerlei luxe in ons leven toe te laten. Toch zijn er heel veel mensen die menen dat vertrouwen er is om misbruik van te maken. Het is namelijk de verantwoordelijkheid van de ander om zichzelf te beschermen tegen de gevaren van deze wereld.
Vertrouwen misbruiken
Nu zijn er genoeg verklaringen te geven waarom mensen het vertrouwen van anderen misbruiken en waarschijnlijk zijn al die verklaringen nog waar ook. Er zijn tenslotte nog behoorlijk wat mensen die het vertrouwen van anderen wensen te misbruiken.
- Zo zijn er genoeg fabrikanten die gewoon zeggen dat er geen allergenen in hun producten zitten, terwijl ze heel goed weten dat hun product altijd een paar milligram per kilogram product allergeen bezit. Pas als de overheid hun verplicht om op hun product te vermelden dat er allergenen in kunnen zitten vermelden ze dat er ook pinda’s in de fabriek verwerkt worden. Of als het effect van een allergie duidelijk zichtbaar voor hun wordt, bijvoorbeeld omdat één van hun kinderen er last van heeft, gaan ze wat doen.
- Hoeveel winkeliers schrijven niet zonder problemen in hun reclame uitingen dat hun producten de mooiste, de beste, de langste, de nieuwste, de speciaalste, de uitzonderlijkste, de meest vernieuwde producten zijn. Terwijl het enige wat verandert is, de verpakking is of de manier waarop het product wordt gemaakt.
- Hoeveel sollicitanten beweren niet in hun sollicitatiebrieven dat ze allerlei successen hebben behaald bij hun huidige werkgever, terwijl het allemaal kon omdat ze hebben samengewerkt met collega’s.
Het kan allemaal omdat anderen ons vertrouwen. Hoewel je ook kunt stellen dat het misschien wel geen vertrouwen is. In veel gevallen is het namelijk geen vertrouwen, maar een lui wantrouwen. We hebben gewoon geen zin om uit te zoeken of dat wat de ander beweert ook werkelijk waar is.
Waar het dus eigenlijk op neerkomt is dat ons vertrouwen misbruikt kan worden, omdat we te lui zijn om ons wantrouwen te volgen. In zekere zin gaat het dus niet om misbruikt vertrouwen, maar om niet uitgevoerd wantrouwen.
Tja, dat zijn natuurlijk wel twee volkomen verschillende zaken. Dat is zoiets als zeggen dat je kip wilt om te eten, maar er genoegen mee nemen als ze je leguaan voorschotelen en dan zeggen dat het naar kip smaakt.
Wantrouwen ontkennen
Waar het dus eigenlijk op neerkomt is dat niet ons vertrouwen wordt misbruikt, maar wij ons wantrouwen niet geloven.
Je zou het kunnen vergelijken met een ouderwetse weegschaal met twee schalen. De ene kant is vertrouwen, de andere kant is wantrouwen. Wat wij steeds doen is de kant wantrouwen leeg maken en met onze vingers stiekem de schaal vertrouwen naar beneden trekken. Waarna we vervolgens tegen onszelf zeggen:
Zie je, geen probleem, de ander is te vertrouwen.
Pas als de ander ons vertrouwen beschaamd, dan gaan we opeens de kant wantrouwen vullen tot het bijna onmogelijk is om nog wat vertrouwen te vinden. Maar we zijn nog steeds lui. Want nog steeds onderzoeken we niet hoe het nu eigenlijk komt dat we de ander wantrouwen.
Waar het dus voortdurend op neerkomt met wantrouwen en vertrouwen is dat we te lui zijn om er iets mee te doen.
Wantrouwen wantrouwen
Als het gaat om vertrouwen geven, dan wantrouwen we ons wantrouwen, door het niet te onderzoeken. Wat overigens betekent dat we de ander die we vertrouwen niet serieus nemen. We geven de ander namelijk niet de kans om te bewijzen dat hij ons vertrouwen waard is. In zekere zin geven we ons vertrouwen aan de ander en verwachten dan dat hij er mee omgaat alsof het zijn eigendom is. Tja, het spreekwoord heet niet voor niets:
Het zijn sterke schouders die de weelde kunnen dragen.
Waarmee we onszelf dommer maken ten opzichte van de persoon die we vertrouwen, want we vinden onszelf niet goed genoeg om zelf te ontdekken of de ander te vertrouwen is. Wat dus eigenlijk betekent dat we de ander beter en mooier en sterker en slimmer maken dan onszelf. In zekere zin ontnemen we de ander zijn menselijkheid. Want waarom zou de ander wel te vertrouwen zijn, terwijl wij ons eigen vermogen om ons vertrouwen in de ander te ontdekken niet eens vertrouwen. Want dat is toch wat je doet als je je wantrouwen onderzoekt. Dan ga je opzoek naar je vertrouwen in de ander.
Kwaliteit ontkennen
Daarnaast is het ook niet eerlijk tegenover de ander als je hem zo maar vertrouwt. Dan ga je voorbij aan alle moeite die de ander heeft gestoken in zijn werk. In zekere zin zeg je van het werk van anderen, dat je zonder meer vertrouwt, dat het eigenlijk niet zo bijzonder is, want je hoeft het niet te beoordelen op zijn kwaliteit. Je hoeft je waardering voor het werk van de ander niet te laten zien, door het werkt te onderzoeken op zijn kwaliteiten. Je hoeft het werk niet te zien zoals het is, want je vertrouwt er op dat het goed is zoals het is.
Het goede van wantrouwen
In zekere zin heeft wantrouwen meerdere kanten. De eerste kant is dat het je mogelijk maakt om zelf te bepalen of de ander te vertrouwen is. Je hebt het zelf vastgesteld. Je leert de kwaliteiten van de ander kennen. Een tweede kant is dat wantrouwen je de mogelijkheid geeft om het werk van anderen echt te waarderen. Niet alleen de goede kanten, maar ook de slechte. Een derde kant is dat je wantrouwen het mogelijk maakt om de ander te helpen beter te worden in wat hij doet. Want als je klakkeloos er op vertrouwt dat de ander goed werk levert, waarom zou de ander dan nog proberen beter werk te leveren. Maar vooral hoe moet de ander leren wat beter werk is, als niemand hem vertelt dat het beter kan.
Vertrouwen misbruiken
Misschien is het niet hanteren van ons wantrouwen ook wel de belangrijkste reden waarom mensen ons vertrouwen misbruiken. Het is niet een soort persoonlijke wraak of rijker willen worden over de ruggen van anderen heen. Het is een schreeuw om aandacht voor het werk dat ze verrichten. Een schreeuw om ons wantrouwen in wat zij doen, zodat ze kunnen leren van wat wij vinden van hun werk. Het is een schreeuw om hulp bij hun ontwikkeling als mens.
En helaas moeten ze schreeuwen omdat wij onze oren volgestopt hebben met vertrouwen in onze medemens.
Conclusie
De wereld draait in onze ogen alleen bij de gratie van vertrouwen in elkaar. Maar nog te vaak gebeurt het dat anderen misbruik maken van ons vertrouwen. Als je ze vraagt dan kan iedereen die ons vertrouwen misbruikt meerdere redenen noemen waarom ze ons vertrouwen misbruikten. Maar misschien is dat niet het probleem. Misschien is het probleem wel dat wij ons wantrouwen wantrouwen, omdat we niet zien wat de voordelen er van zijn. We zien niet dat wantrouwen het ons mogelijk maakt om de ander te leren kennen. We zien niet dat ons wantrouwen het mogelijk maakt om het werk van anderen echt te waarderen, zowel de goede als de slechte kanten. We zien niet dat ons wantrouwen de ander helpt om beter te worden in wat hij doet. We zien niet dat ons wantrouwen ons helpt beter te worden in ons mens zijn. Want het zou goed zijn als we eens wat vaker ons eigen vertrouwen wantrouwden.