Wat is Icesave
Inleiding
Algemeen
In mei 2008 was er opeens een buitenlandse internet spaarbank die aanzienlijk meer rente beloofde dan het gemiddelde van alle Nederlandse banken op dat moment. Deze bank, genaamd Icesave, kreeg geen negatief advies van de Nederlandse Bank. De hoge rente deed duizenden Nederlanders, enkele gemeenten en provinciale overheden besluiten hier veel geld te parkeren. Vijf maanden later werd het sprookje een nachtmerrie.
Stappen
Björgólfur Guòmundsson
Geboren op 2 januari 1941 in Reykjavik te IJsland. Sinds 2006 is hij naast voorzitter ook de eigenaar van de Engelse voetbalclub West Ham United FC. Hij is op een na grootste miljardair van IJsland, volgens Forbes 2008 stond hij met zijn vermogen (geschat op 1,1 miljard dollar) op de 1014e plaats. Zijn zoon Thor, geboren op 19 maart 1967, staat volgens Forbes 2008 op de 307e plaats en daarmee de grootste miljardair van zijn land.
Björgólfur is in de jaren 90 van de vorige eeuw veroordeeld voor boekhoudfraude bij zijn scheepvaartmaatschappij in de jaren 80.
Enkele jaren na de veroordeling voor de fraude kopen Guòmundsson sr en Magnús Thorsteinsson de Russische brouwerij “Bravo International Brewery”. In 2002 verkopen zij deze brouwerij voor $ 330.000.000,-- aan Heineken. De brouwerij die inmiddels bekend is onder de naam “St. Petersburg Ltd”, behoort tot de top 10 van brouwerijen in Rusland. Beide heren keren datzelfde jaren met hun vermogen terug vanuit Rusland naar IJsland. Met dit vermogen kopen zij 45,8% aandelen Landsbanki, middels hun Samson Holding, die de IJslandse staat verkoopt. Guòmundsson wordt de voorzitter van Landsbanki.
Landsbanki
De bank heeft, in 2008, op de Reykjavik beurs een beurswaarde van ruim 2 miljard Euro. De nettowinst van 2007 was bijna gelijk aan die van 2006, bijna 450 miljoen Euro. De bank geeft aan geen directe of indirecte banden te hebben met de subprime hypotheken. Deze vorm van hypotheken zal in 2008 Amerika in grote problemen brengen. Waarna de rest van de wereld zal volgen.
Icesave
Landsbanki brengt in 2006 Icesave op de Engelse markt. Een jaar later, 2007, werd deze door What Investment Magazine uitgeroepen tot “Best online savings account”. Deze online spaarbank heeft tot doelstelling dat sparen van (optimale) kwaliteit bereikbaar moet zijn voor ieder persoon. Dus Icesave wil een kwaliteit product, hoge rente en goede service constant blijven aanbieden.
De saldi die op de rekeningen staan kunnen, zonder voorwaarden of korting op het rentepercentage, worden opgenomen. Door de nieuwste technologieën kan snel en eenvoudig een spaarrekening worden geopend, en kan de klant veilig sparen. De bank garandeert een rente die minimaal 0,25% hoger is dan de rente die door de Europese Centrale Bank wordt gebruikt.
Icesave in Nederland
Sinds 29 mei 2008 is de bank ook actief in Nederland en biedt een internetspaarrekening aan met 5% rente. De hoogst geldende rente voor een spaarrekening met dezelfde voorwaarden is op dat moment in Nederland 4,6%. De algemeen directeur van de Nederlandse vestiging (Icesave Nederland) is Martijn Hohmann.
Op het moment dat Icesave in Nederland wordt geïntroduceerd is bekend van de drie grootste banken, Kaupthling, Landsbanki en Glitnir, van IJsland:
- Landsbanki vormt tezamen met genoemde twee andere IJslandse banken meer dan 5 keer het bruto binnenlands product van het land.
- Op dat moment zitten de depositofondsen eigenlijk al met een zeer groot risico. Eind 2007 hadden zij nog maar enkele tientallen miljoenen euro in kas. Er was echter 200 keer zoveel geld ondergebracht bij de banken.
Nederlands toezicht op Icesave
Het is de Nederlandse Bank (DNB) die de liquiditeitstoezicht voert. Zo ook op de Landsbanki (Icesave) in Nederland. De in mei 2008 door de Nederlandse Bank gestelde aanvullende eisen worden door Icesave geweigerd. Een maand later gaat DNB naar IJsland om de afspraken met Icesave onder ogen van Landsbanki te brengen, alwaar geen resultaat word behaalt. Toch geeft DNB nog steeds een positieve waardering over Icesave en treden zij nooit naar buiten met de mislukte onderhandelingen.
De problemen
Wanneer in juli 2008 Icesave het rentepercentage met 0,25% verhoogt, wordt hiertegen geprotesteerd door de Rabobank Nederland. Zij geven aan dat oneerlijke concurrentie wordt gevoerd. Icesave zou bij faillissement maar maximaal € 20.887,-- terug hoeven te betalen per rekeninghouder. De Nederlandse banken, waaronder eventueel de Rabobank, moeten hun spaarders maximaal € 40.000,-- per rekening terug betalen. Zou een Nederlandse bank failliet gaan, dan dragen de andere banken bij. Dit naar rato van hun grootte.
In september wordt dan wereldwijd de omvang van de kredietcrisis pas goed duidelijk. Eerst dreigen enkele banken in Amerika om te vallen, welke door de FED (de Amerikaanse overheid) worden overgenomen. Eind september worden de Nederlandse, Belgische en Franse Fortis overgenomen door hun overheden.
Wanneer dan op 6 oktober Icesave aangeeft niet langer aan haar verplichtingen te kunnen voldoen is de paniek onder haar spaarders groot. De internetsite is gesloten, spaarders kunnen niet meer bij hun tegoeden, het naambordje bij de Amsterdamse vestiging is verdwenen en het personeel is vertrokken. Een dag later, 7 oktober, heeft de IJslandese overheid de volledige top van de bank ontslagen en staat Landsbanki onder curatele.
De geschatte 100.000 spaarders die afkomstig zijn uit Nederland, hebben bij elkaar meer dan 1,5 miljard euro uitstaan bij Icesave. Zij zijn geen van allen ooit voorzien van een negatief spaaradvies van DNB. Al vrij snel worden de spaarders door de Nederlandse overheid gegarandeerd tot teruggave van hun tegoeden tot maximaal € 100.000,--. Helaas zijn er dan nog bijna 500 spaarders, alsmede enkele Nederlandse gemeenten en Provinciale overheden die ook hun geld bij deze instelling hebben ondergebracht. De geruchten gaan dat, om juridische stappen te voorkomen, er zo snel is overgegaan tot de besluitvorming van terugbetaling van de € 100.000,--.
Inzake de gehele gang van zaken inclusief de rol van de Minister van Financiën (Wouter Bos) ten opzichte van DNB, stelt de VVD dat er veel dingen niet kloppen, en willen een onderzoek (aldus een artikel van 16 oktober 2008 in dagblad Trouw).
Laatste nieuws
Op 17 november 2008 wordt bekend gemaakt dat de vele spaarders die een rekening bihttp://www.netdirect.nl/servlet/___?action=href&cid=6851&sid=3413&pid=3j de Icesave hebben misschien toch hun geld terugkrijgen van IJsland zelf. Alleen voor de spaarders met hele grote tegoeden blijft er toch nog wel enige onzekerheid bestaan. Het is namelijk niet duidelijk of zij (van IJsland) alles terug krijgen.