Armoede, een tekort aan dagelijkse levensbehoeften

Geen populair onderwerp

Het is niet het populairste onderwerp aan de borreltafel of op verjaardagen. Armoede, we willen er liever niet aan denken. We kijken er van weg en als jij dat ook liever doet, zal je waarschijnlijk hier met lezen stoppen. Armoede is van alle tijden. Duizenden jaren geleden bestond het al en het is nog steeds een actueel onderwerp. Dat het al zo lang bestaat kun je onder meer in de Bijbel lezen. De verwoesting van Sodom (en Gomorra) had ook met armoede te maken. (Ezechiël 16:49) Sodom werd verwoest omdat men “de ellendige en de arme” niet ondersteunde. Van armoede wegkijken is dus ook van alle tijden.

Wat is armoede?

De definitie van de Verenigde Naties beschrijft armoede als het niet kunnen voorzien in de eerste (primaire) levensbehoeften. Wat heeft een mens dagelijks nodig? Voedsel, kleding, onderdak, geneeskundige verzorging en niet te vergeten schoon drinkwater. Armoede meten is moeilijk zo niet ondoenlijk. Als je iemand die per dag $1 of $1,25 tot zijn beschikking heeft arm noemt, is dan iemand die $ 1,50 per dag verdient dan niet meer arm?

Wat is de oorzaak?

We kunnen onderscheid maken tussen collectieve armoede, waarbij een hele bevolkingsgroep betrokken is en individuele armoede. Collectief of individueel, de oorzaken zijn zeer divers. Een paar voorbeelden:

COLLECTIEVE ARMOEDE

Een misoogst kan een oorzaak van collectieve armoede zijn. Hele bevolkingsgroepen kunnen hierdoor in armoede vervallen en honger lijden omdat er veel geld voor het beetje voedsel dat voorradig is moet worden neergeteld.

Een andere oorzaak van collectieve armoede kan liggen in een enorme duik van de beurskoersen . Bedrijven komen hierdoor in de problemen. Er volgen collectieve ontslagronden terwijl er toch al weinig werk is. Ontslagen mensen komen niet meer aan een baan daardoor komen grote groepen in financiële problemen.

Hebzucht van een kleine groep rijken die hun werknemers voor een hongerloontje laten werken, zorgen er voor dat die werknemers arm zijn en blijven.

INDIVIDUELE ARMOEDE

Bij individuele armoede kan iemand die eerst een goed inkomen had in financiële moeilijkheden komen. Ook dat kan verschillende oorzaken hebben. Werkloosheid, ziekte, verslaving, echtscheiding en vul het rijtje zelf maar aan.

Wat kunnen mensen zelf doen om uit de armoede te komen?

Het verhaal van Ruth geeft een mooi voorbeeld van armoedebestrijding in het oude Israël. We kunnen lezen dat er in Bethlehem een hongersnood was. Elimelek en zijn gezin gingen op reis naar de velden van Moab omdat daar wel voldoende voedsel zou zijn. Moab lag aan de andere kant van de Dode Zee, dus het was een hele tocht om daar te komen. Er wordt niet vermeld dat het gezin van Elimelek niet welkom was in Moab. Ook vandaag de dag gaan velen op reis om hun armoedige situatie te ontvluchten. Er wordt veel risico genomen om naar een land te gaan waar het beter zou zijn. Als ze op de plaats van bestemming aankomen dan worden deze economische vluchtelingen, op z'n zachtst gezegd, niet met open armen ontvangen. In het slechtste geval komen ze tijdens de reis om.

DE WEDUWEN

Elimelek en ook zijn twee zoons, die beiden met Moabitische vrouwen getrouwd waren, sterven. Er blijven dus drie weduwen achter. In die tijd was je als weduwe beklagenswaardig, zeker als je geen zonen had. Het is nog maar een korte tijd dat de vrouwen in Nederland aangemoedigd worden om er voor te zorgen dat ze in hun eigen onderhoud kunnen voorzien. Het was heel gewoon dat de man de enige kostwinner was. Kwam hij te overlijden, dan was de vrouw afhankelijk van een uitkering. Nog steeds zijn er vrouwen die financieel van hun man afhankelijk zijn. Zij zijn kwetsbaar als het inkomen van hun man wegvalt. De weduwe van Elimelek, Noömi en haar schoondochter Ruth ondernemen samen de reis naar Bethlehem. Noömi heeft gehoord dat daar weer volop eten was. De andere schoondochter blijft in Moab. Eenmaal in Bethlehem aangekomen moet er toch brood op de plank komen. Ruth gaat niet bij de pakken neerzitten, maar neemt het initiatief om aren te gaan lezen achter de maaiers. Dit was een recht van de armen. Ruth werd niet voor honderd procent geaccepteerd, want de eigenaar van het land moest zijn personeel waarschuwen niet ruw tegen Ruth te zijn.

Als de aardappels geoogst worden bestaat er in Nederland nog steeds de mogelijkheid van het aardappels lezen, maar dat is niet genoeg om rond te komen. Mensen die in armoede leven zullen dus iets anders moeten verzinnen om uit de ellende te geraken.

Wat kan de gemeenschap doen?

Als je verder in het verhaal over Ruth komt, dan kom je het fenomeen losser tegen. Een losser was een mannelijk familielid dat de plicht had om met een weduwe te trouwen die geen zonen had. De eerste zoon die uit dit huwelijk geboren werd, zou dan als de zoon van de overledene aangemerkt worden. De reden: “opdat diens naam niet uit Israël uitgewist zou worden” (Deuteronomium 25:6) Ook zou het familiebezit dan niet in vreemde handen komen en de weduwe niet in een beklagenswaardige positie. We hebben geen lossers in Nederland. In Nederland hebben we wetgeving die er voor zorgt dat zij die het nodig hebben een financiële uitkering krijgen. Dit is dus de Nederlandse situatie. (En ook in verschillende andere rijke landen). Er is ook nog een andere situatie, die van de arme landen .

De Milenniumdoelen van de Verenigde Naties

De Verenigde Naties hebben een ambitieus plan. In 2015 moet de armoede gehalveerd zijn ten opzichte van 1990. Die doelen gaan niet alleen over inkomen, maar ook over schoolbezoek, gezondheidszorg en andere dagelijkse levensbehoeften. Men denkt de gestelde doelen wel te halen zijn. Het zijn kille cijfers. Wat betekent het, als er na het behalen van de doelen er nog 920 miljoen mensen onder de armoedegrens leven? 920 miljoen mensen, zoals jij en ik, die dagelijks in diepe ellende zitten.

Lees ook: Nibud leert u omgaan met geld.