Als er geen geld bestond

Leven zonder geld

Geld

Kijkend naar het feit dat geld pas een uitvinding is van de laatste tienduizend jaar, moeten we vaststellen dat het wel een heel succesvol idee is geweest. Voor de uitvinding van het geld deden we simpelweg aan autarkie (zelfvoorziening) en ruilhandel. Na de uitvinding van het geld, of beter gezegd een tussen ruilmiddel, werd het opeens mogelijk om de meeste vreemde activiteiten uit te voeren. Zo was het plots mogelijk om ambtenaar te worden, iemand die niets anders produceert dan regels en nog meer regels, zonder verantwoordelijk te hoeven zijn voor de regels die hij maakt. Zo zijn er nog wel een paar beroepen die mogelijk werden dankzij de uitvinding van geld.

⬇ Index

Zonder geld bestaan

Het is mogelijk om zonder geld te bestaan. We hebben vele millenia bewezen dat zelfvoorzienendheid en ruilhandel voldoende waren om te overleven. Nu zijn er nog steeds groepjes mensen die bewijzen dat je geen geld nodig hebt om te overleven en leven. Ruilsystemen afgekort tot LETS maken duidelijk dat het zelfs mogelijk is om activiteiten die geen fysiek product opleveren te ruilen. Simpelweg door te administreren wie welke werkzaamheden hebben verricht en daardoor een tegoed hebben opgebouwd.

⬇ Index

LETS

Wat deze Local Exchange Trading Systems (LETS) echter duidelijk maken is dat geld zijn waarde niet ontleent aan zijn fysieke eigenschap, maar aan de betekenis die mensen er aan toekennen. Iets wat bijvoorbeeld ook duidelijk wordt uit het feit dat je kunt kiezen om geld chartaal (fysiek) of giraal (virtueel) te bewaren of registeren. Je hebt dus geen fysiek ruilmiddel of tussen ruilmiddel nodig om fysieke producten of niet fysieke producten zoals bijvoorbeeld werktijd, te kunnen kopen. Het belangrijkste is dat de gebruikers van het geld, of dat nu een reëel product is of een virtueel, het met elkaar eens zijn over de waarde. Je moet bijvoorbeeld afstemmen hoeveel product je kunt krijgen voor een uur werk. Zodat je niet in de situatie komt dat de ene persoon voor een uur werk meer producten kan krijgen dan een andere deelnemer voor hetzelfde uur werk. Iets wat in de huidige markteconomie wel het geval is. Zo krijgt een directeur van een bank meer geld voor zijn uur werk dan een directeur van een winkel.

⬇ Index

Geld op dit moment

Inflatie

Er zit op dit moment een duidelijke ongelijkheid in het systeem rond geld dat gebruikt wordt binnen onze economie. Zo neemt de waarde van het geld af. Je kunt dus met dezelfde numerieke waarde minder kopen. Kon je bijvoorbeeld tien jaar geleden voor twee gulden een biertje kopen, nu betaal je 2,25 keer zoveel namelijk twee euro. De logica achter deze geldontwaarding of inflatie zit in het feit dat de markt bepaalt wat een munt waard is en niet de

Euro

gebruikers van de munt. Het zijn dus de kopers en verkopers van een munt die bepalen wat je met die munt kunt kopen en niet de mensen die de munt dagelijks gebruiken om zich te laten betalen of om iets te kopen.

⬇ Index

Arbeidswaarde

Een andere ongelijkheid in het huidige geld systeem is de bepaling van wat iemands werk waard is. Zo krijgt een directeur van een bedrijf vaak tien tot honderd keer meer betaald voor een uur, dan iemand op de werkvloer. Terwijl het levensuur van de directeur en de uitvoerder, waarin het werk wordt gedaan, niet in lengte verschillen. Eigenlijk is het enige verschil tussen beide personen, de waarde die zij zelf hechten aan hun werk. Zo vinden de meeste directeuren het volkomen terecht dat hun uren beter betaald worden dan die van werknemers op de werkvloer. Maar ook de werknemers op de werkvloer vinden het volkomen terecht dat zij minder betaald worden dan de directeur, alsof ze geloven dat hun levensuren minder waard zijn dan die van de directeur.

⬇ Index

Waardebepaling

Maar als er geen geld bestond dan zouden we wel een andere manier bedenken om de directeur meer te belonen dan de man op de werkvloer. Iemands waarde wordt namelijk niet bepaald op basis van een objectieve norm, zoals bijvoorbeeld het aantal uur dat hij werkt. In plaats daarvan wordt de basis van wat mensen vinden dat het werk van een ander waard is gevormd door wat anderen vinden van dat werk. Vandaar dat het ook mogelijk is dat een Picasso, die geschilderd is binnen een maand, een paar miljoen waard is. Terwijl een huisschilder die een kantoorgebouw schildert binnen een maand, niet meer kan vragen dan tienduizend euro. Maar de eigenaar van dat kantoorgebouw kan zijn gebouw vervolgens ook niet voor meer verkopen dan de markt er voor wil geven. Dus het is niet zo dat zijn gebouw meer waard wordt, omdat hij het door een schilder heeft laat verven, behalve natuurlijk als het er zonder verf nogal uitgeleefd uitzag.

⬇ Index

Zonder geld

In essentie zou het leven er op dit moment niet anders uitzien als we geen geld hadden. We zouden nog steeds verschillen zien tussen het uurloon voor een directeur en een schoonmaakster. Ook al zou dat uurloon dan niet uitbetaald worden in euros of dollars. We zouden nog steeds verschillen zien tussen wat we bij de ene winkel moesten betalen voor een hemd en bij een andere winkel. Het zou er waarschijnlijk op neerkomen dat je bij Oger nog steeds een hemd zou kunnen krijgen dat in een uur in elkaar is gezet, maar waar je vijf uur of meer voor zou moeten werken. Terwijl je bij C&A een hemd zou kunnen krijgen dat in vijftien minuten in elkaar is gezet en waar je maar een half uur voor hoeft te werken. Terwijl je het C&A hemd nadat het oud en ondraagbaar is geworden waarschijnlijk nog kunt gebruiken als poetslap, zou dat met het Oger niet kunnen.

⬇ Index

Verandering

Zonder geld zou het huidige leven dus niet veranderen. Die verandering zal pas optreden als we anders tegen mensen aan gaan kijken. Als we mensen niet langer zien als productiemiddelen, maar als mensen met een beperkt aantal levensuren. Zodra we gaan begrijpen dat een levensuur alleen waarde heeft voor de eigenaar van dat uur en niemand anders. Waarmee het dus onmogelijk is om voor anderen te bepalen hoeveel een levensuur van een ander waard is. Wat betekent dat ieder levensuur dezelfde waarde moet hebben, omdat ze voor ieder mens gelijkwaardig zijn. Maar dat betekent ook dat we anders tegen werk en de producten die het oplevert aan moeten gaan kijken. In zekere zin moeten we toe naar de situatie dat we vinden het niet belangrijk is wat anderen vinden van wat we doen, maar dat ons eigen oordeel belangrijk is.

⬇ Index

Eigen oordeel

Het enige punt met het hebben van een eigen oordeel is, dat je moet weten welke kwaliteit je wilt hebben. Zo heeft iemand die iedere dag andere kleren wil dragen om zijn voortdurende veranderende houding ten opzichte van het leven te tonen, geen behoeft aan kleren die eeuwig meegaan. Terwijl een bouwvakker het liefst kleren heeft die zo stevig zijn, dat ze tegen het geschraap langs bakstenen en houten planken kunnen en niet na een half uur werken van je lijf vallen. Nu moet echter die veranderaar veel geld uitgeven om iedere dag een ander hemd te kunnen dragen, of ze zelf gaan maken. Terwijl de bouwvakker in een speciaalzaak zijn werkkleren moet halen. Beide zijn ze veel geld kwijt, maar aan verschillende soorten kwaliteit kleding. De vraag is echter of dat wel nodig is. De maker van werkkleding vindt het waarschijnlijk niet leuk om iedere dag een ander hemd te maken. Waarl de maker die iedere dag een ander hemd wil maken het niet leuk vind om werkkleding te maken. Wat dus betekent dat beide kledingmakers het leuk vinden dat er mensen zijn die hun kleding willen kopen. Met als enige verschil dat de bouwvakker niet teveel wil betalen voor zijn werkkleding, omdat hij niet veel verdient. Terwijl de persoon, die dagelijks een ander hemd wil aantrekken, graag betaalt voor zijn exclusieve hemd. Omdat hij het waardevol vindt te kunnen laten zien dat hij vandaag anders is dan gisteren.

Dus beide kledingkopers komen niet op basis van een eigen oordeel tot een waardeoordeel over de kleding die ze kopen. Maar op basis van een externe waarde, namelijk het nut van de kleren die ze willen of moeten dragen. Simpelweg omdat ze eigenlijk niet weten welke kwaliteit ze willen hanteren. Is dat de kwaliteit van de kleding of de kwaliteit van de waarde die iets voor hun persoonlijk heeft.

⬇ Index

Conclusie

Waarde

Waar het dus op neer komt is, dat we mensen moeten gaan leren dat ze, wat ze ook doen, belangrijk zijn. Niet omdat ze er veel geld mee verdienen of omdat anderen vinden dat het terecht is dat ze er veel geld verdienen. Maar omdat ieder mens een beperkt aantal levensuren heeft. Waarbij de waarde van die uren losstaat van wat iemand doet in dat uur, maar bepaald wordt door wat iemand van zijn ervaringen in dat uur vindt. Daarbij vinden de meeste mensen nu al dat hun meest waardevolle levensuren buiten werktijd vallen, uren waar ze geen geld voor krijgen.

Het wordt dus tijd dat we afstappen van de gedachte dat het mogelijk is om de waarde van iets te bepalen op basis van geld. Want als er geen geld bestond, dan zouden we zelf moeten bepalen wat we iets, inclusief onszelf, waard vinden. Maar omdat te kunnen moet je kunnen bepalen welke kwaliteit een bepaalde waarde voor je heeft. Zoals we nu wel weten dat we uren buiten werktijd waardevoller vinden dan uren waarin we voor anderen werken.