We kunnen niet zonder geld
Kapitalisme
Als je kapitalisten moet geloven en veel andere gelovigen, dan is het onmogelijk om zonder geld dezelfde luxe te realiseren die we tegenwoordig kennen. Dat zou te ingewikkeld zijn. Zelfs nu we langzaam maar zeker niet meer voor geld werken, maar voor punten op onze bankrekening. Want wat maakt het nu eigenlijk uit of je iets een Euro noemt of een punt.
Geld
De eerste gebruiken van materie als geld zijn ouder dan je zou verwachten. Zo zou je het eerste geld die producten kunnen noemen die niet aan bederf onderhevig waren en die nog een ruilmiddel waren, wat ook wel goederengeld wordt genoemd. Dan heb je het over zout, metaal en bijvoorbeeld zeldzame schelpen. Zo werden de Romeinse legionairs nog betaald in zoutstaven, die salarium heten, wat je terug ziet in woorden als sel (Frans voor zout) of sale (Engels voor verkoop) en waar ons woord salaris van afstamt.
De volgende stap in het ontwikkelen van geld zoals wij dat kennen met allerlei waarmerken en tekeningen was het gebruik van edele metalen als goud en zilver als goederengeld. De eerste gebruikers van goud en zilver met een vaststaand gewicht waren de Babyloniërs in 2500 voor Chr. Waarna het nog wat eeuwen duurde voordat men op het idee kwam om het goud en zilver te merken, zodat je eenvoudig kon zien welk gewicht het had. Omdat dit leidde tot vervalsing gingen makers van geld over tot het aanbrengen van waarmerken in de vorm van tekeningen die in het metaal werden gestempeld. Eén van die makers was Cresus, de Lydische koning uit de zesde eeuw voor Chr. Maar ook Alexander de Grote gaf goud uit dat gewaarmerkt was om het gewicht te garanderen en het vertrouwen in het betaalmiddel te vergroten.
Geld is uiteindelijk dus niet meer dan het vertrouwen dat we er in stellen. Waarbij dat vertrouwen vaak nog garanties nodig heeft van mensen die we vertrouwen. Maar het vreemdste is wel dat we geloven dat we niet meer zonder geld kunnen, terwijl we als soort langer zonder geld hebben geleefd, dan met. Waarbij allerlei andere soorten nog steeds zonder geld leven en dat geen probleem vinden.
Geldloos
Het punt met geld is dat veel mensen doen alsof het iets bijzonders is, terwijl het eigenlijk niet meer is dan een rekenmiddel. Toch doen veel mensen alsof het makkelijker is om te rekenen met geld, dan met cijfers. Omdat het makkelijker rekenen is met geld is geld blijkbaar ook iets
speciaals, dat speciale krachten bezit. Zo menen veel mensen dat als we het geld zouden afschaffen en over zouden gaan op rekeneenheden dat onze economie en dus maatschappij instort. Je krijgt dus een soort angst argumentatie, die nergens op gebaseerd is. Want als je zou doorvragen naar de oorzaak voor het instorten van de economie, dan krijg je als antwoord vaak niet meer dan:
"Omdat we het altijd al zo deden."
Terwijl we het eeuwen zonder geld hebben gedaan. Of:
"Dat wordt door mensen die gestudeerd hebben gezegd."
Alsof je beroepen op sociale bewijskracht en autoriteit je uitspraken tot een waarheid maakt. Terwijl het alleen maar bewijst dat je zelf niet nadenkt en alleen maar anderen napraat.
Natuurlijk krijg je ook diepere reacties op de vraag waarom we niet geldloos zouden kunnen leven. Reacties als:
Kijk naar communistische landen, daar hebben ze het ook geprobeerd. Maar iedereen leeft er in armoede, met uitzondering van een paar machthebbers.
Helaas vergeten deze mensen dan vaak dat de armoede van het geldloze leven niet een gevolg is van de afwezigheid van geld, maar van de embargos en blokkades die omliggende landen hebben opgelegd. Met als gevolg armoede omdat bepaalde noodzakelijke producten niet meer geïmporteerd kunnen worden. Wat weer een gevolg is van een kapitalistisch koloniaal verleden waarin economieën gebaseerd op specialisatie werden gecreëerd, die binnen het koloniale rijk verplicht moesten samenwerken. Blijkbaar geven mensen graag antwoorden die hun eigen ideeën ondersteunen, zelfs als dat betekent dat je de waarheid geweld aan moet doen. Verder maakt geld mensen niet oneerlijk natuurlijk, maar hun angst en behoeftes om zichzelf beter te voelen dan anderen.
Terwijl we dus duizenden jaren zonder geld hebben geleefd en dat moeten gelukkige tijden zijn geweest want we vinden er weinig van terug in de geschiedenisboeken. Waarbij we allemaal weten dat het juist de ellende is die in de geschiedenisboeken terecht komt.
Veranderen
We kunnen dus heel makkelijk zonder geld leven. Tegenwoordig zelfs nog makkelijker dan voor de uitvinding van het geld. We hebben namelijk de hulpmiddelen om zonder geld te kunnen leven. Maar daarvoor moeten we wel onze ideeën en waandenkbeelden over geld loslaten. Ideeën als dat geld naar ons toekomt als we dat willen of ons veiligheid garandeert als we er genoeg van hebben.
Het idee dat geld ons gelukkig maakt, terwijl het ons idee dat we gelukkig worden van veel geld is dat ons gelukkig maakt.
Maar zoals met iedere verandering is het vooral onze angst die ons tegenhoudt om te veranderen. De toekomst is tenslotte onzeker als je verandert, zeker als je met de huidige stand van zaken er juist heel goed voorstaat. Wat voor nut zou het dan voor mij hebben zo’n geldloze wereld? Geen enkele, er is zelfs een grote kans dat ik er op achteruit ga als ik nu rijk ben en we straks zonder geld gaan leven. Nu kan ik met mijn geld een bepaalde levensstandaard handhaven, maar hoe doe ik dat straks. Waarbij ze vergeten dat er straks misschien meer mensen zijn die zo’n hoge levensstandaard willen en mee willen werken om die hoge levensstandaard te realiseren. Want zonder geld kun je een economie volkomen anders in gaan richten als je dat wilt. Hoewel dat niet hoeft, want op dit moment leven we eigenlijk voor een groot deel al zonder geld. Het is tenslotte vaak niet meer dan een getalletje op een beeldscherm. We leven alleen nog wel vanuit de principes van schaarste van geld in plaats van overvloed van arbeidskracht, energie en intelligentie.
Extra
Afbeeldingen
- Luxe auto door jade
- Goudbaar door mzacha
- Economie door lisasolonynko
- Spaarpot door Cornell University Library