Kredietcrisis; een zegen of vloek voor fairtrade

KREDIETCRISIS; EEN ZEGEN OF VLOEK VOOR FAIRTRADE?

Wat zou jij kopen, wanneer je mocht kiezen tussen een goedkope, 30 cent, chocoladereep of een eerlijk geproduceerde reep van 1 euro? Laat u zich door de kredietcrisis deprimeren om zo’n eerlijke reep te kopen? De stelling die ik je wil voorleggen is: De economische crisis heeft een positief effect op eerlijke handel. Door eerlijke handel kunnen veel boeren uit arme landen geholpen worden met het ontwikkelen van hun samenleving, door middel van eerlijkere handel. Eerlijke handel probeert producenten een rechtvaardig loon en goede arbeidsvoorwaarden te bieden.

Om te beginnen een aantal redenen waarom de economische crisis wel een positief effect zou hebben op fairtrade. ‘‘Kredietcrisis of niet, de idealistische consument doet zijn plicht.’’, dit is een uitspraak van E. Nieuwenhuis, uit de Volkskrant. In Nederland werd namelijk in 2008 voor maar liefst 28% meer besteed aan Max Havelaar-producten. Het is zeker dat de verkoop van fairtrade-producten is gestegen sinds de economische crisis. Dit is een goed teken, maar het zegt niet dat de crisis hier de reden van is. Hoe dan ook, verschillende onderzoeken hebben uitgewezen dat aan het einde van 2008, de verkoop van fairtrade-producten in Engeland gestegen is met 50%. Uit van het keurmerk Max Havelaar, blijkt dat in het begin van 2009 in België 20% meer fairtradeproducten verkocht zijn dan een jaar eerder. In Nederland was in het vierde kwartaal van 2008, toen de kredietcrisis in volle omvang was uitgebroken, de groei twee keer groter dan in de rest van het jaar. Ook nu nog is er sprake van een stijgende lijn. Een ander motief voor het positieve effect op fairtrade, is dat consumenten van fairtrade-producten veel waarde hechten aan het moraal erachter. Stel de consument moet bezuinigen, dan zullen ze niet stoppen met het kopen van fairtrade-prodcuten, dit wees een recent onderzoek uit. De koper zoekt in deze tijden van onzekerheid, vertrouwen. Eerlijke producten biedt dat vertrouwen en die zekerheid, die kopers bijv. niet kunnen vinden in hun baan, de economie, enzovoorts. Daarnaast worden kopers -door de crisis- zich steeds meer bewust van wat ze kopen, ze kijken zorgvuldiger naar wat ze kopen. Fairtrade Labelling Organisation International (FLO), een koepel van organisaties die keurmerken verlenen voor eerlijke handel, denkt er ook zo over. Een onderzoek uit juni 2008 toont aan dat 92% van de consumenten bereid is meer te betalen voor een product dat zeker aan etnische normen voldoet. Volgens ander onderzoek zou 68% van de kopers van producten die een goede zaak steunen, ook in crisistijden trouw blijven aan dat product. FLO zegt ook vanuit heel de wereld berichten te hebben dat de afzet van eerlijkehandelsproducten het laatste kwartaal van 2008 verder toenam. Alleen maar goed nieuws dus. Het gaat niet meer alleen om het bezuinigen, maar ook om wat het je ‘t geld waard is. Mensen gaan steeds meer nadenken over waar producten vandaan komen, hoe de producten zijn gemaakt, onder welke arbeidsomstandigheden etc. Uit een consumentenonderzoek is ook gebleken dat ‘eerlijke’ kopers met een lager inkomen -als gevolg van de crisis- niet zullen afzien van fairtrade aankopen, maar misschien wel zullen switchen naar een goedkoper fairtrade merk of winkel. Een laatste argument kan zijn dat de forse uitbreiding van het assortiment van de afgelopen tijd, het interessanter maakt voor mensen om fairtrade-producten te kopen. Daarbij is ook het aantal verkooppunten gestegen.

Er zijn echter ook een aantal argumenten die de stelling kunnen weerleggen. Allereerst publiceerde NCDO, een organisatie die het draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking wil bevorderen, cijfers waaruit bleek dat huishoudens minder aan eerlijke producten besteden. Dit is dus strijdig met stelling. Uit dit onderzoek bleek dat weliswaar veel meer huishoudens Max Havelaar-producten kochten, maar dat de waarde daarvan daalde. Fairtrade-producten zijn duurder vanwege het rechtvaardige loon en goede arbeidsvoorwaarden wat wordt gegarandeert. In tijden van crisis zijn mensen toch banger om geld uit te geven, en willen ze het liefst alles zo goedkoop mogelijk. Mensen gaan toch meer op de prijzen letten en dit gaat ten koste van de verkoop van eerlijke producten.

Zo, al met al, lijkt het erop dat de verkoop van eerlijke handel-producten stijgt, ondanks de crisis. Toch zijn er ook redenen gevonden waaruit blijkt dat de economische crisis geen positief heeft gehad op fairtrade. Voornamelijk de reden dat we toch met z’n allen meer geven om ons eigen hachie dan om die van een ander, is een onontkoombare. Aan de andere kant kan je ook zeggen dat mensen nu meer bewust boodschappen doen, in de zin van, meer nadenken over de achtergrond van een product. Waar en hoe is het gemaakt…? Tot slot nogmaals de vraag: wat zou jij kopen wanneer je kon kiezen tussen een goedkope, 30 cent, chocoladereep of een eerlijk geproduceerde reep van één euro?