Wat is de pedagogiek van Reggio Emilia

Wat is de pedagogiek van Reggio Emilia?

Tegenwoordig hoor je steeds vaker dat scholen gebruik maken van de pedagogiek van Reggio Emilia. Ook bij pabo´s, kinderopvangcentra en peuterspeelzalen hoor je van dit fenomeen. Het is zelfs zo populair dat leraren en managers van deze peuterspeelzalen seminars volgen over de pedagogiek van Reggio Emilia.

Wat houdt de pedagogiek van Reggio Emilia nu precies in? Waar komt het vandaan en hoe wordt het gebruikt in ons onderwijssysteem?

Lees hier alles over de pedagogiek van Reggio Emilia.

Wat is Reggio Emilia

Reggio Emilia is een stadje gelegen in Noord Italië en is de hoofdstad van de gelijkgenaamde provincie Reggio Emilia. Reggio Emilia verwijst dus naar een plaats en niet naar een persoon. In 1945 ontstond hier de eerste kleuterschool die volgens het principe van de pedagogiek van Reggio Emilia werkte. Dit ontstond uit onvrede bij een aantal ouders over het huidige onderwijs in Reggio Emilia. Zij wilden daarom een eigen kleuterschool oprichten.

Met geluk kwamen zij in contact met Loris Malaguzzi, een pedagoog en filosoof, die verschillende pedagogische en onderwijskundige idealen nastreefde. Tezamen met de ouders werd de eerste kleuterschool opgericht en kon hij zijn pedagogische ideeën verder ontwikkelen. Dit was een succes want hieruit zijn drieëndertig peuter- en kleuterscholen ontstaan die volgens het principe van Malaguzzi werken.

De scholen zijn onderverdeeld in scholen voor kinderen van 0 tot 3 jaar, de asilo nido genoemd en vergelijkbaar met onze kinderdagverblijven. Daarnaast zijn er schooltjes voor kinderen van 3 tot 6 jaar, scuole dell’ Infanzia genoemd, deze zijn vergelijkbaar met onze peuterspeelzalen en kleuterklassen.

Inmiddels bestaat deze aanpak al meer dan vijftig jaar en wordt de pedagogiek van Reggio Emilia nog steeds verder ontwikkeld door kinderen, ouders, begeleiders en pedagogen die in de stad wonen.

Wat is de visie van de pedagogiek van Reggio Emilia

De pedagiek van Reggio Emilia is ontwikkeld door Loris Malaguzzi. Hij werd geboren op 23 februari 1920 en overleed op 30 januari 1994, beide in Reggio Emilia. Zijn meest gevleugelde uitspraak was:"Een kind heeft honderd talen, maar de school en de samenleving stelen er negenennegentig van". Deze uitspraak vat het concept van Reggio Emilia goed samen.

De honderd talen slaan op de manier van communiceren. Kinderen kunnen hun potentie op meerdere manieren uiten. Zij kunnen zichzelf uitdrukken met gebaren, in dans, in muziek, in drama, in klei, op papier, in ballet, door te schrijven, door te tekenen. In elk van deze talen kan een kind tot bloei komen. Er zijn dus talloze mogelijkheden waarin kinderen kunnen communiceren, terwijl we gewend zijn alleen naar taal te kijken.

De visie van Reggio Emilia heeft drie uitgangspunten en gaat uit van wat kinderen wel kunnen en niet van wat kinderen niet kunnen. In praktijk blijkt namelijk dat kennis en vaardigheden al aanwezig zijn in kinderen. Een andere uitspraak van Malaguzzi is dan ook:" Kinderen hebben geen 'lege hoofden' die om opvulling vragen maar 'kinderhoofden dienen gevormd te worden' ". Door kinderen spelenderwijs te laten ontdekken, komt deze kennis tevoorschijn en kan tot ontwikkeling komen.

• Het eerste uitgangspunt van de visie gaat over de inrichting van de ruimtes waar kinderen zich bevinden op school of bij de opvang. Kinderen moeten worden uitgedaagd zodat ze gaan ontdekken en experimenteren. Hierdoor leren ze meer en gaan ze steeds meer kunnen. Men probeert dan ook in gebouwen de binnenruimtes te verbinden met de buitenruimtes.
• Het tweede uitgangspunt heeft te maken met het aanbieden van materiaal. Hierdoor kunnen kinderen zelf ontdekken en experimenteren. Zo kun je als docent bij biologie bijvoorbeeld een slak of een worm meenemen. Laat de kinderen vragen stellen aan de worm of slak en laat ze deze zelf beantwoorden of in de vorm van een klassengesprek. Ze kiezen op deze manier zelf wat ze willen weten over het dier.
• Het derde uitgangspunt hangt samen met het tweede punt en draait om kijken en luisteren naar objecten, maar ook van leraren en leiders die op een andere wijze kijken naar de ontwikkeling van de kinderen. Zij maken hiervan verslagen en laten de kinderen ontwikkelen in de richting die zij zelf aangeven. Hierdoor wordt bij de kinderen een eigen identiteit gecreëerd en komt creativiteit naar boven.

Door te beginnen met bovenbeschreven aanpak voordat de kinderen naar het reguliere onderwijs gaan, wordt een stevige basis gelegd. Hierdoor wordt het volgen van onderwijs en leren makkelijker voor de kinderen. Door kinderen zelf te laten ontdekken hoe ze willen leren, zijn ze sterker gemotiveerd. Zo beginnen ze op scholen die de visie van Reggio Emilia volgen, al met de Engelse taal op de leeftijd van twee jaar. De peuters leren dan simpel Engels dat past bij de belevingswereld van het kind. Vanaf groep vijf krijgen de kinderen tweetalig onderwijs, waardoor zij vloeiend meerdere talen leren spreken.

De pedagogiek van Reggio Emilia in praktijk

Wat de kinderen willen leren geven ze zelf aan. Dit betekent dus dat er veel vrijheid is en geen vast leerplan. De docenten en begeleiders observeren de kinderen voortdurend en spelen hierop in. Zij hebben met name een begeleidende rol. Als de kinderen op een gegeven moment veelal met iets bezig zijn, kunnen ze materiaal aanbieden wat hierbij past of iets gaan bezoeken.

Als het bijvoorbeeld herfst is en de kinderen hebben het over kastanjes en eikels dan kun je met de 

kinderen naar het bos en ze laten kijken, luisteren, laten zoeken naar alles wat met de herfst te maken heeft. Vervolgens kun je de kinderen laten spelen met materiaal dat ze mee hebben genomen uit het bos. Belangrijk hierbij is dat er van te voren geen opdracht wordt gegeven maar dat de kinderen zelf bepalen wat ze in het bos doen en wat ze eventueel met het materiaal gaan maken.

Een ander voorbeeld zijn bijvoorbeeld dieren. Hebben de kinderen het over olifanten, dan is het misschien leuk, indien mogelijk een tripje naar de dierentuin te plannen. Of als het over varkens gaat, een uitstapje naar de kinderboerderij te maken.