Wie was Mina Kruseman

Algemeen

In de tweede helft van de 19e eeuw leefde een van de grootste feministes uit de Nederlandse geschiedenis, zowel enorm bewondert als vreselijk verguist. Daarnaast was deze vrouw ook actrice en schrijfster. Vele feministes uit de 19e eeuw vernoemde zich naar hun grote voorbeeld: “Dolle mina’s”. Hun voorbeeld was Mina Kruseman, maar wie was zij nu eigenlijk.

Mina Kruseman

In Velp wordt op 25 september 1839 Wilhelmina Jacoba Pauline Rudolphine Kruseman geboren. Dochter van Hendrik Georg Kruseman en Jenny Dorothea Hermanie Cornelie Cantzlaar. De baby krijgt de roepnaam Mina en de bijnaam Frik(je). Georg en Jenny waren pas in januari dat jaar getrouwd.

Haar vader diende als officier in het Nederland-Indische leger. Wanneer de vierde dochter in 1843 wordt geboren gaat haar vader terug het leger in en vertrekt het gezin naar Nederlands Indië. In 1854 keert de tot generaal-majoor opgeklommen gepensioneerde Georg terug naar Nederland met zijn gezin. Het gezin gaat eerst in Den Haag wonen, dan verhuist het naar Ginneken in de buurt van Breda.

In 1859 sterft Mina’s moeder en gaat Georg met zijn vier dochters naar Brussel. Hiervandaan trouwt haar enig overgebleven zus met S.J. van Deventer. Haar andere twee zusters waren inmiddels overleden. Mina gaat studeren aan het conservatorium in piano en zang.

Mina als familievrouw

Haar grote afkeer van het huwelijk en de onderdanigheid van de vrouw aan de man zal mede te maken hebben met haar verbroken verloving. In 1865 heeft zij een verlovingsring om haar vinger van een man met de naam Vigne. Zijn vader wilde geen toestemming geven voor een huwelijk en dringt aan op het verbreken van de verloving. Dit betekende het einde van een relatie van wie Mina naar eigen zeggen “belachelijk” veel hield. Veel huwelijksaanzoeken volgen, maar Mina wil voorlopig van niets weten.

Toch zal Mina zich op een zeker moment in haar leven binden aan een man. In 1881 gaat zij in Indië samenwonen met F.J. Hoffman. Hij is schrijver, fotograaf en musicus. Mina is dan 42 en Hoffman in de twintig. Zij gaan uiteindelijk in Rome wonen, waar twee dochtertjes geboren worden die heel jong sterven. Wederom in haar leven heeft Mina een schandaal veroorzaakt. Daarna gaan ze naar Frankrijk, naar een voorstad van Parijs (Boulogne-sur-Seine). Daar overlijdt haar vriend in 1918. Vier jaar later sterft Mina daar ook, op 2 augustus 1922; 82 jaar oud.

Mina als zangeres

Na de afronding in 1870 aan het conservatorium vertrekt Mina in juni 1871 naar Amerika om daar haar carrière te gaan opbouwen als zangeres. Ze vertrekt eerder uit Parijs aangezien de Frans-Duitse oorlog was uitgebroken (juli 1870-mei 1871). Ze neemt de artiestennaam “ Oristorio di Frama” aan. Aangezien ze geen geld had om een eigen reclamecampagne te voeren en ze niet bereid was om in te gaan op de eisen van haar managers, was haar zangcarrière gedoemd te mislukken en van korte duur.

In 1872 is ze terug in Parijs en ontmoet daar Alexandre Dumas (schrijver van onder andere de drie musketiers).

De auteur en actrice Kruseman

In Amerika heeft ze het script geschreven van het boek “ Een huwelijk in Indië”. Dit boek wordt in 1873 uitgegeven. Het boek was snel uitverkocht; een doorlopende aanklacht tegen het huwelijk. De hoofdrolspeelster is Louise van Amerongen die door haar ouders wordt uitgehuwelijkt. In de tijd dat Mina leefde had een vrouw bijna geen eigen zeggenschap meer na het aangaan van een huwelijk, niet over haar zelf, haar eigendommen of haar kinderen. Mina verzette zich hier hevig tegen, want een vrouw is een mens en geen eigendom van een ander.

Van haar roman “De Echtscheiding” heeft Mina een toneelbewerking gemaakt. Hieruit heeft ze fragmenten voorgelezen tijdens haar vele lezingen van 1874. Het toneelstuk zelf heeft maar 6 voorstellingen overleeft. Uiteraard was ze in haar eigen stuk de hoofdrolspeelster.

Ook speelde ze de hoofdrol in “Vorstenschool” van Multatuli. Mina was op dat moment een grote vriend van de schrijver, welke tijdens de repetities van het toneelstuk ontaarde in enorme ruzies. Multatuli was het namelijk geheel niet eens met de manier waarop Mina de hoofdrol vertegenwoordigde. De ruzie werd in het theater en in het openbaar uitgevochten.

Nederlands-Indië

Het is augustus 1877. Van de ene op de andere dag vertrekt Mina naar Nederlands-Indië. Haar argument om te vertrekken is dat ze naar rust verlangt en genoeg heeft van Nederland waar haar artistiek kunsten niet worden gewaardeerd.

Vlak voordat ze weggaat ontketend ze nog een schandaal. Ze publiceert de autobiografie met de titel “Mijn leven”. Drie delen heeft ze de vele brieven geciteerd die zij vanuit haar familie-, vrienden- en kennissenkring heeft ontvangen en geschreven. Vele teksten in de brieven waren nooit geschikt voor publicatie. Met het schrijven van dit boek heeft zij vele vrienden verloren en heel veel woede op haar hals gehaald.

Ook hier begint ze het met geven van lezingen, maar bereikt er erg weinig mee. Wanneer zij in 1878 verhuist naar Soerabaja gaat zij Indonesische en Chinese meisje onderrichten in zelfbewustheid en bracht hen de emancipatiegedachte bij. Ook geeft Mina piano-, zang- en toneelles. Dit blijft ze doen tot ze met haar vriend naar Rome vertrekt.

Publicaties

• 1873; Een huwelijk in Indië
• 1873; De moderne Judith
• 1874; Meester Kritiek
• 1877; Mijn leven
• 1879; Willen en handelen