Andermans fouten

Probleem

Gebroken glas
Met onze eigen fouten hebben we vaak geen enkel probleem. Vaak zien we onze eigen fouten niet eens. Ons grootste probleem zijn vaak de fouten van anderen. Waarom zien ze hun fouten niet? Waarom willen ze niet naar ons luisteren als we hun wijzen op hun fouten? Waarom worden ze zo opstandig als we hun op hun fouten wijzen? Waarom luisteren ze wel als er geld tegenover staat of als hun baas hun aanspreekt? Wat is dat toch?

Fouten

Stenen roos
Het begint eigenlijk allemaal met de vraag:
Wat zijn fouten?

Een eenvoudig antwoord is:

Alles wat verkeerd is.

Maar dan weet je nog niets. Want wat is “alles” en wat is “verkeerd”.

Misschien is het handiger om te stellen dat fouten maken menselijk is. Waarbij onze grootste fout vaak is dat we denken perfect te moeten zijn. Dan is een fout dus bijvoorbeeld een situatie waarin je als mens ontkent dat je mens bent. Maar dat is slechts een enkele situatie waarin je fout bent. We kunnen hieruit wel concluderen dat een fout een afwijking van een gewenste situatie is. Waarbij de gewenste situatie de norm wordt op basis waarvan de huidige situatie beoordeeld wordt.

Maar een afwijking van een norm is niet de enige definitie die je kunt gebruiken voor het begrip fout. Want als ik schrijf dat 1 + 1 = 3 dan ziet iedereen meteen dat dat fout is. Maar het is niet fout omdat de norm is dat 1 + 1 = 2. Het is fout omdat we nu eenmaal afgesproken hebben dat twee dingen of twee woorden of twee mensen niet hetzelfde is als drie dingen of woorden of mensen. Hoewel we natuurlijk altijd kunnen afspreken dat twee wordt aangeduid met het symbool 3 en drie aangeduid met het symbool 2. Terwijl een norm vaak niet afgesproken wordt maar in het dagelijkse leven tot stand komt, omdat we stilzwijgend overeenkomen dat mensen volgens bepaalde regels moeten leven en zich aan regels moeten houden. Waarna we de regels vaak omzetten in normen. Zo is iemand discrimineren op basis van zijn seksuele voorkeur, geslacht, leeftijd, religie en ras een norm die vervolgens weer is vastgelegd op papier in dit specifieke geval in de grondwet. Als je discrimineert ben je dus fout.

⬙ Index

Twee soorten

Er zijn blijkbaar twee soorten fouten. Absolute fouten, waarvan duidelijk te zien is dat ze fout zijn. Verkeerd optellen of vermenigvulden is daar een voorbeeld van. Of rechtsafslaan waar je linksaf
Gebroken roos
moet. Of een operatieklem in een lichaam laten zitten na een operatie. Dat zijn allemaal absolute fouten, niet omdat ze van een norm afwijken maar omdat ze een bestaande situatie verslechteren. Hoewel drie taarten krijgen als je er twee besteld hebt vaak niet fout gevonden wordt. Zeker als je maar voor twee taarten hoeft te betalen.

Relatieve fouten

De meeste problemen hebben we met het maken van relatieve fouten. Waarbij we elkaar vervolgens vooral aanspreken alsof het absolute fouten waren die voorkomen hadden kunnen worden. Waardoor de relativiteit van de fout onder het kleed wordt geveegd. Zo discrimineren we er lustig op los. Blanke jonge mannen krijgen in veel plaatsen in Nederland nog steeds makkelijker werk dan gekleurde Nederlanders. Zelfs als die gekleurde Nederlander een betere werkhouding heeft en hoger opgeleid is. Mensen houden er nu eenmaal meer van om zichzelf te herkennen in anderen dan kennis te maken met wat ze niet kennen.

Relatieve fouten zijn dus fouten die er eigenlijk alleen zijn als je een norm stelt. Bijvoorbeeld:

Je moet iedereen gelijk behandelen.

Wat niet kan, want niemand is gelijk.

Of:

Je moet net zo gelukkig worden als ik.

Wat niet kan, want “gelukkig zijn” is een persoonlijk gevoel en heeft voor iedereen een andere oorzaak.

Of:

Je moet net zo succesvol zijn als ik.

Wat niet kan, want ieder mens is uniek en heeft dus zijn eigen norm voor wat succesvol zijn is. Voor de ene mens betekent succesvol zijn bekend zijn bij veel mensen. Terwijl voor een ander mens het betekent dat je jezelf door en door kent, maar niemand anders je kent. Voor een derde betekent succesvol zijn iedereen laten doen wat hij wil. Terwijl voor een vierde juist geldt dat succesvol betekent dat hij doet wat hij zelf wil. Als geval drie, de machtswellusteling, geval vier, de zelfstandige, ontmoet en geval vier is succesvol dan is geval drie mislukt want hij heeft niet iedereen kunnen laten doen wat hij wil. Maar daarmee is hij nog niet fout.

⬙ Index

Niet fout

Het punt met relatieve fouten is dus dat ze eigenlijk niet bestaan.
Gebroken spaarvarken
Het is een kwestie van de norm die je hanteert of je iets een fout noemt of niet. Verwijder of verander de norm en plots ben je niet meer fout of waar je eerst foutloos was ben je nu fout. Een mooi voorbeeld is het boetebeleid op het gebied van te hard rijden. Mocht je vroeger overal in de stad vijftig rijden met je auto, tegenwoordig moet je goed opletten, dat je niet in een dertig kilometer zone zit. Want voordat je het weet heb je een boete.

Met uitzondering dus van absolute fouten, waarbij je kunt stellen dat iedereen het er mee eens is dat het fout is als het fout is zijn eigenlijk alle andere fouten geen fouten. Ze zijn meer verschillen van mening over wat nu wel of niet een goede zaak is voor iedereen. Waarbij het uiteindelijk dus niet gaat over de fouten die anderen maken, maar de waarden die anderen nastreven. Blijf je toch met de vraag zitten:

Waarom zien anderen hun fouten niet?

Misschien wel omdat ze wat ze doen niet vanuit dezelfde norm beoordelen. Misschien doen we er dan ook beter aan om de fouten van anderen minder zwaar op te nemen en te kijken naar het waarom wij ze fout vinden.

⬙ Index

Extra

Afbeeldingen

Index van koppen

☒ Inleiding
☓ Fouten
☠ Twee soorten
✕ Relatieve fouten
✖ Niet fout
Extra
Afbeeldingen
✗ Index van koppen