Luisteren begint met
Luisteren
Als mensen iets goed kunnen dan is dat horen, behalve natuurlijk als we doof zijn. Maar voor iedereen die niet doof is, is horen het makkelijkste wat er is, je hoeft er helemaal niets voor te doen. Je oren staan namelijk altijd open. Zelfs als we slapen doen onze oren het, want ieder vreemd geluidje maakt ons wakker en niet slaperig wakker, maar actief wakker. Soms zelfs zo wakker, dat we van angst verstijfd rechtop in ons bed zitten. Vandaar ook het advies van veel artsen om te zorgen voor een rustige slaapomgeving. Vandaar ook dat uit onderzoek blijkt dat mensen die in een lawaaierige omgeving slapen, zoals in de buurt van vliegvelden en autosnelwegen, een slechtere slaap hebben dan mensen in natuuromgevingen.
Horen of Luisteren
Horen is het makkelijkste wat mensen kunnen, onze oren werken zelfs al in de baarmoeder van onze moeder. Met als gevolg dat we de stem van onze moeder uit duizenden kunnen herkennen. We worden als baby zelfs rustig van het hartritme van onze moeder, tenminste als onze moeder een rustig ritme heeft. We mogen dus zelfs aannemen dat stress tijdens de zwangerschap tot een onrustige baby in de baarmoeder leidt. Wat weer niet goed is voor onszelf en de ontwikkeling van onze baby.
Doelgericht horen
Maar horen en luisteren zijn twee verschillende activiteiten. Horen dat doen we de hele dag, zelfs als we slapen. Luisteren is echter een bewuste activiteit, luisteren zou je de gerichte vorm van horen kunnen noemen. Maar dan moet je ook meteen stellen dat we twee vormen van luisteren hebben. De eerste vorm is die waarbij we luisteren om iets te horen, je zou het ook de filter vorm van luisteren kunnen noemen. Je probeert met luisteren te ontdekken of je iets specifieks hoort. Het is dus een doelgerichte vorm van horen. Deze vorm van luisteren gebruik je bijvoorbeeld als je een vreemd geluid hoort uit de wasmachine of de keuken. Vervolgens probeer je je te richten op wat je hoort en vast te stellen of het iets bijzonders is of iets waar je je niet druk over hoeft te maken. Je hebt met het luisteren een duidelijk doel, je horen zo richten dat je een mogelijk probleem kunt oplossen.
Dat zou je dus de doelgerichte vorm van horen kunnen noemen. Het is gericht op wat je hoort en vaststellen of het een probleem is. De andere vorm van luisteren is ook doelgericht maar het doel is niet probleem oplossend, het is eerder een vorm van luisteren om problemen te voorkomen. Maar het soort probleem dat je wilt voorkomen is een sociaal probleem.
Sociaal luisteren
De tweede vorm van doelgericht horen zou je sociaal luisteren kunnen noemen, bij gebrek aan een beter begrip. Met sociaal luisteren bedoel ik hier niet luisteren om de lieve vrede te bewaren.
Met sociaal luisteren bedoel ik luisteren omdat je in een sociale interactie zit met een ander mens of een groep andere mensen. Het doel van dit luisteren is ook niet om de lieve vrede te bewaren, door je aan de groep aan te passen, maar luisteren naar wat de ander bedoelt met wat hij communiceert . Het doel van sociaal luisteren is dan niet de lieve vrede bewaren, door je aan te passen, maar de lieve vrede bewaren door de ander centraal te zetten in de interactie. Je probeert dus te voorkomen dat de vrede verstoord wordt, doordat je, zoals dat eufemistisch heet, “echt” luistert. Hier wordt met “echt” bedoeld dat je dat wat de ander zegt centraal stelt en niet dat wat je zelf wilt zeggen. Je bent dus niet aan het horen of de ander al gestopt is met praten, zodat jij je zegje kunt doen. Je bent aan het luisteren naar wat de ander zegt om te begrijpen wat de ander je probeert te vertellen.
Waar sociaal luisteren eigenlijk vanuit gaat is dat alle partijen in de interactie gelijkwaardig zijn. Daarnaast gaat het uit van het principe dat praten moeilijker is dan luisteren. Het blijkt namelijk steeds weer dat het ongelofelijk moeilijk is om de gedachten die we als mens hebben zo te verwoorden dat ze door anderen begrepen worden. Kijk bijvoorbeeld naar het gebruik van jargon door experts. Dit is in de kern niet bedoeld om anderen te verwarren, maar bedoelt om ervoor te zorgen dat we bepaalde innerlijke begrippen met behulp van een binnen de groep afgesproken defintitie communiceren. Het doel van jargon is dus het voorkomen van verwarring als we met elkaar praten. Door het gebruik van vaste begrippen voor bepaalde innerlijke gedachten weten we dat de ander ons kan en zal begrijpen. Dat het gevolg van het gebruik van jargon vaak anders is weten we allemaal, zeker als we als leek te maken krijgen met een expert. De expert is door zijn jargon gebruik onbegrijpelijk geworden. Hier komt dus sociaal luisteren om de hoek kijken. Overigens wel sociaal luisteren van beide kanten, zowel de leek als de expert moet sociaal luisteren.
Sociaal luisteren
Maar hoe doe je dat dan sociaal luisteren. Wat heb je daarvoor nodig? In de volgende artikelen op LeerWiki worden een aantal tips gegeven:
- Hoe goed te luisteren naar anderen
- Tips om actief te luisteren
- 7 tips voor beter en effectief luisteren
De belangrijkste tip die echter te geven is, is:
“Stop met bezig te zijn met wat je zelf wilt gaan zeggen.”
Ten eerste hindert het je bij te horen wat de ander probeert te zeggen. Ten tweede maak je het jezelf onmogelijk om een echt antwoord te geven op wat de ander je vertelt. Want hoe kun je werkelijk met iemand in gesprek zijn als je eigenlijk alleen maar gezegd wilt hebben wat jij wilt zeggen. Dan ben je niet in gesprek, maar bezig met het uitwisselen van woorden, zinnen en meningen.
Luisteren begint dus met het jezelf ondergeschikt maken aan het gesprek. Niet omdat het gesprek of de ander belangerijker is, maar omdat een gesprek alleen mogelijk is als alle deelnemers luisteren. Luisteren begint dan ook met te beseffen dat een gesprek pas mogelijk is als je jezelf net zo belangrijk wilt vinden als de ander waarmee je praat en het gesprek. Sociaal luisteren betekent dus beginnen met luisteren en niet denken dat je het al gehoord hebt.
Laten we dus een beginnen met sociaal luisteren, omdat het belangrijk is voor ons allemaal. Luisteren begint dan ook met de juiste houding ten opzichte van het gesprek.