Het model van menselijke ontwikkeling

Ontwikkeling

De eerste vraag die bij mij opkomt als ik het heb over ontwikkeling is: Wat is dat dan? Is ontwikkeling een proces van slechter naar beter. Of is ontwikkeling een toestand waarin je je bevindt. Of is ontwikkeling een proces van onderontwikkeld naar ontwikkeld. Wat is ontwikkeling? Wat ik wel weet is dat er heel veel modellen zijn die gekoppeld zijn aan verschillende soorten ontwikkeling. Zo heb je de wetenschappelijk empirische cyclus, gekoppeld aan informatie ontwikkeling. Er is de Deming circle, wat slaat op productie verbetering. Je hebt het leermodel van Kolb, gericht op kennisontwikkeling. In de kern zijn de drie modellen hetzelfde.

Ontwikkelingsmodellen

Hoewel het zo op het eerste oog moeilijk is om ontwikkeling te definiëren, is er wel inzicht te krijgen in hoe ontwikkeling verloopt. Zeker als je kijkt naar hoe modellen als de wetenschappelijk empirische cyclus, de Deming cirkel en het leermodel van Kolb zijn gevormd. Alle drie de modellen zijn namelijk cyclisch. Ze beginnen op een bepaald punt dat een bepaalde actie oproept. Vervolgens leidt die actie tot een vervolg actie, die uitmondt op het startpunt. In de wetenschappelijke empirische cyclus is het beginpunt de waarneming van een gebeurtenis in de werkelijkheid. In de Deming cirkel is dat een plan. Terwijl het leermodel van Kolb stelt dat ieder punt in het model een startpunt is.

Laten we eens kijken hoe de modellen er uitzien.

Wetenschappelijk empirische cyclus

De wetenschappelijk empirische cyclus begint met het observeren van de werkelijkheid. De volgende stap is het analyseren van de observatie en het formuleren van hypotheses. Vervolgens worden er op basis van de hypothese onderzoeksvoorstellen geformuleerd. Waarna middels onderzoek de hypothese wordt getoetst. De uitkomsten van het onderzoek worden tot slot geëvalueerd aan de hand van de waarnemingen gedaan in de werkelijkheid en de geformuleerde hypotheses. Om op die manier vast te stellen of de hypothese klopt. Waarna er geconcludeerd wordt of de hypothese een correcte voorstelling is van de werkelijkheid die werd waargenomen of verworpen moet worden als onjuist. Waarna we weer beginnen met observeren om vervolgens te induceren, te deduceren, te toetsen en te evalueren.

Het doel van deze reeks stappen is het vergroten van onze kennis van de werkelijkheid op een objectieve manier die voor iedereen met dezelfde middelen te herhalen is.

Deming circle

De bedenker van de Deming circle is niet Edward Deming maar Walter Shewhart. De cirkel of cyclus is echter bekend geworden door Deming. Waar de cyclus van Walter Shewhart op neerkomt is dat je eerst een plan maakt, je plan vervolgens uitvoert, controleert of de uitvoering volgens plan is gegaan, waarna je op basis van je conclusies uit de controle actie onderneemt. De Shewhart of Deming circle wordt daarom ook wel de PDCA cyclus genoemd naar de afkorting van Plan, Do, Check, Act.

Het doel van deze cyclus is het verbeteren van een proces. Wat eigenlijk betekent dat je binnen het plan proces een PDCA cyclus hanteert en binnen de doen fase en tijdens de controle en de uitvoering. Je past dus voortdurend het plannen, doen, controleren en actie ondernemen toe. In een tekening zou dat er zo uitzien:

In de wiskunde zouden ze dit een Mandelbrot set noemen. In gewone spreektaal heet dit ook wel het Droste effect.

Kolb leermodel

Het leermodel van Kolb stelt dat mensen volgens een bepaald aantal vervolg stappen leren. Waar iemands leerproces begint verschilt per mens. De stappen in het leerproces doorloopt echter iedereen:

• Ervaren
• Analyseren
• Concluderen
• Uitvoeren

Dus de ene persoon begint zijn leerproces met een ervaring, terwijl een ander het liefst begint met een conclusie, terwijl een derde liever begint met analyseren. Om te leren doorlopen mensen dus alle vier de stappen volgens Kolb. Waardoor je kunt zeggen dat iemand van onbekwaam verandert in bekwaam. Dat leidt tot het kwadrant bewust versus bekwaam.

Het leermodel van Kolb leidt dus tot een toename van bekwaamheid.

De overeenkomst

Naast het feit dat zowel de wetenschappelijk empirisch cyclus (WEC), de Shewhart/Deming cirkel (of PDCA cyclus) en het leermodel van Kolb een cyclisch model zijn, is er dus nog een overeenkomst tussen de modellen. Alle drie de modellen kennen een vorm van kennis toename. In het geval van de WEC gaat het om meer inzicht in de observeerbare werkelijkheid. In het geval van de PDCA cyclus gaat het om meer inzicht in het realiseren van een plan of product. Terwijl het leermodel van Kolb leidt tot een toename in het vermogen om iets te kunnen of uit te voeren.

De verschillen

Natuurlijk zijn er verschillen tussen de drie modellen, hoewel je ze wel alle drie kunt gebruiken op het gebied van de andere. Zo is het WEC model specifiek gericht op het creëren van structuur binnen het wetenschappelijk onderzoek. Maar met de PDCA cyclus kun je werken aan het verbeteren van de manier waarop je als wetenschapper de WEC toepast. Het leermodel van Kolb lijkt specifiek bedoelt voor omgevingen waarin geleerd wordt. Maar aangezien dat eigenlijk ieder moment van een mensenleven is, is het leermodel altijd toepasbaar. Verder is het model natuurlijk toepasbaar op het leren van de wetenschappelijk empirische cyclus en de PDCA cirkel. Maar ook is het mogelijk om met de PDCA cirkel de kwaliteit van het leermodel te vergroten, door tijdens iedere fase van het leerproces te kijken of alles volgens plan loopt. Maar wat misschien nog wel vreemder is, is dat de WEC ook toepasbaar is op de PDCA cirkel en het leermodel van Kolb. Want met behulp van de wetenschappelijk empirische cyclus is het mogelijk om te onderzoeken of de PDCA cirkel of het leermodel van Kolb wel echt leiden tot het doel dat ze stellen.

Nog één observatie

Waar eigenlijk alle drie de cyclische modellen op neer komen is dat de mens aan een proces begint en in de loop van dat proces iets leert door het proces te evalueren. De kern van alle drie de modellen is dus ergens aan beginnen en terwijl je bezig bent kijken hoe alles verloopt. In de kern is dat ook hoe mensen veel handelingen uitvoeren. Zelfs zoiets simpels als lopen is voortdurend onderhevig aan het cyclische proces van plannen, uitvoeren, waarnemen, conclusies trekken, handelen en van voren af aan beginnen. Waarbij ons brein zelfs multitasking toepast. Want ons brein controleert niet alleen of het lopen nog steeds goed gaat, het houdt ook voortdurend in de gaten of ons lopen ons ook in de goede richting brengt. Ons brein zorgt er dus niet alleen voor dat we niet vallen, maar ook dat we niet in zeven sloten tegelijkertijd vallen.

Conclusie

De menselijke ontwikkeling kent een cyclische ontwikkeling van ontwetendheid of onbekwaamheid naar kennis bezit en bekwaamheid. Het ontwikkelingsproces van onwetendheid naar kennis bezit verloopt meestal bewust of onbewust via de wetenschappelijk empirische cyclus. Onze bekwaamheid ontwikkelt zich volgens het proces zoals door Kolb beschreven in zijn leermodel. Het verbeteren van beide processen kun je realiseren door de plan, do, check and act cirkel van Shewhart of Deming toe te passen.

Waar het bij menselijke ontwikkeling dus op neerkomt is dat het een cyclisch proces is, waarbij we onszelf verbeteren door te leren van wat we aan het doen zijn.

Afbeeldingen

• Fractal door pschubert
• WEC door Normyo
• PDCA door Normyo
• Bewust versus bekwaam door Normyo
• Groei door Penywise