Twee keuzes
Inleiding
Belonen
Als mens hebben we in dit leven twee keuzes als het gaat om beloningen innen. We kunnen direct beloond willen worden of we kunnen een uitgestelde beloning kiezen. Voor de directe beloning geldt eigenlijk dat je daarbij alleen maar voor je eigen voordeel kunt kiezen. Terwijl bij de uitgestelde beloning je kunt kiezen om ook anderen te laten delen in de beloning. In sommige culturen is de directe beloning veel belangrijker dan de indirecte. Maar de keuze komt in ieder cultuur voor.
Beloningen
Er zijn vele vormen van beloning. Maar een paar bekende zijn voedsel en drinken. Het gevoel dat we van eten en drinken krijgen zijn beloningen voor het feit dat we geluisterd hebben naar ons honger- en dorstgevoel. Dit zijn ook voorbeelden van directe beloning. We stellen onze behoefte om te eten en drinken misschien uit tot een beter moment, maar we stellen het niet uit voor een grotere beloning. We hongeren onszelf niet uit omdat we het idee hebben dat daarna het eten nog lekkerder zal smaken. We gebruiken voedsel en drinken echter niet alleen om onszelf te belonen voor het luisteren naar ons hongergevoel. We gebruiken voedsel bijvoorbeeld ook om onszelf te belonen als we iets goed hebben gedaan. De mensheid heeft zelfs allerlei beloningsvoedsel bedacht zoals gebak, taart, snoep, enzovoort dat als beloning kan dienen.
Voedsel en drinken zijn dan ook de simpelste vormen van beloning, dat zie je ook terug in de motivatiepyramide van Maslow, waarin lichamelijke veiligheid en voedsel en drinken als eerste bevredigd moeten zijn.
Maar voedsel en drinken en een gevoel van veiligheid zijn niet de enige vormen van beloning die wij mensen kennen. We hebben bijvoorbeeld ook het gevoel van erkend worden door anderen of het behoren tot een sociale groep. Het gevoel dat we krijgen van het helpen van anderen vormt bijvoorbeeld ook een vorm van beloning, helemaal als die ander ons daarvoor bedankt. Dan geeft het winnen van anderen tijdens wedstrijden ons ook een gevoel dat we zien als een beloning. We zien geld verdienen als een beloning. Ook het gevoel dat we krijgen als we ons werk goed gedaan hebben is een vorm van beloning. Flow is een vorm van beloning voor het feit dat we uitdagend werk doen dat onze volledige aandacht vraagt, waardoor we onszelf en de tijd vergeten. Maar ook kijken naar mooie dingen of mooie activiteiten kunnen ons gevoel voor beloning stimuleren. Er zijn dus nogal wat vormen van beloning die we direct ervaren, ondanks het feit dat we ze vaak uitstellen tot een bepaald moment. Zo vinden we het bijvoorbeeld heerlijk om in spanning af te wachten wat onze cadeaus zullen zijn tijdens pakjesavond. We kennen dus ook het gevoel van uitgestelde beloning.
Beloning uitstellen
In de loop der jaren hebben we echter geleerd dat het slim kan zijn om onze beloning uit te stellen. Veel van onze activiteiten zijn daar opgebaseerd. Zo stellen veel ondernemers het innen van hun winst uit tot het moment dat de waarde van hun bedrijf zo groot is, dat het meer opbrengt dan wanneer ze de winst jaarlijks of maandelijks hadden geïnd. Veel topmanagers maken afspraken over uitgestelde beloningen in de vorm van afscheidspremies en ruime pensioenregelingen. Of zoals Wim Kok dat ooit noemde: exorbitante zelfverrijking.
Onderzoek naar beloning heeft zelfs aangetoond dat mensen die goed instaat zijn beloning uit te stellen het vaak economisch beter doen dan mensen die directe beloning willen ervaren. Waar de laatsten vaak in het criminele vakgebied terecht komen, daar bekleden de eersten vaak goed betaalde en hooggewaardeerde functies.
Maar dat is niet het enige voordeel van beloning uitstellen. Door het verkrijgen van je beloning uit te stellen kun je vaak veel vrienden maken. Het uitstellen van beloning maakt het namelijk mogelijk om samen te werken en zo een veel grotere beloning te realiseren voor alle deelnemers. Maar om die grotere beloning op te kunnen strijken, moet je dus bereid zijn om de snelle beloning uit te stellen. Het kost ten slotte tijd om veel geld bij elkaar te brengen om die grotere beloning te betalen. Dat is echter ook meteen wat uitgestelde beloning vaak moeilijk maakt voor de meeste mensen. Ze hebben de keuze tussen een direct zichtbare en aanwezige beloning of een uitgestelde en misschien wel nooit gerealiseerde beloning. De meeste mensen kiezen dan voor de directe beloning. Hoewel ze later wel jaloers zijn op de persoon die wilde wachten op de grotere beloning, die ook werkelijk die grotere beloning ontving.
Overigens zouden we het geld nooit hebben kunnen uitvinden als we niet al heel vroeg in het bestaan van onze soort hadden geleerd wat uitgestelde beloning is. Want als er iets uitgestelde beloning is, dan is dat wel geld.