Vorstschade aan wegen

Inleiding

In Nederland waren wij nog niet heel erg bekend met vorstschade aan wegen tot de winter van 2009 – 2010. Deze winter was niet zozeer streng te noemen. De temperatuur in De Bilt, het meteorologisch hoofdstation in het midden van Nederland en daarom de graadmeter van het gemiddelde in heel Nederland, lag op 1,1 graden tegen 3,3 graden normaal. Erger dan kou voor de wegen is de neerslag en daarmee gepaarde of later komende vorst.

Hoe gaat de vorstschade in zijn werk

Het proces wat schade aan de wegen toebrengt heet vorstverwering . Dit is het proces waarbij het nadat de neerslag en dan voornamelijk in vloeibare vorm binnendringt in het asfalt en schade veroorzaakt. Het sijpelt binnen in de spleten en holtes van het asfalt. Wanneer het vervolgens ’s nachts bevriest leidt het ertoe dat het asfalt uiteengedrukt wordt, breekt of versplintert. De verklaring hiervoor is dat water uitzet als het bevriest. En deze uitzetting dus krachtig genoeg is om asfalt te splijten. Wanneer er vervolgens gaten in het wegdek ontstaan kan het water wat overdag weer is gesmolten zich verder verspreiden en ’s nachts op dezelfde wijze nog meer schade veroorzaken. Bovendien is er veel schade door de daaropvolgende “rafeling”, dit is het losraken van de stukjes asfalt. Bij ZOAB zijn de asfaltdeeltjes niet goed verbonden door de poreuze structuur waardoor bij intensief verkeer de deeltjes snel kunnen losraken als er al een klein gat is. Door dit alles kan in een vorstperiode van enkele weken voor miljoenen of tientallen miljoenen schade ontstaan aan ons Nederlandse wegenstelsel.

Ontstaat er dan schade bij elk soort wegdek?

Nee, het enige wegdek waar merkbare schade is en acute reparatie behoeft is het zogenaamde ZOAB . Letterlijk betekent het Zeer Open Asfalt Beton. Het is een poreus soort asfalt die in Nederland wordt neergelegd om de vele voordelen. Het is namelijk fluisterstil, vandaar de naam fluisterasfalt. Bovendien heeft het een perfecte waterafvoer waardoor er geen glijpartijen op de snelweg ontstaan vanwege aquaplaning. Daarnaast is er veel minder opspattend water waardoor gevaarlijke situaties worden vermeden bij hevige regenval. Maar door die poreuze structuur treedt er dus bij koude neerslagwinters vorstverwering op.

Maar kan de schade zo hoog oplopen?

Zeer zeker. De beruchte winter 2009 had 430 kilometer snelweg met de genoemde schade. Dat zijn dus al die langwerpige gaten van enkele tientallen centimeter lang bij elkaar opgeteld. Daarom moeten er al snel een à twee rijbanen worden afgesloten. Men kan al nagaan wat de schade is aan het economische verkeer. De directe kosten van reparatie werden geschat op 49,5 miljoen euro in de winter 2009-2010. Daarnaast is er indirecte gevolgschade. Vrachtwagens die te laat op hun bestemming zijn, met vertragingsschade als gevolg. Mensen te laat op hun werk. Het kan de economie miljoenen kosten.

Alternatieven

Ondanks de vorstschade, de hoge kostprijs en de beperkte levensduur wegen de voordelen van ZOAB toch op tegen de nadelen op snelwegen. Andere soorten asfalt als Dicht Asfalt Beton (DAB), voornamelijk gebruikt op autowegen, en Steenmastiekasfalt (SMA), wat te vinden is binnen de bebouwde kom, hebben hun voordelen voor de genoemde wegen. DAB vanwege lage kostprijs en lange levensduur. SMA vanwege de weerstand die het biedt tegen vervorming, er wordt namelijk meer geremd binnen de bebouwde kom, en de kortere remweg, zeer geschikt voor in woonwijken.

Conclusie

Snelwegen maken echter een grote impact op de omgeving en dan voornamelijk vanwege het geluid. ZOAB kan het geluidsniveau tot 4 dB verminderen. Dat lijkt weinig, maar voor omwonenden is het net de draai aan de volumeknop die het leven wat rustiger maakt. Men zal de vorstschade van het asfalt dan maar voor lief moeten nemen. Laten we dan maar hopen dat de klimaatverandering er iets aan kan doen, heeft het broeikaseffect toch ook nog zijn voordelen!