ID-kaart gratis, nu ten onrecht betaalde leges terugvragen
Inleiding
Degene die in Nederland een juridische procedure opstart, dient zich te realiseren dat dit een kwestie van een lange adem kan worden. De persoon die, in 2004, een (bestuursrechtelijke)procedure opstartte inzake het feit dat hij het niet eens was met de heffing van leges voor een Nederlandse identiteitskaart, zal nooit hebben kunnen vermoeden dat deze kwestie uiteindelijk door het hoogste Nederlandse rechtscollege, de Hoge Raad, ruim zeven jaren later, in 2011 beslist zou worden en dat dit een nationale uitwerking zou krijgen.
Leges
Leges worden ook wel retributies genoemd. Een retributie wil zeggen een betaling aan de overheid waar een individueel aanwijsbare tegenprestatie van die overheid tegenover staat. Het gaat om een bedrag dat betaald moet worden aan de overheid (of aan een bevoegd gezag) voor het gebruik van hun diensten of producten. De leges worden geheven van de aanvrager van de dienst dan wel van degene ten behoeve van wie de dienst is verleend.
Uitspraak Hoge Raad
In de hieronder opgenomen uitspraak van de Hoge Raad, wordt duidelijk gemotiveerd, waarom de heffing van leges niet mogelijk is. Kort samengevat is er geen individueel aanwijsbare tegenprestatie van de overheid, waardoor de kern van de legesheffing komt te vervallen.
(Hoge Raad, 09-09-2011, 10/04967, BQ4105 Gemeentewet artikel 229 leges)
De Hoge Raad oordeelt dat met een ID-kaart naar zijn aard in mindere mate een individueel belang is gemoeid dan met een rijbewijs of een paspoort.
Belanghebbende (X) vraagt op 16 juli 2004 bij de gemeente Leudal een rijbewijs en een Nederlandse identiteitskaart (ID-kaart) aan. Nadat Rechtbank Roermondhet beroep van belanghebbende ongegrond heeft verklaard, overweegt Hof ’s-Hertogenbosch in hoger beroep dat in ieder geval met de invoering van de algemene identificatieplicht bij de Wet op de uitgebreide identificatieplicht (WUID) van 24 juni 2004, Stb. 2004, 300 het publieke belang bij het bezit van een identiteitskaart zozeer is gaan overheersen dat het individuele belang bij het bezit daarvan van ondergeschikte betekenis is. Legesheffing is niet langer mogelijk, aldus het hof. De Hoge Raad oordeelt dat met een ID-kaart naar zijn aard in mindere mate een individueel belang is gemoeid dan met een rijbewijs of een paspoort. Volgens de Hoge Raad kan dan onder de werking van de WUID niet worden aangenomen dat de aanvraag van een ID-kaart, zijnde het meest eenvoudig verkrijgbare en minst specifieke identificatiebewijs, naar zijn aard in overheersende mate verband houdt met een individualiseerbaar belang. Vervolgens geeft de Hoge Raad aan dat het in behandeling nemen van een zodanige aanvraag geen dienst is in de zin van art. 229 lid 1 onderdeel b Gemeentewet. Heffing van leges op grond van deze bepaling is dan niet mogelijk.
Belang van de uitspraak
Wellicht zult u denken, goed deze persoon heeft de procedure gewonnen en hoeft uiteindelijk geen leges te betalen. Dat is in dit geval ook juist, maar deze uitspraak heeft een nationale uitwerking gekregen. Men kan ook bestempelen als een precedent werking, want iedereen die nu een ID-kaart wil gaan aanvragen hoeft geen leges meer te betalen, en kan zich op deze uitspraak van de Hoge Raad beroepen.
Voor de gemeenten in Nederland betekent dit na alle bezuinigingen van de afgelopen jaren, wederom een financiële aderlating. In de procedure is niet gesproken over het feit dat hieraan een terugwerkende werking dient te worden toegekend. Zou dit wel het geval zijn, dan zouden de gemeenten nog meer problemen krijgen, want ze zijn gedurende de periode 2004 tot en met 2011 door blijven gaan met het heffen van de leges op ID-kaarten.
Volgens de Stichting Meldpunt Collectief Onrecht (SMCO) moet iedereen die na 2004 een identiteitskaart heeft aangevraagd en daarvoor heeft betaald, zijn geld terugkrijgen.
Conclusie
Positief is het feit dat nu eindelijk duidelijkheid is omtrent de legesheffing. Ook positief is het feit dat de ID-kaart nu voor iedereen gratis is. Het is nu weer afwachten met welk antwoord de gemeenten zullen komen om de financiële gevolgen zo beperkt mogelijk te houden.
Het antwoord is echter snel van de kant van de minister gekomen, die zich genoodzaakt ziet door middel van een spoedwet, het gat te dichten, zodat per 22 september 2011 er weer voor betaald moet worden.
Bron
- Wikipedia
- Rechtspraak.nl
Stichting wil geld terug voor ID-kaarten
Gemeenten in overleg over geld ID-kaarten
Gemeenten halen financiële schade terug over de rug van de kinderen per 1 januari 2012