Wat is een minderheidskabinet

Inleiding

Letterlijk genomen bestaat het begrip minderheidskabinet niet. Want letterlijk zou je het op twee manieren kunnen uitleggen. Het is een kabinet bemand met minderheden. Dan zou het bijvoorbeeld bestaan uit Islamieten, Limburgers, Friezen, homoseksuelen en linkshandigen. Maar op die manier stellen wij kabinetten niet samen. Of het minderheidskabinet wordt gevormd met minder ministers en staatssecretarissen. Maar de naam minderheidskabinet wordt niet bepaald door het aantal ministers en staatssecretarissen.

Kabinet

Het begrip kabinet heeft in het Nederlands tenminste twee betekenissen die je zo kunt vinden in het woordenboek. Het ene slaat op een type kast, vaak een kast waarin servies of bestek wordt bewaard, die afgesloten kan worden met een deur. Het andere is een synoniem voor de ministers die het land regeren. De oorsprong van het woord gaat terug op het Franse woord voor een kleine kamer en veranderde in de loop der jaren in een kamer waar adviseurs samenkomen. Waarna het vervolgens de omschrijving werd voor de groep die in die kamer samenkwam.

Kabinet is in het Nederlands dus een synoniem voor de regering minus de koning. Dit als een gevolg van het feit dat met de grondswetswijziging van 1848 de koning onschendbaar werd en de ministers verantwoording verschuldigd waren aan het parlement. De regering is dus het kabinet plus de koning of koningin. Waarbij de koning onschendbaar is en de ministers verantwoording verschuldigd zijn aan het volk vertegenwoordigd door de leden van de Staten Generaal.

Regeren

Nederland is een parlementaire democratie, waarbij de Staten Generaal het volk vertegenwoordigt en het kabinet verantwoording moet afleggen aan de Staten Generaal. Als een gevolg van deze constructie waarbij de leden van de Staten Generaal gekozen worden door het volk en vervolgens de ministers voor de regering leveren wordt een regering vaak gevormd door de partijen die tezamen een meerderheid in de tweede kamer van de Staten Generaal hebben, ook wel het parlement genoemd. Het doel van zo’n meerderheidsregering, is het vereenvoudigen van het regeren. Een regering die namelijk een meerderheid in het parlement heeft, vandaar de naam meerderheidsregering, hoeft minder vaak bij voorstellen niet regerende partijen te overtuigen van haar plannen. Zo’n regering met een meerderheid in de Staten Generaal kan dus sneller haar plannen goedgekeurd krijgen en realiseren.

Regeren met een minderheid

Waar een regering met een meerderheid in de tweede kamer makkelijker regeert, is het hebben van een meerderheid geen verplichting om te mogen regeren. Als bijvoorbeeld twee partijen die samen een meerderheid hebben in de Staten Generaal niet samen willen werken aan een regering, dan kunnen ook partijen die een minderheid hebben in het parlement een regering vormen. Er zou zelfs de situatie kunnen ontstaan dat één enkele partij de leden van de regering levert. Of zo’n regering een lang leven beschoren is, is maar zeer de vraag.

Een minderheidsregering is dus een regering die gesteund wordt door een minderheid in de Staten Generaal. Het is dus niet een regering die is opgebouwd uit minderheden of die in de minderheid is. Want een regering is altijd in de minderheid in vergelijking tot de Staten Generaal. De regering heeft namelijk niet meer dan 15 ministers en dan twee of maximaal drie staatssecretarissen per minister, dus niet meer dan 50 bewindspersonen. Terwijl de Staten Generaal bestaat uit 150 leden voor de Tweede kamer en 75 voor de Eerste kamer. De regering is dus altijd in de minderheid.