Zelfmoord als het leven pijn doet

Statistieken zelfmoord, zelfdoding of suïcide

In 2009 bedroeg het totaal aantal zelfdodingen 1525. De meeste zelfdodingen kwam voor in de leeftijdsgroep van 40-50 (366 personen) en 50-60 (356 personen). Zelfmoord door ophanging of verwurging was de meest voorkomende wijze waarop in 2009 mensen een eind aan hun leven maakten. Als motief voor zelfmoord bleek psychische problemen de belangrijkste factor te zijn (bron: Centaal Bureau voor de statistiek). Dit artikel, zelfmoord als het leven pijn doet , gaat in op de achterliggende psychische problemen. Problemen die nog te vaak onbegrepen en niet herkend worden, waardoor er nog steeds een taboe rust op dit onderwerp.

Let op: wanneer jij op deze pagina terecht bent gekomen omdat je erover nadenkt om een eind aan je leven te maken, neem dan nu contact op met 113online.nl of bel 0900-1130113

Waarom kiest iemand ervoor zijn leven te beëindigen

Meestal is er sprake van een psychische aandoening zoals een (manische)depressie, borderline (dikwijls blijft het bij deze aandoening tot een poging, die soms onbedoeld slaagt) en schizofrenie. Er is sprake van vaak langdurig psychisch lijden met gevoelens van bijvoorbeeld: uitzichtloosheid, angst, leegte, eenzaamheid, radeloosheid, wantrouwen, woede en onmenselijk veel verdriet. Ieder mens heeft in zijn leven periodes, waarin bovengenoemde emoties ook voorkomen door bijvoorbeeld het verlies van een dierbare, een echtscheiding of lichamelijke pijnen. Mensen met een psychische aandoening voelen deze emoties vele malen dieper. Dag in dag uit, maand in maand uit en zelfs soms jaar in jaar uit het gevoel in een wereld te leven die hen zoveel onrecht aan doet. Het is echter niet de wereld die hen dit aan doet, maar de eigen gedachtes. Mensen kunnen soms zo perfectionistisch zijn dat ze vinden, ook al staat iedereen te juichen, dat ze het toch nog beter hadden kunnen doen. Mensen kunnen soms nog zoveel vrienden hebben, toch kunnen ze altijd van binnen een enorme leegte of eenzaamheid voelen. Psychisch intens lijden, dat zo ontzettend moeilijk valt uit te leggen, als je het zelf nooit hebt ervaren. Het kiezen voor het beëindigen van het eigen leven heeft tot doel het zelf stoppen van het eeuwig voelende psychisch lijden. De dood wordt daarbij gezien als het laatste 'redmiddel'.

Mogelijke signalen

Vooraf geplaatste opmerkingen zoals "van mij hoeft het niet meer" of "ik zie het helemaal niet meer zitten" tot "was ik maar dood" en heel concreet "ik maak er een einde aan". Het blijft echter vaak niet alleen bij het plaatsen van deze opmerkingen. Er vindt dikwijls ook een gedragsverandering plaats zoals:

depressief met neiging zichzelf te isoleren
plotseling actief na weken- of maandenlange inactiviteit, waarbij men ineens allerlei belangrijke papieren gaat ordenen zoals de uitvaartverzekering, bankgegevens etcetera.
plotselinge optredende 'verbetering' (uit onderzoek blijkt, dat juist na deze verbetering het gevaar op zelfdoding groot is)
het weggeven van persoonlijke eigendommen als sieraden en erfstukken
agressief gedrag al dan niet veroorzaakt door een teveel aan alcohol

Welke benadering kun je als naaste het beste toepassen

Allereerst is het belangrijk om te weten, dat het niet makkelijk is voor iemand om een ander te informeren over zijn of haar sombere gedachtenwereld. Dikwijls is er schaamte of bestaat er angst om de reactie van de ander. Begin dus vooral niet met opmerkingen te maken als "het gaat wel weer over", "je moet je niet zo druk maken" of "na regen komt zonneschijn". Luister eerst goed naar wat hij of zij te zeggen heeft en laat duidelijk merken dat je er bent voor hem of haar. Pas als je naaste merkt, dat je begrip hebt voor zijn of haar gevoelens en gedachtes, zal je naaste ook openstaan voor jouw ideeën. Het is goed om de ander te activeren door voor te stellen samen wat vaker te wandelen, winkelen of sporten maar realiseer je dat dat niet de oplossing is van het probleem. Praat, na het gewonnen vertrouwen, samen over de verder te ondernemen stappen zoals het inschakelen van de huisarts, die kan doorverwijzen naar een deskundige. Blijf herhalen, dat je er bent voor de ander.

Als hulp niet heeft mogen baten

Als alle aangeboden hulp uiteindelijk niet heeft mogen baten en de persoon in kwestie toch heeft besloten uit het leven te stappen, dan ontstaat er voor de nabestaanden een zwaar rouwverwerkingproces. Ze blijven zich toch afvragen of ze niet meer hadden kunnen doen of "hield hij/zij niet genoeg van mij om te blijven leven""?. Juist dit soort gedachtes maakt het moeilijk om het overlijden van je naaste te verwerken. Ook de omgeving speelt hierin een rol: "hoe is het mogelijk, ze had alles wat haar hartje begeerde" of "ze had een man en lieve kinderen en ook een goed betaalde baan". Naast schuldgevoelens kunnen ook gevoelens als onbegrip en woede bij de nabestaanden ontstaan, ook al wisten ze precies de achterliggende reden. Dit schept verwarring en vertraagt het rouwproces. Het is dan ook van groot belang, dat nabestaanden hulp zoeken om dit proces in goede banen te laten leiden.

Zelfmoord is nog steeds een taboe

Alsof het rouwproces nog niet zwaar genoeg is voor de nabestaanden, krijgen ze ook nogal eens te maken met 'vrienden' die hen plotseling links laten liggen. Deze 'vrienden' weten vaak niet hoe ze met de situatie om moeten gaan, waarna ze besluiten om geen contact meer op te nemen. Ook het geloof speelt een belangrijke rol. Zo meent de kerk, dat niet jij mag kiezen om te leven of te sterven maar dat het een beslissing van God moet zijn. Gelukkig is deze mening inmiddels iets afgezwakt, maar is zelfdoding nog steeds een taboe in de ogen van veel christenen. Ook zijn er mensen die geloven dat de geest van degene die zelfmoord heeft gepleegd net zo lang op aarde blijft tot de leeftijd waarop diegene een natuurlijke dood zou zijn gestorven. Deze geest zal, alvorens over te gaan naar de geestelijke wereld, alsnog veel moeten lijden.

Tot slot

Het kan niet vaak genoeg gezegd worden: zoek direct hulp als je denkt dat zelfmoord de enige oplossing is. Dat is namelijk absoluut niet zo, er zijn vele behandelmogelijkheden. Zelfmoord komt voor in alle lagen van de bevolking en er is absoluut geen reden om je te schamen. Zoek hulp, praat met je naasten en mensen die je vertrouwt en realiseer je dat er meer mensen van je houden, dan je nu denkt. Realiseer je ook dat een groot deel van de mensen, die een zelfmoordpoging hebben overleefd, achteraf heel blij zijn dat de poging niet is gelukt. Dit geldt ook voor mensen met een bijna dood ervaring die zich, alhoewel er geen zelfmoordpoging aan vooraf hoefde te gaan, gezegend voelden met het leven dat hen alsnog gegeven werd. Er is altijd hoop, ook voor JOU!

Tip: lees ook eens deze artikelen Familieopstellingen als therapie bij langdurige problemen en Mindfulness is het richten van je aandacht op het hier en nu zonder te oordelen