Hoe ging de inhuldiging van koningin Beatrix

Inleiding

33 jaar lang is Beatrix van Oranje-Nassau koningin van het Koninkrijk der Nederlanden geweest. Op 28 januari 2013 gaf ze in een toespraak die op de landelijke televisie werd uitgezonden aan dat ze op Koninginnedag van dat jaar af zou treden. Een historisch moment, het einde van een tijdperk. Daarom is dit het geschikte moment om terug te kijken naar waar het allemaal begon: de inhuldiging van koningin Beatrix in 1980.

Jaren voorafgaand aan de inhuldiging

De moeder van Beatrix was koningin Juliana. Tot 30 april 1980 bleef zij op de troon zitten. Dat betekende echter niet dat prinses Beatrix toen helemaal niets hoefde te doen. Ze bereidde zich namelijk al een aantal jaren voor op de functie als koningin die zij zou gaan vervullen. Met haar man prins Claus reisde ze veel af naar het buitenland. De opmerkelijkste reis was waarschijnlijk die naar de communistische Sovjet-Unie (tegenwoordig Rusland). Ook zijn ze samen veel naar ontwikkelingslanden gereisd.

In 1976 ontstond de Lockheed-affaire: Beatrix’ vader prins Bernhard zou ruim een miljoen euro aan steekpenningen hebben gekregen van een vliegtuigbouwer. Hierdoor raakte het koningshuis flink in opspraak en er was veel kritiek. Beatrix wist wat haar te doen stond als ze koningin zou worden: ze moest het koningshuis moderniseren en zo de reputatie ervan verbeteren. Ze maakte samen met haar man plannen en huurde een aantal adviseurs in die haar zouden helpen om tijdens haar koningschap het aanzien van het koningshuis te verbeteren.

Op 31 januari 1980, nota bene de verjaardag van Beatrix, hield moeder Juliana een toespraak op de landelijke televisie. Ze vertelde hierin dat ze op Koninginnedag van dat jaar haar functies als koningin van Nederland neer zou leggen. Op 30 april tekende Juliana om exact 10:06 uur de ‘’akte van abdicatie’’. Abdicatie is een net woord voor ‘’troonsafstand’’. Vanaf dat moment was Beatrix dus officieel koningin van het Koninkrijk der Nederlanden en kon ze ingehuldigd worden. Deze inhuldiging van Beatrix ging echter niet zonder slag of stoot.

De inhuldiging

Op dezelfde dag dat Juliana de abdicatie-akte tekende, werd Beatrix ingehuldigd als nieuwe koningin. Het mocht namelijk niet zo zijn dat Nederland een tijdje zonder koningin kwam te zitten. Ze zou worden ingehuldigd in de Nieuwe Kerk in de hoofdstad Amsterdam. Tientallen gasten waren aanwezig waaronder veel leden van andere vorstenhuizen van Europa. Op deze dag was het echter erg onrustig in Amsterdam. Er heerste grote woningnood in de stad en de relschoppers zagen de inhuldiging van Beatrix als het geschikte moment om hun eisen meer kracht bij te zetten. Hun motto was ‘’zonder woning geen kroning’’. Ook eerder in het jaar, rond februari/maart, waren er al protesten tegen de woningnood uitgebroken. De protesten tijdens de inhuldiging waren echter veel omvangrijker dan alle voorgaande.

Meer dan tienduizend politiemensen en ordebewakers waren in Amsterdam aanwezig om te voorkomen dat de honderden relschoppers (vooral jongeren) de inhuldiging zouden verstoren. Het lukte de politie met moeite om de menigte op een veilige afstand van de Nieuwe Kerk te houden. Naar verluid was de herrie wel te horen in de Kerk. Er werden helikopters en ME’ers ingezet om de rust te bewaren. Die dag werd er voor miljoenen euro’s aan schade gemaakt. Ook raakten er honderden mensen gewond, waaronder ook veel politiemensen. De dag na haar inhuldiging bezocht Beatrix dan ook de gewonde politieagenten en ME’ers in het ziekenhuis.

De inhuldiging van Beatrix werd echter verder niet heel erg gehinderd door de grootste rellen sinds de Tweede Wereldoorlog. De balkonscène kon gewoon plaatsvinden. Hierbij verscheen koningin Beatrix op het balkon van het Paleis op de Dam en groette ze de Nederlandse bevolking. Pas in de nacht van 30 april op 1 mei begon de rust in Amsterdam weer weder te keren.

Leuk om te weten

• Koninginnedag zal vanaf 2014 Koningsdag heten en gevierd worden op 27 april. Dan is de aankomende koning Willem-Alexander jarig.
• Het zal voor het eerst sinds 1890 zijn dat Nederland weer een koning heeft.
• In Nederland kennen we geen kroning, alleen een inhuldiging. De vorst(in) krijgt dan ook niet officieel een kroon op het hoofd gezet, hoewel deze wel aanwezig is bij de inhuldiging.
• Beatrix heeft in haar regeerperiode van 33 jaar maar liefst 54 staatsbezoeken afgelegd wat een recordaantal genoemd mag worden.
• Beatrix heeft in 33 jaar dertien kabinetten beëdigd en vijf premiers.

Conclusie

Op 30 april 1980 werd Beatrix de nieuwe koningin van Nederland nadat Juliana de akte van abdicatie had getekend. In de Nieuwe Kerk in Amsterdam werd ze ingehuldigd. Op diezelfde dag waren er echter enorm grote protesten tegen de woningnood in diezelfde stad. De relschoppers dreigden de inhuldiging van Beatrix te verstoren als er niet naar hun eisen werd geluisterd. Gelukkig werd de inhuldiging van de nieuwe koningin niet heel erg verstoord door de rellen.

Bronnen afbeelding: Wikimedia Commons, Nationaal Archief Fotocollectie Anefo