Onrechtmatige daad

ONRECHTMATIGE DAAD

De onrechtmatige daad is een van de centrale begrippen in het privaatrecht. Het is belangrijk gegeven omdat het de basis kan vormen voor een eis tot schadevergoeding. Als iemand ten opzichte van jou aantoonbaar onrechtmatig heeft gehandeld en je kunt aantonen dat de schade die je hebt geleden het gevolg is van dat handelen, dan kun je een eis tot schadevergoeding indien.

De onrechtmatige daad in de wet

De onrechtmatige daad wordt beschreven in artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek en is onderdeel van het verbintenissenrecht. In artikel 6:162 BW staat het volgende:

Artikel 162

1. Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan worden toegerekend, is verplicht de schade die de ander dientengevolge lijdt, te vergoeden.

2. Als onrechtmatige daad worden aangemerkt een inbreuk op een recht en een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt, een en ander behoudens de aanwezigheid van een rechtvaardigingsgrond.

3. Een onrechtmatige daad kan aan de dader worden toegerekend, indien zij te wijten is aan zijn schuld of aan een oorzaak welke krachtens de wet of de in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt.

Een onrechtmatige daad is dus een daad van iemand die onrechtmatig is, die hem kan worden toegerekend en waardoor een ander schade lijdt. Maar wat betekenen die begrippen nu?

Eerst het onrechtmatige: wanneer is een daad onrechtmatig? Dat staat beschreven in lid 2 van het artikel. In gewone mensentaal betekent dat dat je iets doet dat een inbreuk op een recht is (denk aan: recht op leven, recht op privacy, recht op lichamelijke integriteit, eigendomsrecht), dat je iets nalaat waartoe je wel verplicht bent (alles waarvan in de wet staat dat je het moet doen) of iets doen of nalaten waarvan men in het algemeen vindt dat je het zou moeten doen dan wel laten. Die laatste categorie is natuurlijk heel breed. Wat daaronder verstaan wordt door de rechters kun je nalezen in de jurisprudentie. De laatste voorwaarde is dat er geen rechtvaardigingsgrond bestaat voor je gedrag. Daarbij kun je bijvoorbeeld denken aan overmacht en noodweer (zie daarvoor het Wetboek van Strafrecht, artikel 40-43).

Dan de toerekenbaarheid. Daarover lees je meer in lid 3. Kort en goed betekent dat: iets kan jou worden toegerekend als het jouw schuld is of als iets aan jouw kan worden verweten, dus dat het volgens de geldende opvattingen voor jouw rekening komt. Daarbij kun je denken aan dingen die je hebt gedaan onder invloed van een geestelijke of lichamelijke tekortkoming, of uit onervarenheid of iets dergelijks.

Over de schade: iemand die een ander van onrechtmatige daad beschuldigt, moet aantonen dat hij schade heeft geleden en dat die schade ook het rechtstreekse gevolg is van die daad.

Schadevergoediing

Als aan al de eisen is voldaan, kun je op grond van onrechtmatige daad een eis tot schadevergoeding indienen. Een schadevergoeding is in beginsel in geld, maar in bijzondere gevallen kun je ook eisen dat de schadevergoeding op een andere manier wordt uitgekeerd.