Hooliganisme

Wat is hooliganisme?

Voetbal is oorlog, woorden van Rinus Michels, maar die oorlog wordt niet alleen op het veld, maar ook ver daarbuiten gevoerd. Dat is te wijten aan de hooligans. Hooliganisme is geweld dat plaatsvindt tijdens evenemten, voornamelijk voetbalwedstrijden.

Allereerst de geschiedenis.

Over heel Europa ontstonden er ruwe balsporten. In Frankrijk was er bijvoorbeeld Soule, in Engeland Hurling en Italië had zijn Calcio. Het waren allen zeer ruwe sporten, waarbij vaak gewonden en doden vielen. Uit deze sporten ontstond in Engeland voetbal en rugby. Het is dus normaal dat voetbal in zijn begindagen erg gewelddadig was. Het mocht zelfs lange tijd niet op school gespeeld worden.

Deze volkssport trok veel mensen uit de arbeidersklasse aan, omdat je alleen een bal nodig had om te kunnen voetballen. Zij konden zich op en rond het veld uitleven. Toen voetbal populairder werd, werden overal voetbalclubs opgericht. De spelers waren meestal arbeiders en hun supporters ook. Voetbal maakte dus deel uit van de arbeiderscultuur. Ook al was er sprake van veel geweld tijdens die wedstrijden, was er geen sprake van hooliganisme. Wel was er het gekende voetbalvandalisme, waarbij enkelingen amok maakten, maar ze waren nog niet als een groep verenigd.

In de jaren 1950 kwam hooliganisme pas echt op gang. Door de gewijzigde samenleving veranderde de volkscultuur in West-Europa. Nieuwe subculturen ontstonden. Zo waren er onder andere de nozems, een groep zelfbewuste en vaak agressieve mensen, die vaak rondliepen in een spijkerbroek en een leren jas, en de arbeidersjongeren, die vaak gewelddadig waren. De Engelse nozems gingen vaak naar voetbalwedstrijden kijken. Ook hier waren ze gewelddadig, zo ontstond langzamerhand het hooliganisme in Engeland. Door de media-aandacht, vooral tijdens het WK in 1966, werd het hooliganisme berucht over de hele wereld en werd het al snel overgenomen door andere land. In 1974 kwam Nederland voor het eerst in aanraking met het hooliganisme, toen de fans van Tottenham Hotspurs zich misdroegen in de finale tegen Feyenoord in de Kuip, nadat ze verloren hadden. Sinds dit incident zijn er in Nederland ook verschillende harde kernen opgericht, zoals ADO Den Haag de zogenaamde North Side heeft, tegenwoordig Midden Noord. Ajax heeft de F-Side, Feyenoord Vak-S, tegenwoordig de SCF, FC Utrecht de Bunnikside en NAC Breda met de ei-tribune, tegenwoordig Vak-G. Al snel werd de vijandigheid tussen de clubs en harde kernen duidelijk. Zo hadden ze spreekkoren om elkaar te beledigen, wat al snel uit de hand liep, zoals op 22 oktober 1989, toen Ajax tegen Feyenoord speelde en er een fragmentatiebom in het vak van Ajax supporters gegooid werd, in die bom zaten allemaal spijkers en daarbij vielen 14 gewonden. Na de fragmentatiebom wilde de F-Side wraak, zo volgden er rellen op weilanden naast de A9 en de A10, tijdens een van die rellen vluchtte de F-Side, toen iemand van Vak-S op tv zei dat de F-Side bestond uit mietjes, viel dat in het verkeerde keelgat bij hen, waardoor de F-Side een confrontatie bij de A10 regelden, ook wel bekend als Slag bij Beverwijk in maart 1997, tijdens deze confrontatie overleed Ajacied Carlo Picornie, hij was niet de eerste die overleed tijdens gevechten tussen hooligans, dat was in 1991, bij de rellen tussen FC Twente en Feyenoord, Eric Lassche, een hooligan van Vak-P van FC Twente overleed toen na de confrontatie. In april 2005 ging het ook weer hevig te keer tussen Feyenoord-Ajax, vooral tussen de ME en de Feyenoord hooligans, het resultaat was 7 gewonden ME’ers 3 gewonden hooligans en 43 arrestaties. Tegenwoordig heeft de politie en de ME de hooligans goed in kaart gebracht, daardoor zijn grote confrontaties haast niet meer voorgekomen, het enige wat nu nog regelmatig gebeurd zijn, onder andere het vernielen van treinstellen en wat kleine relletjes in de binnenstad of rond het stadion, in het stadion komt het haast niet meer voor dat er rellen uitbreken, door de hekken en stewards die ertussen staan.

Wie zijn de hooligans en wat drijft hen?

Uit onderzoek is gebleken dat de doorsnee hooligan een blanke man is van 25 jaar oud met een baan, ook is hij meestal een bekende van de politie. Ze komen tegenwoordig uit allerlei milieus. Zelf onderscheid het CIV, Centrum Informatiepunt Voetbalvandalisme, 4 groepen, namelijk: De harde kern, waar alles georganiseerd wordt, meestal zit daar de oude garde in, die zich niet vaak meer laten zien tijdens rellen, waardoor ze moeilijk te pakken zijn voor de politie. Daarnaast heb je een grote groep risicosupporters, die voor de meeste problemen zorgen, zij zijn op zoek naar actie en sensatie en zoeken de confrontatie met de ME of de tegenstander vaak op. De 3e groep bestaat uit de zogenaamde meelopers, die het interessant en stoer vinden om erbij te lopen, maar als het om fysiek geweld gaat, lopen ze meestal weg. De laatste jaren komt er ook nog een andere groep op gang, die geen binding met de club heeft en alleen maar in de buurt van stadions zijn om te kunnen rellen. De motieven van hooligans zijn vooral de kick die ze ervan krijgen om met de politie, ME en andere hooligans op de vuist te gaan. Ook menen ze dat het gaat om het verdedigen van hun club en hun stad, ze worden trots op hun groep als ze de tegenstander laten rennen. Ze zeggen ook dat ze een erecode hebben, die inhoud dat je niet doorslaat of trapt als iemand op de grond ligt of zichzelf amper kan verdedigen, maar daar houdt vooral de “nieuwe generatie” weinig rekening mee, omdat zij al snel naar wapens grijpen en vaak onder drugs en alcohol de confrontatie aangaan, waardoor is het moeilijk voor de politie om hen te benaderen.

Wat doen de clubs, de politie en de overheid?

Het eerste wat ze gedaan hebben zijn hekken geplaatst tussen de thuisvakken en het uitvak, het was namelijk voor de rellen e.d. normaal om tussen het de supporters van de andere club te zitten. Ook werden hekken, grachten of een peloton aan stewards verplicht om een mogelijke bestorming van het veld tegen te gaan.

Daarna zijn de clubcards persoonsgebonden gemaakt, waardoor je moeilijker in het stadion kan komen als je een stadionverbod hebt, aangezien op die clubcard komt dat je een stadionverbod hebt.

Samen met de clubcards, die persoonlijk werden, zijn de stadionverboden er gekomen, die je opgelegd kan krijgen als je het veld betreedt of je misdraagt voor, tijdens of na de wedstrijd, meestal zit daar ook nog een boete bij.

Ook werden camera’s in en rondom het stadion opgehangen, zodat de politie kon volgen wie er een rel begon in het stadion e.d. en kon de politie naderhand ingrijpen.

Het gebruik van waterkanonnen werd ook ingevoerd om hooligans uit elkaar te drijven, iets wat goed gewerkt heeft. -Dat allemaal had nog niet het gewenste resultaat, daardoor is de KNVB gekomen met de zogenaamde risicowedstrijden, waarin er onderscheid wordt gemaakt tussen 3 categorieën. Namelijk categorie A, wat neerkomt op een laag risico, waarbij er geen speciale voorbereidingen getroffen worden. Dan heb je ook nog categorie B, waarbij de burgemeester samen met de politie beslist of het uitpubliek met combi moet reizen of met vrij vervoer mag komen. Een combi houdt in dat je een kaartje moet hebben voor de wedstrijd, je moet vaak ook een kopie van je ID inleveren én je moet een kaartje kopen om via de trein of bus, die geregeld zijn, naar de wedstrijd te gaan, je mag dus niet met eigen vervoer naar het stadion, doe je dat wel, dan wordt je niet toegelaten en teruggestuurd naar je eigen stad. Als laatste is er Categorie C, wat een hoog risico heeft en waar je altijd moet reizen d.m.v. een combi, meestal een bus of treincombi.

Er is door het CIV een lijst samengesteld met ongeveer 1000 hooligans, waarvan de meesten gevolgd worden door de politie om zo aan informatie te komen over rellen e.d. die er geregeld kunnen worden en om ervoor te zorgen dat ze niet weer betrokken raken bij rellen.

Ook verspreidt de politie foto’s van hooligans, zonder zwart balkje voor de ogen, iets wat bij moordenaars en pedofielen wel gebeurd, hierdoor zijn de hooligans agressiever geworden tegen de politie. -Sinds dit jaar is er ook een voetbalwet aangenomen, die overgenomen is uit Engeland. Dat houdt onder andere in dat hooligans met een stadionverbod zich moeten melden bij de politie wanneer zijn club speelt, zodat hij niet de kans krijgt om zich rond het stadion te begeven.

De burgemeester en politie kunnen tegenwoordig ook samenscholingsverbod opleggen en zijn de zogenaamde veiligheidsrisicogebieden ingevoerd. Een veiligheidsrisicogebied is een gebied, vaak rondom het stadion of de binnenstad, waar de politie preventief mag fouilleren en hooligans mag wegsturen als ze zich misdragen. Ook gaat de politie steeds beter om met politie uit het buitenland om informatie in te winnen hoe veel bezoekende supporters er komen. Ook kijkt de politie naar zogenaamde vriendschappelijke relaties tussen hooligans van het ene land en van het eigen land, zo waren er tijdens Ajax – Juventus geruchten dat de harde kern van ADO Den Haag zou komen, omdat die bevriend is met Juventus. Daardoor stond de politie langs de wegen van Den Haag richting Amsterdam en gaven zij alle kentekens door naar de politie in Amsterdam, die vervolgens in Amsterdam alle auto’s terugstuurden als zij zonder reden Amsterdam in wilden.

De laatste regel die is ingevoerd door de overheid is om de uitsupporters te weren, zoals gedaan is bij de wedstrijden tussen Feyenoord en Ajax, Ajax en ADO en binnenkort ook tussen FC Utrecht en Ajax. Dit om overlast te voorkomen bij wedstrijden, waar het al vaak mis is gegaan.

In het seizoen 2008/2009 moest de politie in totaal 287360 uur hun dienst doen, tijdens wedstrijden gedurende het seizoen in Nederland. In die uren is een afname te zien, vergeleken met 4 jaar geleden, maar dit hangt met verschillende factoren samen, bijvoorbeeld wie er degradeert en promoveert, zo zal er bij de Graafschap minder politie nodig zijn dan wanneer ADO Den Haag zou promoveren, een andere factor is hoe vaak we uitkomen in Europese wedstrijden. De politie ziet wel een grote een daling in de aanhoudingseenheden en de ME in de afgelopen 4 jaar, maar wel een stijging bij de recherche, supporters begeleiding en de voorbereidingsuren. Zo steeg ook het aantal combi-wedstrijden naar 201 verplichte combi-wedstrijden. In totaal waren er 403 incidenten binnen en 286 incidenten buiten het stadion en er zijn totaal 1896 supporters aangehouden, waarvan er 861 een proces verbaal hebben gekregen. Er hebben 77 mensen een taakstraf gekregen, 8 een gevangenisstraf en 33 een geldboete. 20 mensen hebben een stadionverbod opgelegd gekregen door het OM. 773 stadionverboden zijn opgelegd door de KNVB en de clubs zelf hebben 350 stadionverboden opgelegd. De politie pleit ervoor dat iedere hooligan, die opgepakt is, dezelfde straf krijgt, aangezien het dan nut zou hebben om hooligans op te pakken, nu komt het nog wel eens voor dat hooligans geen PV krijgen of vrijgesproken wordt.

Wat is de situatie in andere landen?

Ook andere landen hebben een groot probleem met het hooliganisme, vooral in Engeland gaat het er al een aantal jaar hard aan toe, maar door de voetbalwet gaat het daar nu een stuk beter. Het ergste incident wat er gebeurt is door de Engelse hooligans is het Heizeldrama op 29 mei 1985, waarbij fans van Liverpool Juventus supporters aanvielen, waarbij 37 doden vielen, waarvan er 32 uit Italië kwamen en 400 gewonden vielen. In Engeland ontstond een stroming binnen het hooliganisme, de zogenaamde Casuals, die zich kleedde met merkkleding i.p.v. de clibkleuren, zo was het een stuk makkelijker om de politie te omzeilen en te infiltreren bij andere "firms", want de politie was in die tijd vaak op zoek naar skinheads die in bomberjacks liepen. In Italië ontstond nog een andere stroming naast het hooliganisme, de zogenaamde Ultras. Die groep zit vaak achter het doel en zij zijn het fanatiekere deel, die de hele wedstrijd staan te springen en waar non stop zang vanaf komt en ze laten vaak tijdens de wedstijd grote spandoeken zien. In Nederland zijn de laatste jaren de tifosi-groepen steeds meer op gang gekomen, zoals VAK410 bij Ajax en Vak-P bij FC Twente. Vaak worden zij door de club bevoordeeld om eerder in het stadion te komen en de actie op te starten, ook zijn de kaartjes goedkoper in dat vak dan ergens anders in het stadion en betaalt de club soms mee aan de acties. Dit leidt vaak tot ongenoegen bij de andere supporters en de politie, ook omdat in die vakken vaak vuurwerk en fakkels worden afgestoken, iets wat verboden is in het stadion. In landen als Engeland, Frankrijk, Italië en Duitsland zijn de hooligans niet alleen gerelateerd aan hun club maar ook zitten zij vaak bij extreem-rechtse bewegingen of handelen ze uit politieke standpunten.