Hoe wordt veiligheid gemeten

Inleiding

Veiligheid is vandaag de dag een onderwerp dat veel mensen mensen bezighoudt. Het komt terug als een politiek thema in campagnes, maar het wordt ook in de huiskamer besproken bij de koffie. Maar wat is veiligheid nu eigenlijk en hoe wordt het gemeten? Veiligheid wordt gemeten aan hand van twee componenten: objectieve veiligheid (de criminaliteit die daadwerkelijk gepleegd wordt) en de subjectieve veiligheid (de veiligheidsgevoelens van personen). Daarnaast moet rekening worden gehouden met de verborgen criminaliteit.

Objectieve veiligheid

Objectieve veiligheid bestaat uit de criminaliteit die daadwerkelijk gepleegd wordt. Dit zijn dus alle daadwerkelijke inbraken, diefstallen, vernielingen, mishandelingen, etc. Deze informatie wordt bijgehouden door de politie, die verplicht is om aangiften in een database te bewaren. Het gaat bij objectieve veiligheid dus puur en alleen om de criminaliteit die daadwerkelijk gepleegd wordt.

Subjectieve veiligheid

Subjectieve veiligheid daarentegen is geheel berust op de veiligheidsgevoelens van personen. Dit kan afhangen van zaken als vandalisme in de buurt, last hebben van hangjongeren of kapotte verlichting. Het gaat er hier dus juist om hoe veilig iemand zich voelt. Objectieve veiligheid en subjectieve veiligheid zijn dus twee verschillende onderdelen van het meten van veiligheid.

Deze hoeven echter niet altijd logisch met elkaar samen te hangen. Sommige bevolkingsgroepen kunnen zich bijvoorbeeld heel onveilig voelen terwijl zij in feite het minste te vrezen hebben. Voorbeelden hiervan zijn bejaarden die zich in hun eigen wijk heel onveilig voelen door de aanwezigheid van hangjongeren, terwijl deze hangjongeren feitelijk geen criminaliteit plegen. Een ander voorbeeld betreft vrouwen, die vaak bang zijn om slachtoffer van geweldsmisdrijven te worden. Toch zijn het bijna altijd mannen die plegers en slachtoffers zijn als het geweldpleging gaat. Dit verschijnsel staat ook wel bekend als de 'veiligheidsparadox'.

Verborgen criminaliteit

Een aspect van veiligheid waar bij het meten geen rekening mee wordt gehouden is de 'verborgen' criminaliteit. Dit is criminaliteit die aan het zich van de politie onttrokken is, en dus niet wordt meegenomen in het beoordelen van de objectieve veiligheid. Het gaat hier vooral om criminaliteit waar geen aangifte van is gedaan. Dit komt doordat slachtoffers van criminaliteit te bang zijn om aangifte te doen, of dat ze het niet de moeite waard vinden om aangifte te doen. Doordat deze vorm van criminaliteit niet zichtbaar is, moet men metingen van veiligheid ook altijd voorzichtig interpreteren.

Veiligheidsindexen

Een concreet voorbeeld van een meting van veiligheid is de zogenaamde Veiligheidsindex. Dit is een methode waar verschillende grote gemeente gebruik van maken (Rotterdam, Amsterdam). Er wordt via een combinatie van objectieve en subjectieve veiligheid een cijfer gegeven aan de wijken van de gemeente, en daaruitvolgend een vijfer voor de gehele gemeente. De objectieve veiligheid van deze index is gebaseerd op de bestanden van de politie, de subjectieve veiligheid wordt gemeten door elk jaar weer enquetes af te nemen onder de bevolking. Omdat deze index jaarlijks wordt afgenomen kan er over een langere periode een trend worden waargenomen. Maar zoals gezegd, de Veiligheidsindex is een meting van veiligheid die voorzichtig geinterpreteerd moet worden omdat er geen verborgen veiligheid wordt getoond.